Izvorni kôd stranice Rubidij

{{Infokutija hemijski element
| Hemijski element = Rubidij
| Simbol = Rb
| Atomski broj = 37
| Serija = Alkalni metali
| Grupa = 1
| Perioda = 5
| Blok = s
| Slika = [[Datoteka:Rb5.JPG|180px]]
| Boja serije = OrangeRed
| Izgled = srebreno bijeli metal
| Zastupljenost = 0,029<ref name="Harry H. Binder"/>
| Atomska masa = 85,4678(3)<ref name="CIAAW"/>
| Atomski radijus = 235
| Atomski radijus izračunat = 265
| Kovalentni radijus = 220
| CAS registarski broj = 7440-17-7
| Van der Waalsov radijus = 303<ref name="Manjeera"/>
| Elektronska konfiguracija = &#x5B;[[Kripton|Kr]]&#x5D; 5s<sup>1</sup>
| Izlazna energija = 2,16<ref name="Bergmann"/>
| Elektroni u energetskom nivou = 2, 8, 18, 8, 1
| Agregatno stanje = čvrsto
| Mohsova skala tvrdoće = 0,3
| Energija ionizacije_1 = 403,0
| Struktura kristala = kubična prostorno centrirana
| Gustoća = 1532<ref name="Greenwood"/>
| Gustoća_K = 293,15
| Magnetizam = paramagnetičan (<math>\chi_{m}</math> = 3,8 · 10<sup>−6</sup>)<ref name="Weastrc"/>
| Tačka topljenja_K = 312,46
| Tačka topljenja_C = 39,31
| Tačka ključanja_K = 961,2<ref name="Zhang"/>
| Tačka ključanja_C = 688
| Molarni volumen = 55,76 · 10<sup>-6</sup>
| Toplota isparavanja = 69<ref name="Zhang"/>
| Toplota topljenja = 2,19
| Pritisak pare = 1,56 · 10<sup>-4</sup>
| Pritisak pare_K = 312,6
| Brzina zvuka = 1300
| Brzina zvuka_K = 293,15
| Specifična toplota = 363
| Specifična toplota_K = 
| Specifična električna provodljivost = 7,52 · 10<sup>6</sup>
| Specifična električna provodljivost_K = 
| Toplotna provodljivost = 58
| Toplotna provodljivost_K = 
| Oksidacioni broj = +1
| Oksidi = Rb<sub>2</sub>O
| Elektrodni potencijal = -2,924 [[Volt|V]] (Rb<sup>+</sup> + e<sup>-</sup> → Rb)
| Elektronegativnost = 0,82
| Oznaka upozorenja = {{Oznake upozorenja|F|C}}
| Oznake upozorenja R = {{Oznake upozorenja R|14/15|34}}
| Oznake upozorenja S = {{Oznake upozorenja S|7/8|20|26|30|33|36/37/39|43|45}}
| Radioaktivan = Ne
| Izotopi = 
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 1
| Simbol = Rb
| Maseni broj = 83
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = 86,2 [[dan|d]]
| Tipraspada1ZM = [[Elektronski zahvat|ε]]
| Tipraspada1ZE = 0,910
| Tipraspada1ZP = [[Kripton|<sup>83</sup>Kr]]
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 2
| Simbol = Rb
| Maseni broj = 84
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = 32,77 [[dan|d]]
| Tipraspada1ZM = [[Elektronski zahvat|ε]]
| Tipraspada1ZE = 2,681
| Tipraspada1ZP = <sup>84</sup>Kr
| Tipraspada2ZM = [[beta-zraci|β<sup>-</sup>]]
| Tipraspada2ZE = 0,894
| Tipraspada2ZP = [[Stroncij|<sup>84</sup>Sr]]
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 0
| Simbol = Rb
| Maseni broj = 85
| Rasprostranjenost u prirodi = '''72,168'''
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 1
| Simbol = Rb
| Maseni broj = 86
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = 18,631 [[dan|d]]
| Tipraspada1ZM = [[beta-zraci|β<sup>-</sup>]]
| Tipraspada1ZE = 1,775
| Tipraspada1ZP = <sup>86</sup>Sr
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 1
| Simbol = Rb
| Maseni broj = 87
| Rasprostranjenost u prirodi = 27,835
| Vrijeme poluraspada = 4,81 • 10<sup>10</sup>&nbsp;[[godina|god]]
| Tipraspada1ZM = [[beta-zraci|β<sup>-</sup>]]
| Tipraspada1ZE = 0,283
| Tipraspada1ZP = <sup>87</sup>Sr
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 1
| Simbol = Rb
| Maseni broj = 88
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = 17,78 [[minuta|min]]
| Tipraspada1ZM = [[beta-zraci|β<sup>-</sup>]]
| Tipraspada1ZE = 5,316
| Tipraspada1ZP = <sup>88</sup>Sr
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 1
| Simbol = Rb
| Maseni broj = 89
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = 15,15 [[minuta|min]]
| Tipraspada1ZM = [[beta-zraci|β<sup>-</sup>]]
| Tipraspada1ZE = 4,501
| Tipraspada1ZP = <sup>89</sup>Sr
}}
|}}
'''Rubidij''' je [[hemijski element]] sa [[hemijski simbol|simbolom]] '''Rb''' i [[atomski broj|atomskim brojem]] 37. On je mehki, srebreno-sjajni [[metal (hemija)|metalni]] element iz grupe [[alkalni metali|alkalnih metala]] sa [[atomska masa|atomskom masom]] 85,4678. Elementarni rubidij je veoma reaktivan, a njegove hemijske osobine slične su onima kod drugih alkalnih metala, kao što su vrlo brza [[Redoks reakcija|oksidacija]] pri kontaktu sa [[zrak]]om. Prirodni rubidij je smjesa dva [[izotop]]a: <sup>85</sup>Rb, jedinog stabilnog koji sačinjava 72% rubidija. Ostalih 28% je neznatno [[radioaktivnost|radioaktivni]] <sup>87</sup>Rb koji ima [[vrijeme poluraspada]] od 49 milijardi godina, tri puta duže od procijenjene starosti svemira.

Njemački hemičari [[Robert Bunsen]] i [[Gustav Kirchhoff]] otkrili su rubidij 1861. pomoći, tada novorazvijene, metode spektroskopije plamenom. Spojevi rubidija imaju raznolike hemijske i elektroničke načine primjene. Metalni rubidij vrlo lahko isparava i ima pogodan raspon apsorpcijskog spektra što ga čini vrlo čestom metom za [[laser]]sko manipuliranje [[atom]]ima.

Za rubidij nije potpuno poznato da li je on neophodan za život živih organizama. Međutim, njegove [[ion]]e živi organizmi mogu koristiti na način kako koriste ione [[kalij]]a, tako što ih naprimjer [[Biljke|biljne]] i životinjske [[Ćelija (biologija)|ćelije]] uzimaju zbog identičnog naboja rubidija i kalija.

== Historija ==
[[Datoteka:Kirchhoff Bunsen Roscoe.jpg|thumb|lijevo|180px|[[Gustav Kirchhoff]] (lijevo) i [[Robert Bunsen]] (sredina) su spektroskopski otkrili rubidij. ''(Henry Enfield Roscoe je na desnoj strani.)'']]
Rubidij su 1861. otkrili [[Robert Bunsen]] i [[Gustav Kirchhoff]] u njemačkom gradu [[Heidelberg]]u, u sastavu minerala [[lepidolit]]a upotrebom spektroskopa. Zbog veoma jarkih crvenih linija u njegovom emisijskom spektru, odabrali su ime izvedeno iz [[latinski jezik|latinske riječi]] ''rubidus'' u značenju "tamno crveno".<ref name="BuKi1861"/><ref name="Weeks"/> Rubidij je prisutan kao sporedna komponenta u [[lepidolit]]u. Kirchhoff i Bunsen su morali preraditi oko 150&nbsp;kg lepidolita koji se sadržavao samo 0,24% rubidij-oksida (Rb<sub>2</sub>O). I kalij i rubidij grade nerastvorljive soli sa [[hloroplatinska kiselina|hloroplatinskom kiselinom]], ali te soli iskazuju neznatnu razliku u rastvorljivosti u vreloj vodi. Zbog toga, nešto slabije rastvorljivi rubidij-heksahloroplatinat (Rb<sub>2</sub>PtCl<sub>6</sub>) se može dobiti frakcijskom kristalizacijom. Nakon redukcije heksahloroplatinata sa [[vodik]]om, ovim procesom dobili su 0,51 grama [[rubidij-hlorid]]a za daljnje proučavanje. Prvo izdvajanje rubidijevih i cezijevih spojeva u većem obimu, kada su Bunsen i Kirchhoff iz 44.000 litara mineralne vode, dobili, pored 7,3 grama [[cezij-hlorid]]a također i 9,2 grama rubidij-hlorida.<ref name="BuKi1861"/><ref name="Weeks"/> Rubidij je bio drugi element, nedugo nakon cezija, koji je otkriven [[Spektroskopija|spektroskopski]], te samo jednu godinu nakon što su Bunsen i Kirchhoff napravili prvi spektroskop.<ref name="autogenerated1"/>

Dva naučnika upotrijebili su rubidij-hlorid da bi izračunali približnu atomsku težinu novog elementa od 85,36 (danas prihvaćena vrijednost iznosi 85,47).<ref name="BuKi1861"/> Također, oni su pokušali dobiti i elementarni rubidij pomoću [[elektroliza|elektrolize]] istopljenog [[rubidij-hlori]]da, ali su umjesto metala dobili plavkastu homogenu supstancu koja "ni golim okom niti pod mikroskopom nije pokazivala metalne osobine ni u tragovima". Stoga su zaključili da se radilo o subhloridu ({{chem|Rb|2|Cl}}). Ipak, proizvod tog procesa vjerovatno je bila koloidna smjesa [[metal (hemija)|metala]] i rubidij-hlorida.<ref name="Zsigmondy"/> U drugom pokušaju da dobiju metalni rubidij, Bunsen je uspio reducirati rubidij zagrijavanjem ugljenisanog rubidij-tartarta. Iako je destilirani rubidij bio piroforan, bilo je moguće odrediti gustoću i [[talište|tačku topljenja]] ovog elementa. Kvalitet istraživanja obavljenih 1860tih se može ilustrirati činjenicom da se gustoća koju su oni tada izračunali razlikuje za 0,1 g/cm<sup>3</sup> a tačka topljenja za manje od 1&nbsp;°C od danas prihvaćenih vrijednosti.<ref name="Ueber"/>

Slaba [[radioaktivnost]] rubidija otkrivena je 1908. ali prije nego što je postavljena teorija izotopa 1910tih, pa je njegova niska aktivnost zbog veoma dugog vremena poluraspada od preko 10 milijardi godina bila vrlo teška za objasniti. Danas dokazani raspad rubidija <sup>87</sup>Rb na stabilni <sup>87</sup>Sr beta raspadom sve do kraja 1940tih bio je predmet naučne diskusije.<ref name="Lewis"/><ref name="Campbell"/>

Rubidij je prije 1920tih imao vrlo ograničenu industrijsku vrijednost.<ref name=USGS/> Međutim, od tada razvijene su neke od vrlo važnih aplikacija rubidija u oblasti istraživanja i razvoja, kao i određene hemijske i elektroničke aplikacije. Godine 1995. izotop rubidij-87 iskorišten je za pravljenje [[Bose-Einsteinov kondenzat|Bose-Einsteinovog kondenzata]],<ref name="nobel2001"/> za koji su njegovi otkrivači [[Eric Allin Cornell]], [[Carl Edwin Wieman]] i [[Wolfgang Ketterle]] dobili [[Nobelova nagrada za fiziku|Nobelovu nagradu za fiziku]] 2001. godine.<ref name="Barbarag"/>

== Osobine ==
Rubidij je veoma mehak, [[duktilnost|duktilan]], srebrenasto-sjajni metal.<ref name="Ohly"/> Među neradioaktivnim alkalnim metalima, on je drugi najviše [[elektronegativnost|elektropozitivan]] metal, koji se topi na temperaturi od 39,31&nbsp;°C. Slično kao i drugi alkalni metali, on vrlo burno reagira s [[voda|vodom]], sa [[živa|živom]] gradi amalgame kao i [[legura|legure]] sa [[zlato]]m, [[željezo]]m, [[cezij]]em, [[natrij]]em i [[kalij]]em, ali ne i sa [[litij]]em (iako su rubidij i litij čak i u istoj grupi periodnog sistema).<ref name="HollemanAF"/>

Kao i kod kalija (koji je neznatno manje reaktivan) i cezija (koji je nešto više reaktivan), reakcija rubidija s vodom je obično dovoljno burna da može zapaliti gas [[vodik]] kojeg istiska iz vode.

Postoje izvještaji da se elementarni rubidij može spontano zapaliti u dodiru sa zrakom.<ref name="Ohly"/> On ima veoma nisku [[energija ionizacije|energiju ionizacije]] do samo 406 kJ/mol.<ref name="zom8l9"/> Rubidij i kalij imaju dosta sličnu ružičastu boju pri testu plamena, zbog čega se za razlikovanje ova dva elementa trebaju koristiti [[spektroskopija|spektroskopske]] metode.

=== Izotopi ===
Iako je rubidij, u strogo hemijskom aspektu, jednoizotopni element, prirodni rubidij se sastoji iz dva [[izotop]]a: stabilnog <sup>85</sup>Rb (udio 72,2%) i [[radioaktivnost|radioaktivnog]] <sup>87</sup>Rb (27,8%).<ref name="Audi"/> Rubidij u prirodi je slabo radioaktivan sa specifičnom aktivnošću od 670 [[Bekerel|Bq]]/g, dovoljno da značajno izloži fotografski film za 110 dana.<ref name="wwstrong"/><ref name="Frederikse"/> Pored izotopa <sup>85</sup>Rb i <sup>87</sup>Rb, postoji još 24 poznata druga sintetička izotopa, čija vremena poluraspada iznose kraće od tri mjeseca, a većina njih su jako radioaktivna te nemaju mnogo aplikacija.

Izotop rubidij-87 ima [[vrijeme poluraspada]] od 48,8 milijarde godine, što je više od tri puta duže od procijenjene starosti svemira (13,799±0,021 milijardi godina)<ref name="Planck 2015"/> pa se on ubraja u primordijalne nuklide. On se vrlo lahko zamjenjuje na mjesto [[kalij]]a u [[mineral]]ima pa je stoga prilično dosta rasprostranjen. Rb se dosta upotrebljava za datiranje stijena; <sup>87</sup>Rb se beta raspadom raspada na stabilni <sup>87</sup>Sr. Tokom frakcionalne kristalizacije, [[stroncij]] teži da se koncentrira u plagioklasu, ostavljajući Rb u tečnoj fazi. Zbog toga, odnos Rb/Sr u rezidualnoj [[magma|magmi]] može tokom vremena porasti, tako da preostaju stijene sa povećanim odnosom Rb/Sr zbog diferencijacije koja se odvija. Najviši odnosi (10 ili više) javljaju se u [[pegmatit]]ima.

Ako je počena količina Sr poznata ili se može ekstrapolirati, tada se starost može odrediti mjerenjem koncentracija Rb i Sr i odnosa izotopa <sup>87</sup>Sr/<sup>86</sup>Sr. Vremena označavaju stvarnu starost minerala samo ako se te stijene nisu kasnije mijenjale (npr. metamorfozom).<ref name="k90iAnFere"/><ref name="cYWNAZ"/>

Rubidij-82, jedan od vještačkih izotopa elementa, nastaje raspadom putem [[elektronski zahvat|elektronskog zahvata]] izotopa stroncija-82 sa vremenom poluraspada od 25,36 dana. Paralelni raspad rubidija-82 sa vremenom poluraspada od 76 sekundi do stabilnog [[kripton]]a-82 dešava se emisijom pozitrona.<ref name="Audi"/>

==Rasprostranjenost==
[[Datoteka:Die Flammenfärbung des Rubidium.jpg|thumb|lijevo|128px|Test rubidija plamenom]]
Rubidij je 23. element po rasprostranjenosti u [[Zemlja (planeta)|Zemljinoj]] kori, ugrubo zastupljen kao i [[cink]] a nešto više ga ima od [[bakar|bakra]].<ref name=USGS/> On se prirodno javlja u [[mineral]]ima poput [[leucit]]a, [[polucit]]a, [[karnalit]]a i [[zinwaldit]]a, a koji može sadržavati i do 1% rubidijevih oksida. [[Lepidolit]] sadrži između 0,3% i 3,5% rubidija, te predstavlja komercijalni izvor ovog elementa.<ref name="BF01162"/> Neki [[kalij]]evi minerali i [[kalij-hlorid]]i također mogu sadržavati rubidij u komercijalno značajnim količinama.<ref name="nortonjj"/> [[More|Morska]] [[voda]] prosječno sadrži 125&nbsp;µg/L rubidija što je daleko manje u odnosu na prosječnu količinu kalija od 408&nbsp;mg/L ali je i znatno više od 0,3&nbsp;µg/L koliko iznosi vrijednost za [[cezij]].<ref name="Bolter"/> Zbog velikog [[ion]]skog promjera, rubidij se u [[petrologija|petrologiji]] i [[geohemija|geohemiji]] smatra kao jedan od “[[nekompatibilni element|nekompatibilnih elemenata]]".<ref name="nPZOXmY"/> Tokom (frakcijske) [[kristalizacija|kristalizacije]] magme, rubidij se koncentrira u tečnoj fazi zajedno sa svojim težim analogom cezijem te se kristalizira posljednji. Iz tih razloga, najveći depoziti rubidija i cezija su rudne zone [[pegmatit]]a nastale u ovom procesu obogaćivanja. Pošto rubidij supstituira kalij u procesu kristalizacije [[magma|magme]], obogaćenje je znatno manje efektivno nego u sličnom procesu kod cezija. Rudna zona pegmatita sadrži količine cezija koje su isplative za rudarenje u vidu polucita ili mineral litija lepidolita, koji su također i izvori rubidija kao nusproizvoda.<ref name=USGS/>

Dva nešto značajnija izvora rubidija su bogati depoziti polucita kod jezera Bernic u kanadskoj provinciji [[Manitoba|Manitobi]] te depoziti [[rubiklin]]a ((Rb,K)AlSi<sub>3</sub>O<sub>8</sub>) nađeni kao nečistoće u polucitu na italijanskom ostrvu [[Elba (ostrvo)|Elba]], gdje udio rubidija iznosi 17,5%.<ref name="geoscienceworld"/> Oba ova depozita također su i izvori cezija.

== Dobijanje ==
Iako je rubidij dosta zastupljeniji u Zemljinoj kori od cezija, mali broj aplikacija rubidija i nedostatak minerala za većim udjelom rubidija (isplativog za industrijsku proizvodnju), predstavljaju ograničavajući faktor za dobijanje spojeva rubidija. Godišnje se proizvede od dvije do četiri [[tona|tone]] rubidijevih spojeva.<ref name=USGS/>

Dostupno je nekoliko metoda za odvajanje kalija, rubidija i cezija. Frakcijska kristalizacija rubidijevog i cezijevog aluma (Cs,Rb)Al(SO<sub>4</sub>)<sub>2</sub>·12H<sub>2</sub>O tek nakon 30 postupnih koraka u procesu daje čisti rubidijev alum. Druge dvije metode koje se spominju su proces [[hlorostanat]]om i [[ferocijanid]]om.<ref name=USGS/><ref name="kjAQA"/> Nekoliko godina tokom 1950tih i 1960tih, nusproizvod u proizvodnji kalija zvani "Alkarb" bio je glavni izvor rubidija. On je sadržavao 21% rubidija, dok je ostatak otpadao na kalij i mali udio cezija.<ref name="Market"/> Danas, najveći proizvođači cezija, poput rudnika Tanco, u Manitobi ([[Kanada]]) proizvode rubidij kao nusproizvod iz [[polucit]]a.<ref name=USGS/>

== Upotreba ==
[[Datoteka:USNO rubidium fountain.jpg|thumb|desno|Rubidijski atomski sat u Američkoj pomorskoj opservatoriji]]
Spojevi rubidija se ponekad koriste za pravljenje [[vatromet]]a dajući mu ružičastu boju.<ref name="Kochec"/> Također se razmatra korištenje rubidija u termoelektričnim generatorima na principu [[magnetohidrodinamika|magnetohidrodinamike]], gdje zagrijavanjem na visokim temperatura stvaraju ioni rubidija te se propuštaju kroz [[magnetno polje]].<ref name="boikess"/> Oni tako induciraju [[elektricitet]] te djeluju poput statora generatora proizvodeći električnu struju. Rubidij, tačnije izotop <sup>87</sup>Rb u gasovitom stanju, jedan je od najčešće upotrebljavanih atomskih vrsta za hlađenje [[laser]]a i Bose-Einsteinovu kondenzaciju. Njegove poželjne osobine za ovu aplikaciju uključuju lahku dostupnost jeftine svjetlosti diodnih lasera na potrebnoj talasnoj dužini te prihvatljive temperaturne raspone neophodne da se dobije stalan [[pritisak pare]].<ref name="nistgov"/><ref name="Martinjl"/>

Rubidij se koristio za polariziranje helija <sup>3</sup>He, proizvodeći veliku količinu magnetiziranog <sup>3</sup>He gasa sa spinovima jezgre usmjerenim u određenim smjerovima u prostoru umjesto uobičejenih nasumičnih. Para rubidija se optički upumpava u laser a polarizirani Rb polarizira <sup>3</sup>He putem hiperfine međureakcije.<ref name="seopn"/>

Takve "ćelije" <sup>3</sup>He polariziranog spina su postale vrlo popularne za mjerenje [[polarizacija|polarizacije]] [[neutron]]a te za proizvodnju polariziranih snopova neutrona namijenjene za druge svrhe.<ref name="nistneu"/> Rezonantni element u atomskim satovima koristi hiperfinu strukturu energijskih nivoa rubidija, što ovaj metal čini korisnim za visokoprecizno mjerenje vremena te se koristi kao osnovna komponenta sekundarnih izvora frekvencije (rubidijski oscilatori) održavanje tačnosti frekvencija u ćelijskim predajnicima i drugoj elektroničkoj, [[telekomunikacije|telekomunikacijskoj]], mrežnoj i testnoj opremi. Ti rubidijski standardi se često koriste sa GPS-om za izgradnju "primarnog standarda frekvencija" koji je precizniji i jeftiniji od cezijskih standarda.<ref name="jmfkJYdE"/><ref name="Clock"/> Takvi rubidijski standardi se često masovno proizvode za potrebe telekomunikacijske industrije.<ref name="vaporcell"/>

Drugi potencijalni ili trenutni načini upotrebe rubidija uključuju radni [[fluid]] u parnim turbinama, kao geter u vakuumskim cijevima te kao fotoćelijska komponenta.<ref name="GEVt3"/> On se također koristi i kao sastojak u posebnim vrstama [[staklo|stakla]], u proizvodnji superoksida njegovim sagorijevanjem u prisustvu [[kisik]]a, za proučavanje ionskih kanala kalija u [[biologija|biologiji]] te u vidu pare za pravljenje atomskih magnetometara.<ref name="MAG"/> Specifično, izotop <sup>87</sup>Rb se danas, zajedno sa drugim alkalnim metalima, koristi za istraživanje SERF [[magnetometar]]a sa izmjenom spina bez "relaksacije".<ref name="MAG"/>

Izotop rubidija-82 se koristi u [[tomografija|tomografiji]] emisijom [[pozitron]]a. On je veoma sličan kalij pa se u tkivu u kojem se taloži kalij u većim koncentracijama, također akumulira i radioaktivni rubidij. Jedan od osnovnih načina primjene je u perfuzijskom slikanju miokardija. Zbog vrlo kratkog vremena poluraspada od 76 sekundi, potrebno je proizvoditi izotop rubidij-82 iz raspada [[stroncij]]a-82 u neposrednoj blizini pacijenta.<ref name="FhkLE8"/> Kao rezultat promjena u krvno-moždanoj barijeri kod tumora mozga, rubidij se više skuplja u ćelijama tumora nego u običnim ćelijama mozda, što omogućava korištenje radioizotopa rubidija-82 u [[nuklearna medicina|nuklearnoj medicini]] za lociranje i slikanje tumora mozga.<ref name="Friedland"/>

Rubidij je testiran za utjecaj na maničnu i običnu depresiju.<ref name="manic"/><ref name="Malekahmadi"/> Kod dijaliznih pacijenata koji su patili od depresije pokazalo se nedostatak rubidija pa je njegov dodatni unos pomogao pri depresivnim stanjima.<ref name="Canavese"/> U nekim testovima rubidij se davao u obliku rubidij-hlorida u dozama do 720&nbsp;mg dnevno tokom 60 dana.<ref name="isbn1-58890-299-4"/><ref name="Torta"/>

== Spojevi ==
[[Datoteka:Rb9O2 cluster.png|thumb|lijevo|100px|Klaster {{chem|Rb|9|O|2}}]]
[[Rubidij-hlorid]] (RbCl) je vjerovatno najpoznatiji i najviše korišteni spoj rubidija. On se koristi u [[biohemija|biohemiji]] da bi se ćelije pobudile da uvuku [[Dezoksiribonukleinska kiselina|DNK]] u sebe (mada to nije jedinstvena osobina, nekoliko drugih hlorida se također koristi za istu svrhu) te kao biomarker jer se vrlo lahko upija zamjenjujući kalij, i u živim organizmima se javlja samo u malim količinama. Drugi njegovi uobičajeni spojevi su korozivni [[rubidij-hidroksid]] (RbOH), koji je polazna sirovina za većinu hemijskih procesa zasnovanih na ovom elementu; [[rubidij-karbonat]] (Rb<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>) koji se koristi u nekim optičkim staklima i rubidij-bakar sulfat Rb<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>·CuSO<sub>4</sub>·6H<sub>2</sub>O. Rubidij-srebro jodid (RbAg<sub>4</sub>I<sub>5</sub>) ima višu električnu provodljivost pri sobnoj temperaturi od bilo kojeg poznatog ionskog kristala, što je osobina koja se iskorištava u tankim baterijama i drugim aplikacijama.<ref name="pVw98i6g"/><ref name="TF96763"/>

Rubidij gradi veći broj oksida kao što su rubidij-monoksid (Rb<sub>2</sub>O), Rb<sub>6</sub>O i Rb<sub>9</sub>O<sub>2</sub>, koji se formiraju ako je metalni rubidij izložen zraku. U okruženju kada je udio [[kisik]]a veći, on gradi superoksid RbO<sub>2</sub>. Rubidij također gradi i soli sa halidima, dajući [[rubidij-fluorid]], [[rubidij-hlorid]], [[rubidij-bromid]] i [[rubidij-jodid]].

== Reference ==
{{refspisak|3|refs=
<ref name="jmfkJYdE">{{cite book |url = http://books.google.com/books?id=jmfkJYdEANEC&pg=PA32 |page = 32 |chapter = GPS |title = Measurement, control, and communication using IEEE 1588 |isbn = 978-1-84628-250-8 |author = Eidson, John C |datum = 11. 4. 2006}}</ref>
<ref name="Clock">{{cite book |url = http://books.google.com/books?id=ttYt5bZqX0AC&pg=PA300 |page = 300 |chapter = Rubidium and crystal oscillators |title = Data network engineering |isbn = 978-0-7923-8594-3 |author = King, Tim; Newson, Dave |datum =31. 7. 1999}}</ref>
<ref name="vaporcell">{{cite book |url = http://books.google.com/books?id=LesrjSVQMPQC&pg=PA72 |chapter = Rubidium Vapor Cell |title = Advances in electronics and electron physics |isbn = 978-0-12-014644-4 |author = Marton, L |datum =1. 1. 1977}}</ref>
<ref name="GEVt3">{{cite book |url = http://books.google.com/books?id=GEVt3kpFw64C&pg=PA274 |page = 274 |title = Introduction To Nuclear And Particle Physics |isbn = 978-81-203-3610-0 |author = Mittal |year = 2009}}</ref>
<ref name="MAG">{{Cite journal |title=Parametric modulation of an atomic magnetometer |journal=Applied Physics Letters| volume=89|year=2006 |issue=13 |pages=134105 |doi=10.1063/1.2357553 |author=Li Zhimin; Wakai Ronald T.; Walker Thad G. |bibcode = 2006ApPhL..89m4105L}}</ref>
<ref name="FhkLE8">{{cite book |url = http://books.google.com/books?id=FhkLE8MC71IC&pg=PA59 |page = 59 |chapter = Rubidium-82 |title = Clinical PET and PET/CT |isbn = 978-1-85233-838-1 |author= Jadvar H.; Anthony Parker J. |year= 2005}}</ref>
<ref name="Friedland">{{cite journal |author= Yen CK; Yano Y; Budinger TF|title = Brain tumor evaluation using Rb-82 and positron emission tomography |url= https://archive.org/details/sim_journal-of-nuclear-medicine_1982-06_23_6/page/532|journal = Journal of Nuclear Medicine |volume = 23 |issue = 6 |pages = 532–7 |year= 1982 |pmid = 6281406}}</ref>
<ref name="manic">{{cite journal |author = Paschalis C; Jenner F A; Lee C R |title = Effects of rubidium chloride on the course of manic-depressive illness |journal = J R Soc Med. |volume = 71 |issue = 9 |pages = 343–352 |year = 1978 |pmid = 349155|pmc = 1436619}}</ref>
<ref name="Malekahmadi">{{cite journal |author= Malekahmadi P; Williams John A.|title = Rubidium in psychiatry: Research implications |journal = Pharmacology Biochemistry and Behavior |volume = 21 |pages = 49 |year= 1984 |doi = 10.1016/0091-3057(84)90162-X}}</ref>
<ref name="Canavese">{{cite journal|author= Canavese Caterina; Decostanzi Ester; Branciforte Lino| title = Depression in dialysis patients: Rubidium supplementation before other drugs and encouragement?|url= https://archive.org/details/sim_kidney-international_2001-09_60_3/page/1201| journal = Kidney International| volume = 60| issue = 3| pages = 1201–1201|year= 2001| doi = 10.1046/j.1523-1755.2001.0600031201.x}}</ref>
<ref name="isbn1-58890-299-4">{{cite book |author= Lake James A. | title = Textbook of Integrative Mental Health Care | publisher = Thieme Medical Publishers | location = New York |year= 2006 | pages =164–165 | isbn = 1-58890-299-4 |url = http://books.google.com/?id=Bt5euqMwbpYC&lpg=PA164&pg=PA165}}</ref>
<ref name="Torta">{{cite journal|pmid=8412574|year=1993|author=Torta R; Ala G; Borio R|title=Rubidium chloride in the treatment of major depression|volume=34|issue=2|pages=101–10|journal=Minerva psichiatrica}}</ref>
<ref name="seopn">{{Cite journal | url=http://www.ncnr.nist.gov/equipment/he3nsf/SEOP/nistSlowNeutronconf2005.pdf | journal=Journal of Research of the National Institute of Standards and Technology | title=Polarized <sup>3</sup>He spin filters for slow neutron physics | volume=110 | pages=299–304 | author=T. R. Gentile; W. C. Chen; G. L. Jones | doi=10.6028/jres.110.043 | access-date=4. 2. 2016 | archive-date=21. 12. 2016 | archive-url=https://web.archive.org/web/20161221234735/https://ncnr.nist.gov/equipment/he3nsf/SEOP/nistSlowNeutronconf2005.pdf | url-status=dead }}</ref>
<ref name="Martinjl">{{cite journal | doi = 10.1088/0953-4075/32/12/322 | title = Output coupling of a Bose-Einstein condensate formed in a TOP trap | year = 1999 | author= Martin J L; McKenzie C R; Thomas N R| journal = Journal of Physics B: Atomic, Molecular and Optical Physics | volume = 32 | issue = 12 | pages = 3065|arxiv = cond-mat/9904007 |bibcode = 1999JPhB...32.3065M}}</ref>
<ref name="nistneu">{{Cite web| url=http://www.ncnr.nist.gov/AnnualReport/FY2002_html/pages/neutron_spin.htm |publisher=NIST Center for Neutron Research 2002 Annual Report |title=Neutron spin filters based on polarized helium-3 |access-date=11. 1. 2008}}</ref>
<ref name="boikess">{{cite book |url = http://books.google.com/?id=59XvAAAAMAAJ&q=%22rubidium%22+%22magnetohydrodynamic%22&dq=%22rubidium%22+%22magnetohydrodynamic%22 |page = 193 |title = Chemical principles |isbn = 978-0-06-040808-4 |author = Boikess, Robert S; Edelson, Edward |year= 1981}}</ref>
<ref name="nistgov">{{cite book |journal = Journal of Research of the National Institute of Standards and Technology |url = http://nvl.nist.gov/pub/nistpubs/jres/101/4/cnt101-4.htm |title = Bose-Einstein condensation (svih 20 članaka) |year = 1996 |volume = 101 |issue = 4 |pages = 419–618 |author = Eric Cornell |doi = 10.6028/jres.101.045 |access-date=3. 2. 2016 |archive-url = https://web.archive.org/web/20111014234040/http://nvl.nist.gov/pub/nistpubs/jres/101/4/cnt101-4.htm |archive-date=14. 10. 2011 |url-status = dead }}</ref>
<ref name="Barbarag">{{Cite journal |author= Levi Barbara Goss |title = Cornell, Ketterle, and Wieman Share Nobel Prize for Bose-Einstein Condensates |publisher = Physics Today online| year = 2001 |doi = 10.1063/1.1445529 |journal = Physics Today |volume = 54 |issue = 12 |pages = 14|bibcode = 2001PhT....54l..14L }}</ref>
<ref name="Kochec">{{Cite journal |author = E.-C. Koch |title = Special Materials in Pyrotechnics, Part II: Application of Caesium and Rubidium Compounds in Pyrotechnics |journal = Journal Pyrotechnics |year = 2002 |volume = 15 |pages = 9–24 |url = http://www.jpyro.com/wp/?p=179 |date =  |access-date=3. 2. 2016 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110713122322/http://www.jpyro.com/wp/?p=179 |archive-date=13. 7. 2011 |url-status = dead }}</ref>
<ref name="Campbell">{{cite journal |author=Campbell N. R.; Wood A. |year= 1908 | volume = 14 | page = 15 | title=The Radioactivity of Rubidium |journal=Proceedings of the Cambridge Philosophical Society| url=http://archive.org/stream/proceedingsofcam15190810camb/proceedingsofcam15190810camb_djvu.txt}}</ref>
<ref name="nobel2001">{{Cite web |title = Press Release: The 2001 Nobel Prize in Physics |url = http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/2001/press.html |access-date=1. 2. 2010}}</ref>
<ref name="Ueber">{{cite journal |author=Bunsen R. |title=Ueber die Darstellung und die Eigenschaften des Rubidiums |journal = Annalen der Chemie und Pharmacie |volume = 125 |issue = 3 |pages = 367 |year= 1863 |doi = 10.1002/jlac.18631250314}}</ref>
<ref name="Lewis">{{cite journal |doi = 10.1080/14786441008520248 | journal = Philosophical Magazine Series 7| volume = 43 | issue = 345 |year= 1952 |author= G.M. Lewis |pages = 1070–1074 | title =The natural radioactivity of rubidium}}</ref>
<ref name="autogenerated1">{{cite web |url=http://pubs.acs.org/cen/80th/print/rubidium.html |title=C&EN: It's Elemental: The Periodic Table – Cesium |publisher=American Chemical Society |access-date=25. 2. 2010|author=Stephen K. Ritter |year = 2003}}</ref>
<ref name="Zsigmondy">{{cite book |author=Zsigmondy Richard |title=Colloids and the Ultra Microscope |publisher=Read books |year=2007 |isbn=978-1-4067-5938-9 |page=69 |url=http://books.google.com/books?id=Ac2mGhqjgUkC&pg=PAPA69 |access-date=26. 9. 2010}}</ref>
<ref name="BuKi1861">{{Cite journal |title = Chemische Analyse durch Spectralbeobachtungen |pages = 337–381 |author = G. Kirchhoff; R. Bunsen|doi = 10.1002/andp.18611890702 |journal = Annalen der Physik|volume = 189 |issue = 7 |year= 1861 |bibcode=1861AnP...189..337K}}</ref>
<ref name="Weeks">{{Cite journal |title = The discovery of the elements. XIII. Some spectroscopic discoveries |pages = 1413–1434 |author= Weeks Mary Elvira|doi=10.1021/ed009p1413 |journal = Journal of Chemical Education |volume =9 |issue =8 |year= 1932 |bibcode=1932JChEd...9.1413W}}</ref>
<ref name="kjAQA">{{cite book |url = http://books.google.com/?id=1ikjAQAAIAAJ&q=ferrocyanide+rubidium&dq=ferrocyanide+rubidium |publisher = SAD. Biro rudarstva |title = bulletin 585 |year = 1995}}</ref>
<ref name="Market">{{cite journal |title = Cesium and Rubidium Hit Market |journal = Chemical & Engineering News |volume = 37 |issue = 22 |pages = 50 |year= 1959 |doi = 10.1021/cen-v037n022.p050}}</ref>
<ref name=USGS>{{cite web |url = http://pubs.usgs.gov/of/2003/of03-045/of03-045.pdf |format = PDF |publisher = United States Geological Survey |access-date = 4. 12. 2010 |title = Mineral Commodity Profile: Rubidium |author = William C. Butterman; William E. Brooks; Robert G. Reese, Jr. |year=2003}}</ref>
<ref name="geoscienceworld">{{Cite journal |url = http://ammin.geoscienceworld.org/cgi/content/abstract/83/11-12_Part_1/1335| title = Rubicline, a new feldspar from San Piero in Campo, Elba, Italy |journal = American Mineralogist |volume = 83 |issue = 11–12 dio 1 |pages = 1335–1339 |author = Teertstra David K.; Petr Cerny; Frank C. Hawthorne|year = 1998}}</ref>
<ref name="BF01162">{{Cite journal |title =Trace element chemistry of lithium-rich micas from rare-element granitic pegmatites |volume = 55
| issue = 13 |year= 1995 |doi = 10.1007/BF01162588 |pages = 203–215 |journal = Mineralogy and Petrology |author= M. A. Wise |bibcode = 1995MinPe..55..203W }}</ref>
<ref name="nortonjj">{{cite book |author=Norton J. J. |year=1973 |chapter=Lithium, cesium, and rubidium—The rare alkali metals |editor=Brobst, D. A. ; Pratt, W. P. |title=United States mineral resources |publisher=U.S. Geological Survey Professional |volume=Paper 820 |pages=365–378 |url=http://pubs.er.usgs.gov/usgspubs/pp/pp820 |access-date=26. 9. 2010 |archive-date=21. 7. 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100721060544/http://pubs.er.usgs.gov/usgspubs/pp/pp820 |url-status=dead }}</ref>
<ref name="Bolter">{{cite journal |author= Bolter E; Turekian K; Schutz D |title = The distribution of rubidium, cesium and barium in the oceans |journal = Geochimica et Cosmochimica Acta |volume = 28 |issue = 9 |pages = 1459 |year= 1964 |doi = 10.1016/0016-7037(64)90161-9 |bibcode = 1964GeCoA..28.1459B}}</ref>
<ref name="nPZOXmY">{{cite book |url = http://books.google.com/books?id=385nPZOXmYAC&pg=PA224 |page = 224 |title = Cosmochemistry |isbn = 978-0-521-87862-3 |author = McSween Jr., Harry Y; Huss, Gary R |year= 2010}}</ref>
<ref name="k90iAnFere">{{Cite book |url = http://books.google.com/?id=k90iAnFereYC&pg=PA162 |chapter = Rubidium-Strontium Dating |title = Isotopes in the Earth Sciences |author = H. -G. Attendorn; Robert Bowen |publisher = Springer |year = 1988 |isbn = 978-0-412-53710-3| pages = 162–165}}</ref>
<ref name="cYWNAZ">{{Cite book |url =http://books.google.com/?id=cYWNAZbPhMYC&pg=PA383 |title = Essentials of geochemistry |author =John Victor Walther |publisher =Jones & Bartlett Learning |year = 2009 |isbn =978-0-7637-5922-3| chapter =Rubidium-Strontium Systematics| pages = 383–385}}</ref>
<ref name="Frederikse">{{cite book | url = http://books.google.com/books?id=6khCAQAAIAAJ | pages = 4–25 | title = CRC handbook of chemistry and physics: a ready-reference book of chemical and physical data | isbn = 978-0-8493-0476-7 | author = Lide, David R; Frederikse, H. P. R | datum =1. 6. 1995}}</ref>
<ref name="Planck 2015">{{cite journal |author=Planck Collaboration |year=2015 |title=Planck 2015 rezultati. XIII. Cosmological parameters.|arxiv=1502.01589}}</ref>
<ref name="Audi">{{Cite journal|author= Audi Georges; Bersillon O.; Blachot J.; Wapstra A.H. |title = The NUBASE Evaluation of Nuclear and Decay Properties |journal = Nuclear Physics A |volume = 729| issue = 1 |pages = 3–128| publisher = Atomic Mass Data Center |year = 2003| doi=10.1016/j.nuclphysa.2003.11.001| bibcode=2003NuPhA.729....3A}}</ref>
<ref name="wwstrong">{{cite journal |author= Strong W. W. | title = On the Possible Radioactivity of Erbium, Potassium and Rubidium |url= https://archive.org/details/sim_physical-review_1909-08_29_2/page/170 | journal = Physical Review | series = Series I | volume = 29 | issue = 2 | pages = 170–173 |year= 1909 | doi = 10.1103/PhysRevSeriesI.29.170 |bibcode = 1909PhRvI..29..170S}}</ref>
<ref name="TF96763">{{Cite journal |title = Relationship of structure and ionic mobility in solid MAg<sub>4</sub>I<sub>5</sub> |author = J. N. Bradley; Greene, P. D. |journal = Trans. Faraday Soc. |year = 1967 |volume = 63 |pages = 2516 |doi = 10.1039/TF9676302516}}</ref>
<ref name="pVw98i6g">{{Cite book |url = http://books.google.com/?id=pVw98i6gtwMC&pg=PA176 |title = Solid state chemistry: an introduction |chapter = RbAg<sub>4</sub>I<sub>5</sub> |author = Lesley Smart; Moore, Elaine  |publisher = CRC Press |year = 1995 |isbn = 978-0-7487-4068-0 |pages = 176–177}}</ref>
<ref name="Ohly">{{cite book | chapter = Rubidium | title = Analysis, detection and commercial value of the rare metals | author = Ohly Julius | publisher = Mining Science Pub. Co. | year = 1910 | url = http://books.google.com/?id=dGUuAQAAIAAJ}}</ref>
<ref name="zom8l9">{{cite book | url = http://books.google.com/books?id=ZOm8L9oCwLMC&pg=PA259 | page =259 | title = Principles of Chemistry: The Molecular Science | isbn = 978-0-495-39079-4 | author = Moore, John W; Stanitski, Conrad L; Jurs, Peter C |year = 2009}}</ref>
<ref name="Weastrc">{{Cite book|editor=Weast, Robert C.|title=CRC Handbook of Chemistry and Physics|url=https://archive.org/details/crchandbookofche70edunse|publisher=CRC (Chemical Rubber Publishing Company)|location=Boca Raton|year=1990|pages=E-129 do E-145|isbn=0-8493-0470-9}}</ref>
<ref name="Zhang">{{Cite journal|author=Yiming Zhang, Julian R. G. Evans, Shoufeng Yang|title=Corrected Values for Boiling Points and Enthalpies of Vaporization of Elements in Handbooks|journal=Journal of Chemical & Engineering Data|volume=56|year=2011|pages=328–337|doi=10.1021/je1011086}}</ref>
<ref name="Bergmann">{{Cite book|author=Ludwig Bergmann, Clemens Schaefer, Rainer Kassing|title=Lehrbuch der Experimentalphysik, vol. 6: Festkörper|url=https://archive.org/details/lehrbuchderexper00berg_977|edition=2|publisher=Walter de Gruyter|year=2005|isbn=978-3-11-017485-4|page=[https://archive.org/details/lehrbuchderexper00berg_977/page/n377 361]}}</ref>
<ref name="Greenwood">{{Cite book|author=N. N. Greenwood, A. Earnshaw|title=Chemie der Elemente|edition=1|publisher=VCH|location=Weinheim|year=1988|isbn=3-527-26169-9|page=97}}</ref>
<ref name="Harry H. Binder">{{Cite book|author=Harry H. Binder|title=Lexikon der chemischen Elemente|publisher=S. Hirzel Verlag|location=Stuttgart|year=1999|isbn=3-7776-0736-3}}</ref>
<ref name="HollemanAF">{{cite book |publisher = Walter de Gruyter |year = 1985 |edition = 91–100 |pages = 953–955 |isbn = 3-11-007511-3 |title = Lehrbuch der Anorganischen Chemie |author = Arnold F. Holleman; Wiberg Egon; Wiberg Nils |chapter = Vergleichende Übersicht über die Gruppe der Alkalimetalle| language = de}}</ref>
<ref name="CIAAW">[http://www.ciaaw.org/atomic-weights.htm CIAAW, Standard Atomic Weights Revised 2013].</ref>
<ref name="Manjeera">{{Cite journal|author=Manjeera Mantina, Adam C. Chamberlin, Rosendo Valero, Christopher J. Cramer, Donald G. Truhlar|title=Consistent van der Waals Radii for the Whole Main Group|journal=J. Phys. Chem. A.|year=2009|volume=113|pages=5806–5812|doi=10.1021/jp8111556}}</ref>
}}

==Vanjski linkovi==
{{Commonscat|Rubidium}}
* [http://www.periodicvideos.com/videos/037.htm Rubidium], na stranici "Periodic Videos" (Univerzitet u Nottinghamu)

{{PSE}}

[[Kategorija:Hemijski elementi]]