Izvorni kôd stranice Spin

{{Nedostaju izvori}}
{{Očistiti jednostavne linkove}}
{{Prijevod}}
[[Datoteka:Wolfgang_Pauli_young.jpg|mini|desno|200px|Pauli je osnivač kvantne mehanike]]
'''Spin''' je osnovna osobina elementarne čestice, poput [[jedinica atomske mase|mase]] i naelektrisanja. Pošto je kvantno-mehaničke prirode ne može se opisati makroskopski. Najpribližnije se može shvatiti kao [[mehanika|mehanički]] [[moment]], tj, kao da se čestica ponaša kao mala čigra. Spin ima dimenzije dejstva, a izražava se kao proizvod [[Planckova konstanta|Planckove konstante]] <math>\hbar </math> i spinskog kvantnog broja.

Pored elementarnih čestica spin mogu posjedovati i njihove kombinacije, recimo, [[atom]]ska jezgra pa se onda govori o nuklearnom spinu. Nuklearni spin je kombinacija spinova [[proton]]a i [[neutron]]a od kojih je jezgro načinjeno. Isto tako, orbite [[elektron]]a u atomima i molekulima mogu imati spin. Čestice sa cjelobrojnim spinskim [[kvantni broj|kvantnim brojem]] su [[bozon]]i, a sa polucjelim [[fermion]]i.

U okviru [[kvantna mehanika|kvantne mehanike]] čestice posjeduju vlastiti (intrinsični) [[ugaoni impuls]]. Ovaj [[ugaoni impuls]] je kvantiziran, tj. može poprimiti samo strogo određene vrijednost i naziva se '''spin'''. Zbog svojih osobitih svojstava, spin se nikako ne može jednostavno objasniti [[kružno kretanje|kružnim kretanjem]] tj. rotacijom čestice u okvirima [[klasična mehanika|klasične mehanike]]. Pokazuje se prikladnim prilikom prikaza spina u u okviru [[kvantna mehanika|kvantne mehanike]] uvesti bezdimenzionalnu veličinu "spinskog kvatnog broja" ''s'', koja može poprimiti vrijednost cijelih (''s'' = 0, 1, 2...) ili polu-cijelih (''s'' = 1/2, 3/2...) brojeva. Čestice sa cjelobrojnim spinskim brojem su [[bozoni]], a oni sa polucijelim su [[fermioni]]. Iznos [[ugaoni impuls|ugaonog impulsa]] može poprimiti samo vrijednosti zadane sa:

:<math>L ^2 = \hbar ^2 \,{s (s+1)}</math>

Gdje je <math>\hbar</math> [[Planckova konstanta#reducirana|reducirana Planckova konstanta]].

Osim kvantizacije iznosa spina, kvantiziran je i iznos projekcije spina ''s<sub>z</sub>'' na neku proizvoljno odabranu z os, koja može poprimiti samo vrijednosti:

:<math>L_z = \hbar s_z, \qquad s_z = - s, - s + 1, \cdots, s</math>

Sabiranje spina i orbitalnog ugaonog impulsa u okviru [[kvantna mehanika|kvantne mehanike]] također se vrši na specifičan način.

Čestice koje posjeduju spin, mogu posjedovati intrinsični [[magnetni moment]] ''μ'', tako da za česticu naboja ''q'', mase ''m'', i spina ''s'' vrijedi:

:<math>\mu = g \, \frac{q}{2m}\, s </math>

Ovdje je ''g'' veličina zvana žiromagnetski omjer ili Landeov ''g'' faktor, koji za elektron iznosi oko 2,0023. Intrinsični [[magnetni moment]] čestice ne može se objasniti u okviru klasične fizike i klasične elektrodinamike, npr. kao jednostavna rotacija nabijene čestice naboja ''e'' sa ugaonim impulsom iznosa ''L''. Za povezivanje veličina ''s'' i ''μ'' potrebno je tumačenje u okviru [[kvantna elektrodinamika|kvantne elektrodinamike]].

Pod pojmom spin često se osim ugaonog impulsa podrazumijeva zapravo sam spinski kvantni broj ''s'', ili čak intrinsični magnetni moment čestice.

U engleskom jeziku riječ "spin" ima više značenja, od kojih mnoga nemaju nikakve veze sa [[Fizika|fizikom]]. U okviru fizike, literatura na Engleskom pojam "spin" koristi kao naziv za vlastiti (intrinsični) ugaoni impuls, odnosno ugaoni impuls povezan sa rotacijom tijela oko njegovog vlastitog centra mase, bilo u okviru klasične ili kvante fizike.

== Također pogledajte ==
* [[Ugaona količina kretanja]]

== Literatura ==
S. Macura, J. Radić-Perić, ''Atomistika'', Službeni list, Beograd, 2004. str. 144.

== Vanjski linkovi ==
{{FizikaPortal}}
* http://www.sciam.com/article.cfm?articleID=0007A735-759A-1CDD-B4A8809EC588EEDF
* http://www.lorentz.leidenuniv.nl/history/spin/goudsmit.html
* http://galileo.phys.virginia.edu/classes/751.mf1i.fall02/AngularMomentum.htm
* http://books.google.com/books?id=3_7uriPX028C&pg=PA31
* http://www.nature.com/nature/journal/v462/n7272/pdf/462416a.pdf

[[Kategorija:Rotacijska simetrija]]
[[Kategorija:Kvantna teorija polja]]
[[Kategorija:Fizikalne veličine]]