Abu Abdullah Muhammad bin Musa al-Khwarizmi

Izvor: testwiki
Datum izmjene: 9 februar 2025 u 03:30; autor: imported>InternetArchiveBot (Adding 1 book for Wikipedia:Provjerljivost (20250208)) #IABot (v2.0.9.5) (GreenC bot)
(razl) ← Starija izmjena | Trenutna verzija (razl) | Novija izmjena → (razl)
Idi na navigaciju Idi na pretragu

Šablon:Infokutija naučnik

Abu Abudllah Muhammad bin Musa al-Khwarizmi[1] (oko 780. - oko 840.) bio je perzijski i muslimanski učenjak iz bagdadske Kuće mudrosti.

Proučavao je različite oblasti nauke kao što su: matematika, astronomija i geografija tokom perioda Abasidskog halifata.

Poznat je kao pronalazač algebre, koja je ime dobila po naslovu jedne njegove knjige. Zaslužan je za širenje indijskih brojeva po Zapadu. Zbog doprinosa u oblasti algebre smatra se kao otac[2][3] ili osnivač[4][5] algebre.

Dostignuća

Stranica iz al-Khwarizmijeve Algebre

Al-Khwarizmi doprinosi matematici, geografiji, astronomiji i kartografiji postavili su osnovu razvoja u algebri i trigonometriji. Njegov sistematski pristup rješavanju linearnih i kvadratnih jednačina doveo je do algebre, riječi koja je izvedena iz naslova njegove knjige o ovoj temi, "Komendijska knjiga o izračunavanju dovršavanjem i balansiranjem".[6]

Izračun s hinduističkim brojevima, napisan oko 820, bio je uglavnom odgovoran za širenje hinduističko-arapskog numeričkog sistema po Bliskom istoku i Evropi. Na latinski je preveden kao Algoritmi de numero Indorum. Ime Al-Khwarizmi, prevedeno kao (latinski) Algoritmi, doveo je do izraza "algoritam".

Neki od njegovih radova bili su zasnovani na perzijskoj i babilonskoj astronomiji, indijskim brojevima i grčkoj matematici.

Al-Khwarizmi je sistematizirao i ispravio Ptolomejeve podatke za Afriku i Bliski istok. Druga velika knjiga bila je Kitab surat al-ard ("Slika Zemlje"; prevedeno kao Geografija), koja predstavlja koordinate mjesta zasnovane na onima iz Ptolomejeve geografije, ali s poboljšanim vrijednostima za Sredozemno more, Aziju i Afriku.

Pisao je i o mehaničkim uređajima kao što su astrolab[[7] i sunčani sat. Pomagao je u projektu za određivanje obima Zemlje i u izradi mape svijeta za al-Ma'muna, halifu, nadgledajući 70 geografa.[8] Kada su se u 12. vijeku njegova djela proširila Evropom preko latinskih prevoda, to je imalo dubok uticaj na napredak matematike u Evropi.

Al-Khwarizmi (Abu Jafar Muhammad ibn Musa al-Khwarizmi) je uveo modernu numeričku notaciju. Malo se zna o njegovom životu; bio je član bagdadske Akademije nauka i pisao o matematici, astronomiji i geografiji. Njegova knjiga Algebra (Hisab al-jabr w’al-muqabala) uvela je ovo ime, mada se veliki dio knjige bavi računanjem. On daje opći metod (al-Khwarizmijevo rješenje) za nalaženje dva korijena kvadratne jednačine. Naime, pokazao je da jednačina oblika:

ax2+bx+c=0

gdje je a≠0 ima korijene:

x1=−b+b2−4ac2a

x2=−b−b2−4ac2a

U svojoj knjizi o indijskim numeralima on je opisao indijsku notaciju (pogrešno nazvanu "arapskim" numeralima), u kojoj vrijednost numerala zavisi od njegovog položaja, te koja, također, uključuje i nulu.

Riječ algoritam potiče od njegovog imena prilagođenom latinskom jeziku, algoritmi.[9] Od njegovog imena također vode porijeklo španska riječ[10] guarismo i portugalska riječi algarismo. Obje riječi nose značenje cifra.[11]

Notacija (koja je u Evropu stigla u latinskom prijevodu poslije 1240.) od ogromne je praktične vrijednosti i njeno prihvatanje je jedan od velikih koraka u matematici. Iz sačuvanih rukopisa vidi se da je deset znakova (1-9 i 0) imalo skoro svoj sadašnji oblik sredinom 14. vijeka.

Iranska istraživačka organizacija za nauku i tehnologiju svake godine dodijeljuje Internacionalnu nagradu Khwarizmi za dostignuća u oblasti matematike, čiji su internacionalni sponzori svjetska organizacija za intelektualnu svojinu, UNESCO, Međunarodna federacija udruženja pronalazača, Stalni komitet za naučnu i tehnološku saradnju OIK-a, Komisija za nauku i tehnologiju za održivi razvoj, Akademija nauka sa sjedištem u Trstu, Islamska organizacija za obrazovanje, nauku i kulturu, te UNDP.

U godini 2007. dobitnik ove nagrade je bio prof. dr. Muharem Avdispahić, redovni profesor na Prirodno - Matematičkom fakultetu Univerziteta u Sarajevu za izuzetna naučna dostignuća.[12][13]

Reference

Šablon:Reference

Izvori

Dodatna literatura

Bibliografija

Algebra

Artimetika

  • Šablon:Cite book (This is a new edition of the complete medieval Latin translation of the Arithmetic of al-Khwarizmi, previous editions are all incomplete. This work is lost in Arabic).
  • Šablon:Cite book

Astronomija

  • Šablon:Cite book
  • Šablon:Cite journal (Hogendijk's homepage. Publication in English, no. 25).
  • Šablon:Cite book (Description and analysis of seven recently discovered minor works related to al-Khwarizmi).
  • Šablon:Cite book
  • Šablon:Cite book
  • Suter, Heinrich. [Ed.]: Die astronomischen Tafeln des Muhammed ibn Mûsâ al-Khwârizmî in der Bearbeitung des Maslama ibn Ahmed al-Madjrîtî und der latein. Übersetzung des Athelhard von Bath auf Grund der Vorarbeiten von A. Bjørnbo und R. Besthorn in Kopenhagen. Hrsg. und komm. Kopenhagen 1914. 288 pp. Repr. 1997 (Islamic Mathematics and Astronomy. 7). Šablon:Isbn.
  • Šablon:Cite book (Van Dalen's homepage. List of Publications, Articles – no. 5).

Trigonometrija sfera

  • B.A. Rozenfeld. "Al-Khwarizmi's spherical trigonometry" (Russian), Istor.-Mat. Issled. 32–33 (1990), 325–339.

Jevrejski kalendar

Geografija

Šablon:Refend

Opste reference

Šablon:Refend

Šablon:Commonscat Šablon:Astronomija u srednjovjekovnom islamu Šablon:Geografija i kartografija u srednjovjekovnom islamu

  1. ↑ Šablon:Cite web
  2. ↑ Šablon:Cite book
  3. ↑ S Gandz, The sources of al-Khwarizmi's algebra, Osiris, i (1936), 263–277
  4. ↑ https://eclass.uoa.gr/modules/document/file.php/MATH104/20010-11/HistoryOfAlgebra.pdf, Šablon:Webarchive "The first true algebra text which is still extant is the work on al-jabr and al-muqabala by Mohammad ibn Musa al-Khwarizmi, written in Baghdad around 825"
  5. ↑ Šablon:Cite book
  6. ↑ Šablon:Cite web
  7. ↑ Joseph Frank, al-Khwarizmi über das Astrolab, 1922.
  8. ↑ Šablon:Cite encyclopedia
  9. ↑ al-Daffa 1978
  10. ↑ Donald E. Knuth, Algorithms in Modern Mathematics and Computer Science Šablon:Webarchive. Springer-Verlag. 1979. Šablon:ISBN.
  11. ↑ Šablon:Cite journal
  12. ↑ http://old.unsa.ba/s/images/stories/AMOB/VI/Biografija.pdf
  13. ↑ Šablon:Cite webŠablon:Mrtav link
Preuzeto iz "https://bs.wiki.beta.math.wmflabs.org/w/index.php?title=Abu_Abdullah_Muhammad_bin_Musa_al-Khwarizmi&oldid=189"