Izvorni kôd stranice Platina

{{Infokutija hemijski element
| Hemijski element = Platina
| Simbol = Pt
| Atomski broj = 78
| Serija  = [[Prelazni metali]]
| Grupa = 10
| Perioda = 6
| Blok = d
| Boja serije = LightCoral
| Slika = [[Datoteka:Platinum-274991.jpg|180px]]
| Izgled = sivo bijeli metal
| Zastupljenost = 5 · 10<sup>-7</sup><ref name="Harry H. Binder" />
| Atomska masa = 195,084
| Atomski radijus = 135
| Atomski radijus izračunat = 177
| Kovalentni radijus = 136
| Van der Waalsov radijus = 175
| Elektronska konfiguracija = &#x5B;[[Ksenon|Xe]]&#x5D; 4f<sup>14</sup>5d<sup>9</sup>6s<sup>1</sup>
| Izlazna energija = 5,65 <ref name="Lehr" />
| Elektroni u energetskom nivou = 2, 8, 18, 32, 17, 1
| Energija ionizacije_1 = 870
| Energija ionizacije_2 = 1791
| Agregatno stanje  = čvrsto
| Mohsova skala tvrdoće = 4-4,5<ref name="amfed" /><ref name="about" />
| Struktura kristala = kubična plošno centrirana
| Gustoća = 21450<ref name="crc" />
| Magnetizam = paramagnetičan <br>(<math>\chi_{m}</math> = 2,8 · 10<sup>−4</sup>)<ref name="crc61" />
| Tačka topljenja_K = 2045
| Tačka topljenja_C = 1772
| Tačka ključanja_K = 4100<ref name="Zhang" />
| Tačka ključanja_C = 3827
| Molarni volumen = 9,1 · 10<sup>-6</sup>
| Toplota isparavanja = 510<ref name="Zhang"/>
| Toplota topljenja = 19,6
| Pritisak pare = 0,0312
| Pritisak pare_K = 2045
| Brzina zvuka = 2680
| Brzina zvuka_K = 293,15
| Specifična toplota = 130
| Specifična toplota_K = 
| Specifična električna provodljivost = 9,66 · 10<sup>6</sup>
| Specifična električna provodljivost_K = 
| Toplotna provodljivost = 71,6
| Toplotna provodljivost_K = 
| Oksidacioni broj = 0, '''+2''', '''+4''', '''+6'''
| Oksidi = PtO, PtO<sub>2</sub>
| Elektrodni potencijal = 1,118 [[Volt|V]] (Pt<sup>2+</sup> + 2e<sup>-</sup> → Pt)
| Elektronegativnost = 2,28
| Oznaka upozorenja = ''prah'' <br />{{Oznake upozorenja|F}}
| Oznake upozorenja R = {{Oznake upozorenja R|11}}
| Oznake upozorenja S = {{Oznake upozorenja S|9|16}}
| Radioaktivan = Ne
| Izotopi = 
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 1
| Simbol = Pt
| Maseni broj = 188
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = 10,2 [[Dan|d]]
| Tipraspada1ZM = [[Elektronski zahvat|ε]]
| Tipraspada1ZE = 0,507
| Tipraspada1ZP = [[Iridij|<sup>188</sup>Ir]]
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 1
| Simbol = Pt
| Maseni broj = 189
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = 10,87 [[Sat (jedinica)|h]]
| Tipraspada1ZM = [[Elektronski zahvat|ε]]
| Tipraspada1ZE = 1,971
| Tipraspada1ZP = [[Iridij|<sup>189</sup>Ir]]
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 1
| Simbol = Pt
| Maseni broj = 190
| Rasprostranjenost u prirodi = 0,01
| Vrijeme poluraspada = 6,5 · 10<sup>11</sup> [[Godina|god.]]
| Tipraspada1ZM = [[Alfa-zraci|α]]
| Tipraspada1ZE = 3,249
| Tipraspada1ZP = [[Osmij|<sup>186</sup>Os]]
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 1
| Simbol = Pt
| Maseni broj = 191
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = 2,96 [[Dan|d]]
| Tipraspada1ZM = [[Elektronski zahvat|ε]]
| Tipraspada1ZE = 1,019
| Tipraspada1ZP = [[Iridij|<sup>191</sup>Ir]]
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 0
| Simbol = Pt
| Maseni broj = 192
| Rasprostranjenost u prirodi = 0,79
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 1
| Simbol = Pt
| Maseni broj = 193
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = 50 [[Godina|god.]]
| Tipraspada1ZM = [[Elektronski zahvat|ε]]
| Tipraspada1ZE = 0,057
| Tipraspada1ZP = [[Iridij|<sup>193</sup>Ir]]
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 0
| Simbol = Pt
| Maseni broj = 194
| Rasprostranjenost u prirodi = 32,9
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 0
| Simbol = Pt
| Maseni broj = 195
| Rasprostranjenost u prirodi = '''33,8'''
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 0
| Simbol = Pt
| Maseni broj = 196
| Rasprostranjenost u prirodi = 25,3
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 1
| Simbol = Pt
| Maseni broj = 197
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = 19,8915 [[Sat (jedinica)|h]]
| Tipraspada1ZM = [[Beta-zraci|β<sup>−</sup>]]
| Tipraspada1ZE = 0,719
| Tipraspada1ZP = [[Zlato|<sup>197</sup>Au]]
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 0
| Simbol = Pt
| Maseni broj = 198
| Rasprostranjenost u prirodi = 7,2
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 1
| Simbol = Pt
| Maseni broj = 199
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = 30,80 [[Minuta|min.]]
| Tipraspada1ZM = [[Beta-zraci|β<sup>−</sup>]]
| Tipraspada1ZE = 1,702
| Tipraspada1ZP = [[Zlato|<sup>199</sup>Au]]
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 1
| Simbol = Pt
| Maseni broj = 200
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = 12,5 [[Sat (jedinica)|h]]
| Tipraspada1ZM = [[Beta-zraci|β<sup>−</sup>]]
| Tipraspada1ZE = 0,660
| Tipraspada1ZP = [[Zlato|<sup>200</sup>Au]]
}}
|}}
'''Platina''' ({{la|platinum}}) jest [[hemijski element]], [[prelazni metal]] sa atomskim brojem 78 i hemijskim simbolom '''Pt'''. Nalazi se u [[10. grupa hemijskih elemenata|10. grupi]] [[Periodni sistem elemenata|periodnog sistema hemijskih elemenata]] (ili dijelu 8. sporedne grupe po starom rasporedu perioda). Platina je teški, dobro kovni, sivo-bijeli prelazni metal. Pripada [[plemeniti metali|plemenitim metalima]] i izuzetno je dobro otporna na [[korozija|koroziju]]. Koristi se za izradu nakita, automobilskih [[katalizator]]a, [[laboratorijsko posuđe|laboratorijskog posuđa]], [[zub]]nih implantata te raznih metalnih kontakta.

== Historija ==
Naziv potiče od [[španski jezik|španske]] riječi ''platina'', koja je oblik deminutiva od riječi ''plata'' što označava [[srebro]]. U Evropi prvi put se spominje u djelu [[italija]]nskog humaniste [[Julius Caesar Scaliger]]a. On opisuje misteriozni bijeli metal, koji je otporan na sve pokušaje topljenja. Dosta precizniji i detaljniji opis njenih osobina dao je [[Antonio de Ulloa]] [[1748]]. godine.

Smatra se da je platina prvi put korištena u starom [[Stari Egipat|Egiptu]] u [[3. milenij p. n. e.|trećem mileniju p. n. e.]] Britanski istraživač [[Flinders Petrie]] otkrio je 1895. godine staroegipatski [[nakit]] koji u sebi sadrži malehne količine platine. Platinu su koristili i južnoamerički [[Indijanci]]. Dobijala se iz zlatne prašine pri ispiranju zlatonosnih riječnih tokova, ali se nije mogla jasno odvojiti od zlata. U tadašnjim kovačnicama nesvjesno su koristili činjenicu da je moguće izuzetno dobro zavariti prirodne listiće platine sa zlatnom prašinom. Pri tome, [[zlato]] je djelovalo kao lem pa se nakon brojnih ponavljanja procesa kovanja i zagrijavanja mogla dobiti relativno homogena, svijetla [[legura]] koja se mogla obrađivati u kovačnici. Ona se nije mogla ponovno rastopiti i bila je postojana poput zlata, mada srebrenasto-bijele boje. Već pri udjelu od oko 15% platine, legura poprima svijetlo sivu nijansu. Međutim, čista platina u to vrijeme nije bila poznata.

U [[17. vijek]]u u španskim kolonijama u Americi, platina je zapravo bila prateći materijal koji je ometao njihovu potragu za zlatom. Smatrali su je kao ''nečisto zlato'' te su je, nakon što su izvadili zlato, vraćali nazad u rijeke [[Ekvador]]a. Pošto ima sličnu specifičnu težinu kao i zlato, a ne topi se na temperaturi tališta zlata, postala je omiljena kod krivotvoraca i prevaranata. Zbog toga, španska vlada je naredila zabranu njenog [[izvoz]]a. Zabrana je išla čak dotle da se platina bacala u more da bi se stalo u kraj [[šverc]]u i prevarama.

Na alhemiji 18. vijeka je bio zadatak da pokaže razliku platine i čistog zlata ali je pri tadašnjem stanju tehnike to bilo izuzetno teško. Međutim, probuđeno je zanimanje za platinu. [[Antonio de Ulloa]] je 1748. godine objavio iscrpan izvještaj o osobinama ovog metala. Dvije godine kasnije, 1750. engleski naučnik  [[William Brownrigg]] načinio je čisti prah platine. [[Louis Bernard Guyton de Morveau]] je 1783. godine pronašao jednostavni proces industrijskog dobijanja platine.

== Osobine ==
=== Fizičke ===
U čistom obliku je srebrnobijeli [[metal (hemija)|metal]], kovan i lahko se izvlači u žice. Izuzetno dobro je otporna na [[Korozija|koroziju]]. Ubraja se u [[plemeniti metali|plemenite]] i mehke [[Teški metali|teške metale]], ne reaguje sa [[Voda|vodom]], [[zrak]]om, većinom [[kiselina]] i [[baza (hemija)|baza]]. Reaguje samo sa [[Aqua regia|carskom vodicom]]. Relativna gustoća platine je 21,45, a tačka topljenja između 1768,3<ref name="about" /><ref name="crc" /> i 1772°[[celzijus|C]]<ref name="chemel" />.

Zbog svoje dobre postojanosti, otpornosti na vanjske uticaje i rijetkost nalaženja u prirodi, platina je posebno prikladna za izradu vrijednog nakita.

=== Hemijske ===
Kao i drugi metali iz platinske grupe, platina ima određene kontradiktorne osobine. Sa jedne strane ima osobine tipične za plemenite metale, dok je istovremeno vrlo reaktivna i selektivno [[Katalizator|katalitična]] naspram određenih spojeva i u posebnim uslovima reakcije. Pri višim temperaturima, platina također pokazuje svoju stabilnost. Zbog toga je zanimljiva u mnogim industrijskim granama.
[[Datoteka: Platin löst sich in heißem Königswasser.jpg|thumb|lijevo|Platina se rastvara u vrućem rastvoru carske vode]]
U [[Hlorovodična kiselina|hlorovodičnoj]] i [[Dušična kiselina|dušičnoj kiselini]] zasebno nije rastvorljiva. Međutim, u vrućoj [[Aqua regia|carskoj vodici]], koja je mješavina hlorovodonične i dušične kiseline, platina se rastvara dajući crveno-smeđu heksahloroplatinsku(IV) kiselinu. Platinu također napada i hlorovodična kiselina sama, u pristustvu kisika, ali i vrela dušična kiselina. Nagrizaju je i rastvori nekih soli, poput alkalnih, [[peroksid]]nih, nitratnih, sulfidnih i cijanidnih soli. Mnogi metali mogu graditi legure sa platinom, između ostalih [[željezo]], [[nikl]], [[bakar]], [[kobalt]], [[zlato]], [[volfram]], [[galij]], [[kalaj]] i drugi. Izuzetno je značajna činjenica da platina djelimično reagira i daje spojeve sa [[sumpor]]om, [[fosfor]]om, [[bor (element)|borom]], [[silicij]]em i [[ugljik]]om u bilo kojem obliku pod povišenom temperaturom. Sa platinom reagiraju i mnogi oksidi, zbog čega se za posude za topljenje platine mogu koristiti samo određeni materijali. Naprimjer pri topljenju metala pomoću propan-kisik plamena potrebno je raditi sa nekim neutralnim ili slabooksidirajućim plamenom. Najbolje rješenje bilo bi električno inducirano zagrijavanje bez plamena u keramičkoj posudi od [[cirkonij-dioksid]]a.

=== Katalitičke ===
Osim [[vodik]]a i [[kisik]]a, mnogi drugi gasovi se mogu vezati na platinu u aktiviranom stanju. Zbog toga platina ima značajne [[Katalizator|katalitičke]] osobine; u njenom prisustvu [[kisik]] i [[vodik]] burno i eksplozivno reagiraju dajući [[Voda|vodu]]. Osim toga, ona je i katalitička aktivna supstanca pri katalitičkom reformingu. Međutim, platinasti katalizatori vrlo brzo ''ostare'' i onečiste se te im katalitičke osobine opadaju (''truju se''), stoga se takvi katalizatori moraju obnavljati. Porozna platina, koja je nanesena na posebno veliku površinu naziva se i ''platinasta spužva''. Zbog svoje velike površine tako pripremljena platina iskazuje mnogo bolje katalitičke osobine.

=== Izotopi ===
Ima 37 poznatih [[izotop]]a i [[izomer]]a<ref name="crc" /> čije se [[atomska masa|atomske mase]] nalaze između 172 - 201. U [[priroda|prirodi]] se nalaze izotopi sa atomskim masama 190, 192, 194, 195, 196 i 198, od kojih su svi stabilni osim izotopa <sup>190</sup>Pt koji ima vrlo dugo vrijeme poluraspada.

== Rasprostranjenost ==
[[Datoteka:Platinum-nugget.jpg|thumb|lijevo|Grumen platine, rudnik Konder, [[Habarovsk]]]]
[[Datoteka:Platinum nuggets.jpg|thumb|lijevo|Nekoliko grumena platine iz Kalifornije (SAD) i Sierra Leone]]
Platina se u prirodi može naći [[Samorodni elementi|samorodna]], tj. moguće je pronaći zrna, kamenčiće ili njihove dijelove sastavljene iz čiste elementarne platine, te se u Međunarodnoj minerološkoj asocijaciji (IMA) priznaje kao [[mineral]]. U sistematici minerala po Strunzu (9. izdanje), platina se nalazi u klasi minerala ''elementi'', odjeljak ''metali i međumetalni spojevi'', gdje je u pododjeljku pod nazivom ''platinska grupa elemenata'' zajedno sa [[iridij]]em, [[paladij]]em i [[rodij]]em čini grupu sa oznakom ''1.AF.10''. U 8. izdanju, danas zastarijelom, međutim još uvijek korištenom, platina se nalazila u sistemu broj ''I/A.14-70'' (elementi - metali, legure i međumetalni spojevi).

Nakon što je [[Hans Merensky]] 1924. godine otkrio naslage platine u takozvanom Merensky hrbatu u [[Južnoafrička Republika|Južnoj Africi]], počela je njena tržišna eksploatacija. Pored Južne Afrike sa 139 tona, najveći svjetski proizvođači platine u 2011. godini bile su [[Rusija]] sa 26 tona i [[Kanada]] sa 10 tona, koje zajedno proizvode 91,1% ukupne svjetske proizvodnje platine, a koja iznosi oko 192 tone. Do 2011. godine platina je pronađena na oko 380 mjesta u svijetu, između ostalih u [[Etiopija|Etiopiji]], [[Australija|Australiji]], [[Bugarska|Bugarskoj]], [[Njemačka|Njemačkoj]], [[Francuska|Francuskoj]], [[Gvineja|Gvineji]], [[Indonezija|Indoneziji]], [[Italija|Italiji]], [[Japan]]u, [[Kolumbija|Kolumbiji]], [[Meksiko|Meksiku]], [[Norveška|Norveškoj]], [[Slovačka|Slovačkoj]], [[Španija|Španiji]], [[Filipini]]ma, [[Turska|Turskoj]] i [[Sjedinjene Američke Države|SAD]]<ref name="mindat" />.

Platina se može pronaći u obliku hemijskih spojeva u brojnim poznatim mineralima. Do danas je poznato oko 50 platinskih minerala<ref name="webmin" />.

== Dobijanje ==
[[Datoteka:Platinum_crystals.jpg|mini|lijevo|Kristali platine dobijeni putem hemijske transportne reakcije u gasnoj fazi.]]
Metalna platina (''platinski sapun'') se danas gotovo ne proizvodi. U rudnicima platina se [[Industrijska proizvodnja|industrijski]] dobija samo još u južnoafričkom kompleksu [[Bushveld]], u manjoj mjeri u kompleksu Stillware u [[Montana|Montani]], SAD i gorju [[Great Dyke]] u [[Zimbabve]]u. Među južnoafričkim rudnicima neki od najvećih su naprimjer ''[[Lonmin]],'' ''[[Anglo American Platinum]]'' i ''[[Implats|Impala Platinum]]''.<ref name="pyro" />

Izvor platine su također i prerađivači obojenih metala (poput bakra i nikla) u [[Ontario|Ontariju]], [[Kanada]] (''Greater Sudbury'') te kod [[Rusija|ruskog]] grada [[Norilsk]]a. U ovim slučajevima platina se dobija rafiniranje nikla kao sporedni proizvod. U sporedne platinaste elemente spada pet metala, čije hemijske osobine dosta sliče platini i čije odvajanje i čišćenje iz platine ranije predstavljalo velike poteškoće kod prerađivača platine. [[Iridij]], [[osmij]], [[paladij]] i [[rodij]] su otkriveni [[1803]]. godine, te [[rutenij]] 1844. godine.

''Platinasta spužva'' nastaje [[žarenje]]m [[amonijheksahlorid platinat]]a ili pri zagrijavanju papira koji je natopljen rastvorom platinastih soli. Pri [[recikliranje|recikliranju]] platine, ona se dobija na dva načina Prvi je oksidiranjem spojeva platine u [[Aqua regia|carskoj vodi]], mješavini [[Hlorovodonična kiselina|hlorovodonične]] i [[Dušična kiselina|dušične kiseline]]. Drugi način je da se ti spojevi rastvore u mješavini [[Sumporna kiselina|sumporne kiseline]] i [[Vodonik peroksid|hidrogen peroksida]]. U ovim [[rastvor]]ima, platina se veže u obliku kompleksnih spojeva (naprimjer u slučaju rastvaranja u carskoj vodi kao heksahloroplatinska(IV) kiselina) te se iz njih može ponovno dobiti putem [[Redoks reakcija|redukcije]].

Istraživači na nacionalnom Univerzitetu Chung Hsiang na [[Tajvan]]u su otkrili i razvili novi način pri čemu se platina elektrohemijski rastvara u mješavini [[cink hlorid]]a i posebne [[ion]]ske tekućine. Pod ionskom tekućinom podrazumijeva se neka organska [[Soli|so]], koja se topi pri temperaturama ispod 100&nbsp;°C i koja posjeduje dobre osobine provodljivosti. Pri tome se upotrijebljena platina se koristi u obliku [[Elektroda|elektrode]], priključena kao [[anoda]] te se uranja u ionsku tekućinu koja se zagrijava na oko 100&nbsp;°C. Time se platina rastvara oksidativno. Kasnije se rastvorena platina u čistom obliku prikuplja na nosećoj elektrodi.<ref name="doi1002" />

== Upotreba ==
Zbog njene dostupnosti i odličnih osobina, platina i legure platine se koriste u brojne svrhe i na različite načine. Zbog svojih osobina, ona je najviše traženi materijal za izradu laboratorijskih uređaja i posuđa, jer ne utiče za bojenje plamena. Koristi se u vidu tankih platinskih žica kojima se pridržavaju različiti materijali pri ispitivanju sagorijevanja sa [[plamenik]]om.

Platina se, pored navedenog, koristi u velikom broju oblasti:
*Platina je plemeniti metal i jedan je od najskupljih plemenitih metala, čija je cijena na tržištu viša{{kada}} od cijene [[zlato|zlata]]. Oko 65 puta je skuplja od [[srebro|srebra]].<ref name="finanzen" /> Zbog toga se platina upotrebljava za izradu skupocjenog nakita ali i kao sredstvo plaćanja pri trgovini umjesto zlata. Njena prednost u odnosu na zlato je što je ona tvrđa i mehanički postojanija od zlata, te se njome zlato obogaćuje i [[legura|legira]]. Mnoge države izdaju posebne komemorativne i vrijedonosne kovanice od čiste platine, koje ne služe za svakodnevne platne transakcije nego predstavljaju način ulaganja u plemenite metale. Neke od tih kovanica su kanadski platinski ''Maple leaf'' (list javora), američki platinski ''Eagle'' (orao) i ruska platinska rublja, koja se kovala od platine u periodu od 1828. do 1846. godine. Ruska platinska [[rublja]], naprimjer, kovala se u nominalnoj vrijednosti od tri rublje a sadržavala je 10,3 grama platine.
*Koristi se za termoelemente, termorezistore i toplotne otpornike
*Elektrode, alat za kontakte i automobilske svjećice
*Automobilske katalizatore, ali i katalizatore za industrijske procese i pogone. Naprimjer, koristi se u postrojenjima koja proizvode dušičnu kiselinu i topionicama gdje se izrađuju legure platine i rodija. Procjenjuje se da je [[2005]]. godine za proizvodnju katalizatora od platine u svijetu potrošeno 3,86 miliona [[unca|unci]] platine odnosno 120,1 tona.
*Magnetne alate
*Laboratorijsko posuđe, uređaje za analize i izradu hemijskih uređaja
*Posude za topljenje u proizvodnji [[staklo|stakla]]
*Legure koje se koriste za poboljšavanje kvaliteta stakla
*Medicinske implantate, dodatke legurama za [[Stomatologija|stomatološke]] materijale
*Pacemakere (električke stimulatore rada [[srce|srca]])
*Oplate za [[Space Shuttle program|space-shuttle]] i rakete
*Platinska ogledala ([[Ogledalo|ogledala]] i poluprozirna ogledala, koja za razliku od srebrenih ogledala ne mogu potamniti)
*Dijelove za laserske štampače
*Pošto se čista platina u obliku žice zagrije u prisustvu [[Metanol|metil alkohola]]<ref name="crc" />, koristi se i za izradu upaljača za cigarete i grijača za ruke.

Najviše upotrebljavani alat za proizvodnju optičkog stakla je čista platina dok se platina sa dodatkom 0,3% do 1% iridija koristi za izradu posuda za topljenje i sisteme cijevi. Također se koriste i legure PtRh<sub>3</sub> i PtRh<sub>10</sub> za zahtjevne alate koje trebaju imati jake mehaničke osobine, poput mješalice.

[[Međunarodni biro za tegove i mjere]] i danas u svom trezoru čuva [[etalon]] za [[kilogram]] koji je izrađen od legure 90% platine i 10% [[iridij]]a.

==Legure==
Postoje dvije legure platine koje se upotrebljavaju za proizvodnju nakita:
* Legura od 96% čiste platine i 4% čistog [[paladij]]a (''vlaknasta platina'', negdje se označava kao Pt960/Pd) (tačka topljenja: 1750&nbsp;°C, gustoća: 20,8 g/cm<sup>3</sup>, tvrdoća po Brinellu: 55, otpor izvlačenja: 314 N/mm<sup>2</sup>, razvlačenje loma: 39).
* Legura od 96% platine i 4% čistog [[Bakar|bakra]] (''juvelirska platina'') (tačka topljenja: 1730&nbsp;°C, gustoća: 20,3 g/cm<sup>3</sup>, tvrdoća po Brinellu: 110, otpor izvlačenja: 363 N/mm<sup>2</sup>, razvlačenje loma: 25)
Pored ovih legura, postoje brojne legure platine za industrijske i tehničke namjene:
* '''Pt1Ir''' je legura od 99% platine i 1% [[iridij]]a, koristi se za izradu uređaja za optičko topljeno staklo.
* '''Pt3Ir''' je legura od 97% platine i 3% iridija, koristi se za izradu uređaja za miješanje optičkog topljenog stakla.
* '''Pt5Rh''' je legura od 95% platine i 5% [[rodij]]a, koristi se za izradu uređaja za miješanje optičkog topljenog stakla.
* '''Pt10Rh''' je legura od 90% platine i 10% rodija, koristi se za izradu uređaja za tehničko topljeno staklo.
* '''Pt20Rh''' je legura od 80% platine i 20% rodija, koristi se za izradu uređaja za tehničko topljeno staklo.
* '''Pt30Rh''' je legura od 90% platine i 30% rodija, koristi se za izradu uređaja za tehničko topljeno staklo.
* '''FKS Pt''' je materijal od čiste platine sa dodatkom od oko 0,2% [[cirkonij oksid]]a, koristi se za izradu uređaja za optičko topljeno staklo.
* '''FKS Pt10Rh''' je legura od 90% platine i 10% rodija uz dodatak od oko 0,2% cirkonij oksida, koristi se za izradu uređaja za tehničko topljeno staklo.

Legura platine i [[kobalt]]a ima jake [[Magnetizam|magnetne osobine]]. Jedna od tih legura, napravljena od 76,7% platine i 23,3% kobalta (po težinskom omjeru) je ekstremno jak magnet koji pokazuje dvostruko jači proizvod maksimalne energije (proizvod gustoće [[Magnetni tok|magnetnog toka]] i jačine polja, ''BH(max)'') od legure [[alnico]].ref name="crc" />

== Spojevi ==
Najvažniji spojevi platine su: heksahloroplatinska kiselina, hloridi platine i [[kompleksni spojevi|kompleksni]] organometalni spojevi koji nastaju iz njih, koja se masovno koriste kao [[katalizator]]i u industriji.
* [[Platina(IV)-oksid]] hidrat (PtO<sub>2</sub>&nbsp;·&nbsp;x H<sub>2</sub>O) crno-smeđi prah, našao je široku primjenu kao [[katalizator]] u [[organska hemija|organskoj hemiji]]
* [[Platina(VI)-oksid]] (PtO<sub>3</sub>)
* [[Platina(II)-hlorid]] (PtCl<sub>2</sub>), [[Platina(IV)-hlorid]] (PtCl<sub>4</sub>)
* [[Tetrahloro platinska kiselina]] (H<sub>2</sub>[PtCl<sub>4</sub>])
* [[Heksahlorido platinska kiselina]] (H<sub>2</sub>[PtCl<sub>6</sub>])
* [[Platina(IV)-fluorid]] (PtF<sub>4</sub>)
* [[Platina(V)-fluorid]] (PtF<sub>5</sub>)
* [[Platina(VI)-fluorid]] (PtF<sub>6</sub>)
* [[Platina(II)-bromid]] (PtBr<sub>2</sub>)
* [[Platina(IV)-bromid]] (PtBr<sub>4</sub>)
* [[Platina(II)-jodid]] (PtI<sub>2</sub>)
* [[Platina(IV)-jodid]] (PtI<sub>4</sub>)
* [[Platina(II)-oksid]] (PtO)
* [[Platina(II)-sulfid]] (PtS)

Primjer spoja gdje je platina sa oksidacijskim brojem 0 je:
* [[Tetrakis(trifenilfosfin)platina]] (Pt(PPh<sub>3</sub>)<sub>4</sub>)

Spojevi sa [[silicij]]em (npr. za infracrvene kamere):
* PtSi
* Pt<sub>2</sub>Si
* Pt<sub>3</sub>Si

Spojevi sa [[aluminij]]em:
* PtAl<sub>2</sub> je [[kristal]]ni spoj, zlatno-žute boje, dosta lomljiv
* Pt<sub>3</sub>Al je također kristalni spoj, ali srebrenaste boje

== Reference ==
{{Refspisak|2|refs=
<ref name="Harry H. Binder">{{Cite book|author=Harry H. Binder|title=Lexikon der chemischen Elemente|publisher=S. Hirzel Verlag|location=Stuttgart|year=1999|isbn=3-7776-0736-3}}</ref>
<ref name="Lehr">{{Cite book|author=Ludwig Bergmann, Clemens Schaefer, Rainer Kassing|title=Lehrbuch der Experimentalphysik, Band 6: Festkörper|url=https://archive.org/details/lehrbuchderexper00berg_977|edition=2|publisher=Walter de Gruyter|year=2005|isbn=978-3-11-017485-4|page=[https://archive.org/details/lehrbuchderexper00berg_977/page/n377 361]}}</ref>
<ref name="amfed">{{Cite web |url=http://www.amfed.org/t_mohs.htm |title=American Federation of Mineralogical Societies |access-date=17. 7. 2013 |archive-date=11. 3. 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230311042255/https://www.amfed.org/t_mohs.htm |url-status=dead }}</ref>
<ref name="about">{{Cite web |url=http://metals.about.com/od/properties/a/Metal-Profile-Platinum.htm |title=Metal Profile: Platinum |access-date=17. 7. 2013 |archive-date=14. 5. 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130514202250/http://metals.about.com/od/properties/a/Metal-Profile-Platinum.htm |url-status=dead }}</ref>
<ref name="crc">{{Cite book|editor=David R. Lide|url=http://www.hbcpnetbase.com|title=CRC Handbook of Chemistry and Physics|edition=Internet Version|year=2005|publisher=CRC Press|location=Boca Raton, FL|pages=4–23|isbn=9781420090840|access-date=19. 12. 2021|archive-date=24. 7. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170724011402/http://www.hbcpnetbase.com/|url-status=dead}}</ref>
<ref name="crc61">{{Cite book|editor=Weast, Robert C.|title=CRC Handbook of Chemistry and Physics|url=https://archive.org/details/crchandbookofche70edunse|edition=70|publisher=CRC (Chemical Rubber Publishing Company)|location=Boca Raton|year=1990|pages=E-129 do E-145|isbn=0-8493-0470-9}}</ref>
<ref name="Zhang">{{Cite journal|author=Yiming Zhang, Julian R. G. Evans, Shoufeng Yang|doi=10.1021/je1011086|title=Corrected Values for Boiling Points and Enthalpies of Vaporization of Elements in Handbooks|volume=56|year=2011|pages=328–337}}</ref>
<ref name="chemel">[http://www.chemicalelements.com/elements/pt.html Bentor, Yinon. ''Chemical Element.com - Platinum''. 21. juli 2013.]</ref>
<ref name="mindat">[http://www.mindat.org/show.php?id=3236&ld=1#themap Mindat - Localities for Platinum]</ref>
<ref name="webmin">[http://webmineral.com/chem/Chem-Pt.shtml  Webmineral - Mineral Species sorted by the element Pt (Platinum)]</ref>
<ref name="pyro">[http://www.pyrometallurgy.co.za/Mintek/Platinum/Platinum.htm R.T. Jones: Platinum Smelting in South Africa. na www.pyrometallurgy.co.za] (engleski)</ref>
<ref name="doi1002">[http://dx.doi.org/10.1002/ange.201107997 Primijenjena hemija, 12. januar 2012]</ref>
<ref name="finanzen">[http://www.finanzen.net/rohstoffe/ Trenutne cijene]</ref>
}}

== Vanjski linkovi ==
{{Commonscat|Platinum}}

*[http://www.manager.ba/clanak/?i=4756 Platina kao sredstvo očuvanja vrijednosti osobne imovine]{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}
*[http://www.met.gov.ba/propisi/?id=1319 Pravilnik o tehničkim zahtjevima za predmete od plemenitih metala]

{{PSE}}

[[Kategorija:Hemijski elementi]]