Glavni niz

Hertzsprung-Russellov dijagram

.

Glavni niz (en. main sequence) je područje u Hertzsprung-Russellovom dijagramu koje je ucrtano u dijagramsku liniju od desno dolje (crvene i relativno hladne zvijezde) do lijevo gore (plave i relativno vruće zvijezde).

Na Hertzsprung-Russelovovom dijagramu ucrtano je 22,000 zvijezda iz Hipparchos kataloga i oko 1000 zvijezda iz kataloga obližnjih zvijezda Gliese. Najuočljivija pojava na dijagramu je takozvana vodoravna pruga na kojoj se nalaze zvijezde glavnog niza. Ove zvijezde imaju u prosjeku najdužu zvjezdanu evoluciju. Vodik se, tokom nuklearne reakcije, direktno pretvara u helij. U donjem lijevom dijelu nalaze se bijeli patuljci, a u gornjem desnom dijelu zvijezde divovi i superdivovi. Sunce se nalazi na glavnom nizu sa sjajem 1 i temperaturom od 5500-6000 K.

Zvijezde glavnog niza su zvijezde V svjetlosne klase, takozvani patuljci koji čine oko 90% svih zvijezda. Sunce se nalazi u dijagramu praktično u sredini.

Nuklearna reakcija

Zvijezde ostaju duži dio evolucije u području glavnog niza. Nuklearna reakcija je stabilna, vodik fuzionira u helij, koja se odvija kroz dva paralelna procesa.

Proton-proton ciklus

Prvi je proton-proton ciklus koji se odvija na temperaturama od 5*10⁶-15*10⁶ K. Ciklus se odvija u 3 koraka:

2 atoma vodika se stapaju u deuterij (izotop vodika) 1 atom vodika i jedan atom helija fuzioniraju u 3 atoma helija 6 atoma helija (2x3 atoma) se spaja u 4 atoma helija i 2 atoma vodika

$1H$ + $1H$ $\to$ $2D$ + $e$++$v$e $2D$ + $1H$ $\to$ $3He$ + γ $3He$ + $3He$ $\to$ $4He$ + $21He$

CNO ciklus

CNO ciklus (Bethe-Weizsäckerov ciklus) dominira kod temperatura 15*10⁶-30*10⁶ K. Ugljik, nitrogen i kisik (C,N,O) služe kao katalizatori. Nakon svakog ciklusa količina ugljika, nitrogena i kisika ostaje ista. Vrijeme reakcije traje 10⁵-10⁸ godina. CNO ciklus je kod težih (vrućih) zvijezda brži, tj. stapanje vodika u helij se odvija brže nego proton-proton ciklus kod hladnijih zvijezda. Vremenska skala ovisi o masi zvijezde. CNO ciklus se odvija u 6 koraka:

12 atoma ugljika i jedan atom vodika se spaja u 13 atoma dušika uz gama zračenje; 13 atoma dušika i 1 atom vodika se spaja u 13 atoma ugljik uz jedan pozitron i jedan elektron-neutrino 13 atoma ugljika i jedan atom vodika se spaja u 14 atoma dušika uz gama zračenje 14 atoma dušika i jedan atom vodika se spaja u 15 atoma kisika uz gama zračenje 15 atoma kisika prelazi u 15 atoma dušika uz jedan pozitron i jedan elektron-neutrino 15 atoma dušika i jedan atom vodika se spaja u 12 atoma ugljika i 4 atoma helija

$12C$ + $1H$ $\to$ $13N$ + γ $13N$ $\to$ $13C$ + $e$++$v$e $13C$ + $1H$ $\to$ $14N$ + γ $14N$ + $1H$ $\to$ $15O$ + γ $15O$ $\to$ $15N$ + $e$++$v$e $15N$ + $1H$ $\to$ $12C$ + $4He$

Crveni div

Šablon:Glavni Kada zvijezda napusti glavni niz, nakon što je kompletan vodik jezgre spojen u helij, postaje crveni div. Gorenje vodika se odvija u ljusci, što dovodi do širenja zvijezde. Povećanje volumena zvijezde dovodi do pada efektivne temperature dok sjaj zvijezde raste.

Vanjski linkovi

• Šablon:En simbol STELLAR EVOLUTION (https://www.lifewire.com/how-to-enable-java-in-chrome-4770854 JAVA enabler tab za Chrome)
• Šablon:En simbol Koje su boje zvijezde? (en)
• Šablon:En simbol Najsjajnija zvijezda nije sama
• Šablon:En simbol HR dijagram
• Šablon:En simbol HR dijagram
• Šablon:En simbol Starost nula