Izvorni kôd stranice Zamajac

[[Datoteka:Schwungrad02.jpg|240px|mini|Zamajac u [[Kovačnica|kovačnici]]]]

'''Zamajac '''je [[mašinski element]] koji služi za skladištenje energije prilikom rotacije.<ref>[http://www.elektronikpraxis.vogel.de/stromversorgung/articles/300523/ ELEKTRONIK PRAXIS, Časopis o elektronici (][[Njemački jezik|njem.]]<span>) </span></ref><ref>[http://www.energieleben.at/energiespeicher-schwungrad/ Časopis o stanovanju, energiji, lifestyle (][[Njemački jezik|njem.]]</ref> Osim toga, služi za stabilizaciju geostacionarnih satelita ([[žiroskop]]), odnosno kao [[žirokompas]]  u [[Vazduhoplovstvo|vazduhoplovstvu]] i [[Moreplovstvo|moreplovstvu]].<ref>{{Cite web |url=http://www.fazschule.net/project/jugend-und-wirtschaft-2013/394 |title=Arhivirana kopija |access-date=26. 12. 2013 |archive-date=19. 2. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150219024152/http://www.fazschule.net/project/jugend-und-wirtschaft-2013/394 |url-status=dead }}</ref> Igračke npr. u obliku automobila sadrže također zamajac umjesto federa.<ref>[http://www.buch-der-synergie.de/c_neu_html/c_10_05_e_speichern_schwungmassen.htm Achmed A.W. Khammas, Blog o alternativnim izvorima energije ([[Njemački jezik|njem.]]) ]</ref>

Energija koja se skladišti u zamajcima proporcionalna je kvadratu ugaone brzine:<ref>{{Cite web |url=http://www.holo.hr/Formule/Pregled/tabid/62/fid/Fiz03-02/Default.aspx |title=Arhivirana kopija |access-date=26. 12. 2013 |archive-date=2. 1. 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120102130714/http://www.holo.hr/Formule/Pregled/tabid/62/fid/Fiz03-02/Default.aspx |url-status=dead }}</ref>

:<math>W_k=\frac{1}{2} J \omega^2</math>

Gdje je: [[moment inercije]] <math>J</math>, a [[ugaona brzina]] <math>

\omega</math>. Moment inercije se određuje oblikom i dimenzijama zamajca. Što je veći prečnik, veći je i moment inercije.

== Funkcija ==
[[Datoteka:Volin.jpg|thumb|right|Zamajac za industrijsku namjenu na jednom sajmu]]

=== Skladištenje energije ===
Upotreba se nalazi kod [[Motor sa unutrašnjim sagorijevanjem|SUS motora]] i [[Parna mašina|parnih mašina]]. SUS motori kao i parne mašine imaju tzv. mrtvu tačku ([[Donja mrtva tačka|DMT]] ili [[Gornja mrtva tačka|GMT]]).<ref>http://www.flat4.de/flywheel.htm</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.kfz-tech.de/AnlasserVerz.htm |title=Arhivirana kopija |access-date=26. 12. 2013 |archive-date=13. 2. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140213022847/http://www.kfz-tech.de/AnlasserVerz.htm |url-status=dead }}</ref>

Da bi se ova tačka prilikom rada motora prevazišla, koristi se skladištena energija u zamajcu. Dječije igračke poput automobila posjeduju zamajac koji je sastavljen iz više okruglih metalnih ploča, a ležajevi su metalni ili plastični. Da bi se spriječilo oštećenje točka kod većih brzina, istražuju se mogućnosti upotrebe lakših materijala.

Prototip voza LIREX, proizvedenog kooperacijom [[Njemačka|njemačkih]] [[željeznica]] sa [[ALSTOM]]om, posjeduje takav zamajac.<ref>http://www.welt.de/print-welt/article531396/Weltpremiere-fuer-neuen-Nahverkehrszug.html</ref> Kočenje voza postiže se zamajcem, prilikom čega se kinetička energija voza pretvara u rotacionu energiju zamajca. Skladištena energija se može upotrijebiti za napajanje električnog generatora lokomotive ili čak za ponovno pokretanje voza.<ref>http://www.kem.de/html/portlet/ext/articles-portlet/articles_content/print.jsp?groupId=30599594&articleId=31566850&companyId=1&accountId=7&version=1.0&p_l_i_d=30599601&article {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150619182551/http://www.kem.de/html/portlet/ext/articles-portlet/articles_content/print.jsp?groupId=30599594&articleId=31566850&companyId=1&accountId=7&version=1.0&p_l_i_d=30599601&article |date=19. 6. 2015 }}
Pk=31566849&layId=1&langId=de_DE</ref>

U [[Norveška|Norveškoj]], na otoku Utsira, [[Električna struja|električna energija]] se prozvodi [[vjetroelektrana]]ma. Razlika u potrošnji energije i mijenjanje brzine vjetra kompenzira se preko zamajca. Na isti način se stabilizuje [[frekvencija]] struje.<ref>[http://www.iwr.de/news.php?id=24357 Međunarodni forum za obnovljive izvore energije (][[Njemački jezik|njem.]]<span>)</span></ref>
=== Stabilizacija ===
Pored skladištenja energije, primjena se nalazi i kod žirokompasa za brodove<ref>[http://www.seemotive.de/html/dkompass.htm Moritz, Bjoern Blog o moreplovstvu ([[Njemački jezik|njem.]])]</ref> i avione,<ref>[http://www.wissen.de/lexikon/kreiselkompass Leksikon opšteg znanja ([[Njemački jezik|njem.]])]</ref> a također i za održavanje [[Putanja|putanje]] [[Vještački satelit|vještačkih satelita]].<ref>[http://www.nva-flieger.de/index.php/technik/instrumente/kreisel.html  Hietschold, Thomas Blog bivšeg pilota([[Njemački jezik|njem.]]) ]</ref>

[[Hubble|Svemirski teleskop Hubble]] posjeduje šest zamajaca ( od kojih su najmanje tri potrebna) u žiroskopu koji drže njegovu vještačku osu.<ref>{{Cite web |url=http://www.heise.de/tp/blogs/11/print/155473 |title=Članak o teleskopu Hubble u časopisu HEISE (&#91;&#91;Njemački jezik{{!}}njem.&#93;&#93;) |access-date=26. 12. 2013 |archive-date=18. 12. 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131218223026/http://www.heise.de/tp/blogs/11/print/155473 |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.astronews.com/frag/antworten/1/frage1391.html Članak o teleskopu Hubble na portalu o astronomiji, astrofizici i astronautici ([[Njemački jezik|njem.]]) ]</ref>

Isto tako zamajac se koristi naveliko u industriji: [[Kovačnica|kovačnice]], [[Presa|prese]],[[Valjaonica|valjaonice]] itd.

=== Neuravnoteženost===
Nepoželjne [[Oscilovanje|oscilacije]] mogu nastati kod nekih [[Dinamika|dinamičkih]] procesa, npr. kod mašina koje rade s različitim brojem obrtaja, ako se isti periodično mijenjaju. Te oscilacije mogu biti i [[Torzija (mehanika)|torzione]]. Zamajac može u ovom slučaju, zahvaljujući svojoj inerciji, kod promjene obrtaja mašina primiti, odnosno dati, višak energije.

Nedostatak upotrebe zamajca je da ukoliko se ugradi u pokretne mašine, imamo problem dodatne težine. Ukoliko ugradnja zamajca nije moguća, mogu se uzeti i [[amortizer]]i s federima.

Kod putničkih automobila postoje tzv. primarni i sekundarni zamajac, koji se nalaze između [[Kvačilo|kvačila]] i [[Motor (mašina)|motora]]. Prilikom mijenjanja brzina, u praznom hodu nastaju oscilacije koje prihvata zamajac.<ref>{{Cite web |url=http://www.kfz-tech.de/Schwungrad.htm |title=Harald Huppertz, KFZ Tech Blog o tehnologiji automobila (&#91;&#91;Njemački jezik{{!}}njem.&#93;&#93;)  |access-date=26. 12. 2013 |archive-date=9. 2. 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140209151016/http://www.kfz-tech.de/Schwungrad.htm |url-status=dead }}</ref> 
== Historija ==
{{Proširiti sekciju}}

[[Datoteka:Schwungrad01.jpg|240px|mini|Stari zamajac iz jedne valjaonice]]

==Reference==
{{reference}}

{{tehnologija}}
{{Commonscat|Flywheels}}

[[Kategorija:Mašinstvo]]