Izvorni kôd stranice Kiselinsko-bazna homeostaza

{{kiseline i baze}}
'''Kiselinsko–bazna homeostaza''' je [[homeostaza | homeostatska]] regulacija [[pH]] [[tjelesna tečnost|tjelesne]] [[vanćelijska tečnost|vanćelijske tečnosti]] (ECF).<ref name="CJASN">{{cite journal|last1=Hamm|first1=LL|last2=Nakhoul|first2=N|last3=Hering-Smith|first3=KS|title=Acid-Base Homeostasis.|journal=Clinical Journal of the American Society of Nephrology|date=7 December 2015|volume=10|issue=12|pages=2232–42|doi=10.2215/CJN.07400715|pmid=26597304|pmc=4670772}}</ref> Pravilna ravnoteža između [[kiselina]] i [[baza (hemija) |baza]] (tj. pH) u ECF-u presudna je za normalne [[fiziologija|funkcije]] tijela i [[ćelija (biologija )|ćelijski]] [[metabolizam]]. <ref name = "CJASN" />Zato  pH [[unutarćelijska tečnost|unutarćelijske]] i vanćelijske tečnosti treba održavati na konstantnoj razini.<ref>{{Cite book|title=Principles of anatomy & physiology.|last=J.|first=Tortora, Gerard|date=2012|publisher=Wiley|others=Derrickson, Bryan.|isbn=9780470646083|edition=13th|location=Hoboken, NJ|pages=42–43|oclc=698163931}}</ref>

Mnogi vanćelijski proteini kao što su [[proteini plazme]] i [[membranski proteini]] u tjelesnim [[ćelija (biologija)|ćelijama]] su vrlo osetljivi zbog svoje [[tercijarna struktura| trodimenzijskih struktura]] na vanćrlijski pH.<ref name=macefield>{{cite journal|last1=Macefield|first1=Gary|last2=Burke|first2=David|title=Paraesthesiae and tetany induced by voluntary hyperventilation: increased excitability of cutaneous and motor axons|journal=Brain|volume= 114|issue= 1|pages=527–540|date=1991|doi=10.1093/brain/114.1.527|pmid=2004255}}</ref><ref>{{cite book |last1= Stryer |first1= Lubert | title= Biochemistry. |url= https://archive.org/details/biochemistry0000stry |edition= Fourth |location= New York |publisher= W.H. Freeman and Company|date= 1995 |pages= [https://archive.org/details/biochemistry0000stry/page/347 347], 348 |isbn= 0-7167-2009-4 }}</ref> Stoga postoje strogi mehanizmi za održavanje pH u vrlo uskim granicama. Izvan prihvatljivog raspona pH, [[protein]] s su [[denaturacija (biokemija) | denaturirani]] (tj. Njihova 3-D struktura je poremećena), uzrokujući poremećaje  [[enzim]]a i [[ionski kanal|ionskih kanala]]i (između ostalog).

Kod ljudi i mnogih drugih životinja, kiselinsko-bazna homeostaza održava se pomoću višestrukih mehanizama. koji su uključeni u tri linije odbrane:<ref name=silverthorn /><ref>{{Cite journal|last=Adrogué|first=H. E.|last2=Adrogué|first2=H. J.|date=April 2001|title=Acid-base physiology|url=https://archive.org/details/sim_respiratory-care_2001-04_46_4/page/328|journal=Respiratory Care|volume=46|issue=4|pages=328–341|issn=0020-1324|pmid=11345941}}</ref>

* Prva linija obrane su razne hemikalije [[puferski rastvor|puferi]], minimizirajući  promjene pH koje bi se inače dogodile u njihovom odsustvu. Ne ispravljaju  se odstupanja pH, već samo služe za smanjenje opsega promjene koja bi se inače dogodila. Ovi puferi uključuju [[bikarbonatni puferski sistem|bikarbonatni]], fosfatni  i [[protein]]ski puferski sistem.<ref>{{Cite web|last=|first=|date=|title=184 26.4 ACID-BASE BALANCE {{!}} Anatomy and Physiology {{!}} OpenStax|url=https://opentextbc.ca/anatomyandphysiology/chapter/26-4-acid-base-balance/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200917014006/https://opentextbc.ca/anatomyandphysiology/chapter/26-4-acid-base-balance/|archive-date=17. 9. 2020|access-date=2020-07-01|website=openstax.org|language=en}}</ref>

* Druga linija obrane pH vanćelijske tečnosti sastoji se u kontroli koncentracije ugljične kiseline u ECF. To se postiže promjenom brzine i dubine [[disanje|disanja]] (tj. [[hiperventilacija|iperventilacijom]] ili [[hipoventilacija|hipoventilacijom]]), koji ispuhuje ili zadržava ugljični dioksid (a time i ugljičnu kiselinu) u krvnoj plazmi kao obavezno.<ref name=silverthorn /><ref name = medline/>

* Treća linija obrane je [[Bubrežni sistem | bubrežni sistem]], koji može dodati ili ukloniti bikarbonatne ione u ECF ili iz njega.<ref name=silverthorn /> Bikarbonat je [[Metabolizam|metabolički]] izveden iz  [[ugljik-dioksid]]a,  koji se enzimski pretvara u ugljičnu kiselinu u [[bubrežna cijev|bubrežne tubulske ćelije]].<ref name=silverthorn/><ref name = tortora2 /><ref name = stryer/> [[Ugljična kiselina]] spontano [[Disocijacija (hemija) | disocira]] na ione vodika i  [[bikarbonat]]a.<ref name = silverthorn /> Kada pH u ECF teži padu (tj. postaje kiseliji), vodikovi oni se izlučuju u urin, dok se bikarbonatni zlučuju u krvnu plazmu, što dovodi do porasta pH u plazmi (ispravljanje početnog pada).<ref name =tortora1/> Suprotno se događa ako pH u ECF raste : bikarbonatni ioni se zatim izlučuju u urin, a vodikovi ioni u krvnu plazmu.

Fiziološke korektivne mjere čine drugu i treću liniju odbrane. To je zato što djeluju mijenjajući pufere, od kojih se svaki sastoji od dvije komponente: slabe kiseline i njene [[Konjugirana kiselina | konjugirane baze]].<ref name = silverthorn /><ref name = tortora /> To je odnos koncentracije slabe kiseline prema njenoj konjugiranoj bazi, koja određuje pH rastvora.<ref name=Bray1999 /> Dakle, manipulirajući prvo koncentracijom slabe kiseline, a zatim koncentracijom njene konjugirane baze, pH [[vanćelijska tečnost|vanćelijske tečnosti]] (ECF) može se vrlo precizno podesiti na tačnu vrijednost. Bikarbonatni pufer, koji se sastoji od smjese [[uglična kiselina|ugljične kiseline]] (H<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>) i [[bikarbonat]] ({{chem |HCO| 3 | -}}) so u rastvoru je najzastupljeniji pufer u vanćelijskojoj tečnosti, a ujedno je i pufer čiji se omjer kiseline i baze može vrlo lahko i brzo mijenjati.<ref name = garrett/>

[[Kiselinsko-bazna neravnoteža]] poznata je kao [[acidaemija]] , kada je kiselost visoka ili [[Alkalemija |alkalemija]] kada je kiselost niska.

== Kiselinsko-bazni bilans ==
Normalni [[pH]] vanćelijske tečnosti, uključujući [[krvn plazma|krvnu plazmu]], je čvrsto reguliran između 7,32 i 7,42,<ref name=ciba>{{cite book |last1=Diem |first1=K. | last2=Lentner |first2=C. | chapter= Blood – Inorganic substances| title= in: Scientific Tables | edition= Seventh |location=Basle, Switzerland |publisher=CIBA-GEIGY Ltd. |date=1970 |page=527}}</ref> putem [[hemijski puferi|hemijskih pufera]],  [[respiratorni sistem|dišnog]] i [[mokraćni sistem|mokraćnog sistema]].<ref name="tortora">{{cite book|title=Principles of anatomy and physiology|url=https://archive.org/details/principlesofan1987tort|url-access=registration|last1=Tortora|first1=Gerard J.|last2=Anagnostakos|first2=Nicholas P.|publisher=Harper & Row, Publishers|isbn=0-06-350729-3|edition=Fifth|location=New York|date=1987|pages=[https://archive.org/details/principlesofan1987tort/page/698 698–700]}}</ref><ref>{{MedlinePlusEncyclopedia|003855|Blood gases}}</ref><ref>{{cite book|last=Caroline|first=Nancy|title=Nancy Caroline's Emergency care in the streets|url=https://archive.org/details/nancycarolinesem0000caro|edition= 7th|year=2013|publisher=Jones & Bartlett Learning|location=Buffer systems|isbn=978-1449645861|pages=347–349}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Hamm|first=L. Lee|last2=Nakhoul|first2=Nazih|last3=Hering-Smith|first3=Kathleen S.|date=2015-12-07|title=Acid-Base Homeostasis|journal=Clinical Journal of the American Society of Nephrology|volume=10|issue=12|pages=2232–2242|doi=10.2215/CJN.07400715|issn=1555-905X|pmc=4670772|pmid=26597304}}</ref>

[[Vodena otopina | Vodene]] [[otopina pufera | puferske otopine]] će reagovati sa [[jake kiseline|jakim kiselinama]] ili [[jaka baza|jakm bazama]] apsorbirajući višak iona [[vodik]]a {{chem| H|+}} ili [[hidroksid]]a {{chem|OH|–}}, zamenjujući jake kiseline i baze sa [[kiselinska snaga|slabim kiselinama]] i [[slaba baza|slabim bazama]].<ref name=tortora/> To ima učinak prigušivanja efekta promjene pH ili smanjenja promjene pH koja bi se inače dogodila. Ali puferi ne mogu ispraviti abnormalne nivoe pH rastvora, bilo da je to u cijevima ili u vanstaničnoj tečnosti. Puferi se obično sastoje od para spojeva u otopini, od kojih je jedan slaba kiselina, a drugi slaba baza.<ref name=tortora /> Najzastupljeniji pufer u ECF sastoji se od rastvora ugljične kiseline (H<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>) i bikarbonatne ({{chem|HCO|3|-}}) soli, obično natrijeve (Na<sup>+</sup>).<ref name=silverthorn>{{cite book |last1= Silverthorn |first1= Dee Unglaub |title= Human physiology. An integrated approach |url= https://archive.org/details/humanphysiologyi0000silv_t3v1 |edition= Seventh, Global |year= 2016 |publisher= Pearson |location=Harlow, England |isbn=978-1-292-09493-9 |pages= [https://archive.org/details/humanphysiologyi0000silv_t3v1/page/607 607]–608, 666–673}}</ref> Dakle, kada u otopini ima viška iona {{chem|OH|–}}, ugljična kiselina ih ''djelimično'' neutralizira stvaranjem iona H<sub>2</sub>O i bikarbonata ({{chem|HCO|3|–}}).<ref name=silverthorn /><ref name=garrett>{{cite book |first1=Reginald H. |last1=Garrett |first2=Charles M |last2=Grisham |title=Biochemistry |url=https://books.google.com/books?id=iGPsen3fSOIC&pg=PA43 |year=2010 |publisher=Cengage Learning |isbn=978-0-495-10935-8 |page=43}}</ref> Slično tome, višak iona H<sup>+</sup> ''djelomično'' se neutralizira bikarbonatnom komponentom puferskog rastvora dajući ugljičnu kiselinu (H<sub>2</sub>CO<sub>3</ sub>), koja, budući da je slaba kiselina, ostaje uglavnom u nerazdvojenom obliku, oslobađajući u rastvor mnogo manje iona H<sup>+</sup> nego što bi to učinila izvorna jaka kiselina.<ref name=silverthorn />

Zato pH puferskog rastvora ovisi isključivo o ''omjeru'' koncentracije [[molarna masa|molarnosti]] slabe kiseline prema slaboj bazi. Što je u rastvoru veća koncentracija slabe kiseline  (u poređenju sa slabom bazom), niži je rezultirajući pH rastvora. Slično tome, ako prevladava slaba baza, veći je rezultirajući pH.

Ovaj princip se koristi za ''reguliranje'' pH vanćelijskih tečnosti (a ne samo za ''puferovanje'' pH). Za [[sistem bikarbonatnog pufera| pufer ugljične kiseline i bikarbonata]], molarni odnos slabe kiseline i slabe baze 1:20 daje pH 7,4  i obrnuto – kada je pH vanstaničnih tečnosti 7,4, tada je odnos ugljične kiseline i bikarbonatnih iona u toj tečnosti 1:20.<ref name=Bray1999>{{Cite book  | last1 = Bray | first1 = John J. | title = Lecture notes on human physiology | url = https://archive.org/details/lecturenotesonhu0000unse | year = 1999 |page=[https://archive.org/details/lecturenotesonhu0000unse/page/556 556]| publisher = Blackwell Science | location = Malden, Mass. | isbn = 978-0-86542-775-4 }}</ref>

Ovaj odnos matematički opisuje [[Henderson-Hasselbalchova jednadžba]], koja, kada se primjenjuje na [[puferski sistem bikarbonata|puferski sistem ugljična kiselina-bikarbonat]] u vanćelijskim tečnostima, daje:<ref name=Bray1999 />

::::::<math> \mathrm{pH} = \mathrm{p}K_{\mathrm{a}~\mathrm{H}_2\mathrm{CO}_3} + \log_{10}  \left ( \frac{[\mathrm{HCO}_3^-]}{[\mathrm{H}_2\mathrm{CO}_3]} \right ),</math>
:::::where:

:::::*{{math|pH}}  = negativni logaritam (ili [[kologaritam]]) molarne koncentracije vodikovih iona u ECF. Ukazuje na kiselost u ECF-u obrnuto: što je niži pH to je veća kiselost rastvora.
:::::*{{math|p''K''<sub>a H<sub>2</sub>CO<sub>3</sub></sub>}} = logaritam [[konstanta kiselinske disocijacije|konstante kiselinske disocijacije]] [[ugljična kiselina|ugljične kiseline]], koja iznosi  6,1.
:::::*{{math|[HCO{{su|b=3|p=−}}]}} = molarna koncentracija [[bikarbonat]] au krvnoj plazmi
::::: :::::*{{math|[H<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>]}} = molarna koncentracija [[ugljična kiselina|ugljičnee kiseline]] u ECF. 
::::: Međutim, budući da je koncentracija ugljične kiseline izravno proporcionalna [[parcijalni pritisak|parcijalnom pritisku]] ugljik-dioksida  (<math>P_{{\mathrm{CO}}_2}</math>) u vanćelijskoj tečnosti, jednadžba se može preeraditi kako slijedi:<ref name=silverthorn /><ref name=Bray1999/>

::::::<math> \mathrm{pH} = 6.1 + \log_{10}  \left ( \frac{[\mathrm{HCO}_3^-]}{0.0307 \times P_{\mathrm{CO}_2}} \right ),</math>
:::::GDJE:
:::::*{{math|pH}}  = negativni logaritam molarne koncentracije iona vodika u ECF, kao i prije;
:::::*{{math|[HCO{{su|b=3|p=−}}]}}  = molarna koncentracija  bikarbonata u plazmi;
:*{{math|''P''<sub>CO<sub>2</sub></sub>}} = [[parcijalni pritisak]] [[ugljik-dioksid]]a u [[krvna plazma|krvnoj plazmi]].

Tako se pH vanćelijskr tečnosti može kontrolirati odvojenim reguliranjem parcijalnog pritiska ugljik-dioksida (koji određuje koncentraciju ugljične kiseline) i koncentracije iona bikarbonata u vanćelijskim tečnostima.

Stoga postoje najmanje dva homeostska [[povretna sprega|sistema negativnih povratnih informacija]] odgovornih za regulaciju pH u plazmi. Prvi je [[Homeostaza| homeostatska kontrola]] parcijalogi pritiska ugljik-dioksida u krvi, koji određuje koncentraciju ugljične kiseline u plazmi i može promijenite pH arterijske plazme u roku od nekoliko sekundi.<ref name=silverthorn/> [[PCO2| Parcijalni pritisak ugljik-dioksida]] u arterijskoj krvi nadziru [[centralni hemoreceptori]] [[produžena moždina|''medula oblongata'']], i tako su dio [[centralni nervni sistem|centralnog nervnog sistema]].<ref name=silverthorn /><ref name="J. 2010 907">{{Cite book|title=Principles of anatomy and physiology|last=J.|first=Tortora, Gerard|date=2010|publisher=John Wiley & Sons|others=Derrickson, Bryan.|isbn=9780470233474|edition=12th|location=Hoboken, NJ|pages=907|oclc=192027371}}</ref> Ovi hemoreceptori su osjetljivi na [[pH]] i nivo ugljičnog dioksida u [[moždanomoždinska tećnost|cerebrospinalnoj tečnosti]].<ref name=Bray1999 /><ref name="tortora1">{{cite book|title=Principles of anatomy and physiology|url=https://archive.org/details/principlesofanat05tort|url-access=registration|last1=Tortora|first1=Gerard J.|last2=Anagnostakos|first2=Nicholas P.|publisher=Harper & Row, Publishers|isbn=0-06-350729-3|edition=Fifth|location=New York|date=1987|pages=[https://archive.org/details/principlesofanat05tort/page/494 494], 556–582}}</ref><ref name="J. 2010 907"/> ([[Periferni hemoreceptori]] nalaze se u [[aorta|tijelima aorte]] i [[karotidno tijelo| karotidnom tijelima]] uz aortni luk, odnosno u račvi karotidnih arterija. <ref name = "J. 2010 907"/> Ovi hemoreceptori su prvenstveno osjetljivi na promjene parcijalnog pritiska kisika u arterijskoj krvi i stoga nisu izravno uključeni u homeostazu pH.<ref name = "J. 2010 907"/>) 

Centralni hemoreceptori šalju svoje informacije [[respiratorni sistem|respiratornim centrima]] u produženoj moždini i [[pons]]u [[moždano stablo|moždanog stabla]]. <ref name = tortora1/> Respiratorni centri zatim određuju prosječnu brzinu ventilacije [[pluća|plućnih]] [[Plućna alveola| alveola]], kako bi se održao konstantan [[Homeostaza| parcijalni pritisak ugljik-dioksida u arterijskoj krvi]]. Respiratorni centar to čini putem motornih [[neuron]]a,  koji aktiviraju mišiće disanja (posebno [[dijafragma|dijafragme]]).<ref name=silverthorn /><ref name="Levitzky2013_9">{{cite book|last1=Levitzky|first1=Michael G.|title=Pulmonary physiology|url=https://archive.org/details/pulmonaryphysiol0008levi|date=2013|publisher=McGraw-Hill Medical|location=New York|isbn=978-0-07-179313-1|page=Chapter 9. Control of Breathing |edition=Eighth}}</ref>Porast parcijalnog pritiska ugljen-dioksida u arterijskoj krvnoj plazmi iznad 5,3&nbsp;kPa (40&nbsp;mmHg) refleksno uzrokuje povećanje brzine i dubine [[disanja|disanja]]. Normalno disanje nastavlja se kada se parcijalni pritisak ugljik-dioksida vrati na 5,3&nbsp; kPa.<ref name= medline>{{MedlinePlusEncyclopedia|000335|Metabolic acidosis}}</ref> Suprotno se događa ako parcijalni pritisak ugljik-dioksida padne ispod normalnog raspona. Disanje se može privremeno zaustaviti ili usporiti kako bi se ugljik-dioksid još jednom akumulirao u plućima i arterijskoj krvi.

Senzor za koncentraciju HCO {{su|b=3|p=–}} u plazmi nije pouzdano poznat. Vrlo je vjerovatno da su [[bubreg| bubrežne]] tubulske ćelije [[distalna izuvijana cijev|distalne izuvijana tubule]] same osjetljive na pH plazme. Metabolizam ovih ćelija proizvodi CO<sub>2</sub>, koji se brzo pretvara u H<sup>+</sup> i HCO {{su|b=3|p=–}} delovanjem [[karboanhidraza]].<ref name=silverthorn /><ref name=tortora2>{{cite book |last1= Tortora |first1= Gerard J. |last2=Anagnostakos|first2=Nicholas P.| title=Principles of anatomy and physiology |url= https://archive.org/details/principlesofanat05tort |url-access= registration |pages=[https://archive.org/details/principlesofanat05tort/page/581 581]–582, 675–676|edition= Fifth |location= New York |publisher= Harper & Row, Publishers|date= 1987 |isbn= 0-06-350729-3 }}</ref><ref name=stryer>{{cite book |last1= Stryer |first1= Lubert | title=Biochemistry. |url= https://archive.org/details/biochemistry0000stry |edition= Fourth |location= New York |publisher= W.H. Freeman and Company|date= 1995 |pages=[https://archive.org/details/biochemistry0000stry/page/39 39], 164, 630–631, 716–717|isbn= 0-7167-2009-4 }}</ref> Kada su vanćelijske tečnosti jačee kiselosti, bubrežne tubulske ćelije izlučuju ione  H<sup>+</sup>u tubulsku tečnost, odakle izlaze iz tijela putem urina. Ioni  HCO {{su|b=3|p=–}} se istovremeno izlučuju u krvnu plazmu, povećavajući tako koncentraciju bikarbonatnih iona u plazmi, snižavajući odnos karbonske kiseline / bikarbonatnih iona, a posljedično pH plazme.<ref name = silverthorn /><ref name = tortora1 /> Suprotno se događa kada pH plazme poraste iznad normalnog: ioni bikarbonata izlučuju se u urin, a vodika u plazmu. Oni se u plazmi kombiniraju s ionima bikarbonata da bi stvorili ugljičnu kiselinu (H<sup>+</sup> + HCO{{su|b=3|p=−}} = H<sub>2</sub>CO<sub>3</sub>), čime se podiže omjer karbonska kiselina: bikarbonat u vanćelijskim tečnostima i vraća njegov pH u normalu.<ref name=silverthorn />

Općenito, metabolizam stvara više otpadnih kiselina nego baza.<ref name = silverthorn />Mokraća je stoga uglavnom kisela. Ova mokraćna kiselost se u određenoj mjeri neutralizira amonijakom (NH<sub>3</sub>) koji se izlučuje u mokraću kada  su [[glutamat]] i [[glutamin]] (nositelji viška, više nisu) potrebne, amino grupe) [[deaminiranje| deaminirani]] u ćelijama  [[distalna izuvijana cijev|epitela distalne izuvijane cijevi]] . Tako se u mokraći zadržava dio "kiselinskog sadržaja", rezultirajući sadržajem amonijevih iona (NH<sub>4</sub><sup>+</sup>) u urinu, iako to nema utjecaja na pH homeostazu vanćelijskih tečnosti.<ref name=silverthorn /><ref>{{cite book|author1=Rose, Burton|author2=Helmut Rennke|title=Renal Pathophysiology|location=Baltimore|publisher=Williams & Wilkins|year=1994|isbn=0-683-07354-0|url-access=registration|url=https://archive.org/details/renalpathophysio0000rose}}</ref>

== Neravnoteža ==

[[Datoteka:Acid-base_nomogram.svg|thumb| right| [[Nomogram]]  kiselinsko-baznog odnosa u ljudskoj plazmi, koji pokazuje efekte na pH plazme kada se ugljična kiselina (parcijalni pritisak ugljik-dioksida) ili bikarbonat javi ili nedostaje u plazmi]]
[[Kiselinsko-bazna neravnoteža]] nastaje kada značajna povreda uzrokuje pomjeranje pH krvi izvan normalnog opsega (7,32 do 7,42 <ref name =ciba/>). Nenormalno nizak pH u ECF-u naziva se [[acidaemija]], a abnormalno visok je [[alkalemija]].

Drugi par izraza koji se  koristi u kiselinsko-baznoj patofiziologiji su: "acidoza" i "alkaloza". Često se koriste kao sinonimi za "acidaemija" i "alkalaemija", <ref name = dorland/> iako to može dovesti do zabune. "Acidaemija" se nedvosmisleno odnosi na stvarnu promjenu pH ECF-a, dok se "acidoza", strogo govoreći, odnosi ili  na porast količine ugljične kiseline u ECF '' ili '' na smanjenje u iznosu od HCO {{su|b=3|p=–}} u ECF. Bilo koja promjena ''sama po sebi'' (tj. ako ostane nekompenzirana alkalozom) uzrokuje acidaemiju.<ref name=dorland>{{cite book |last1=Andertson |first1=Douglas M. |title=Dorland's illustrated medical dictionary |edition= 30th |year= 2003 |publisher= Saunders |location= Philadelphia PA |pages=17, 49 |isbn= 0-7216-0146-4}}</ref> > Slično tome, alkaloza se odnosi na porast koncentracije bikarbonata u ECF-u, ili  na pad parcijalnog pritiska ugljik-dioksida, od kojih bi bilo koje ''samostalno'' podigao pH ECF-a iznad normalne vrijednosti. <ref name = dorland /> Pridjevske  termine ''acidoze'' i ''alkaloze'' uvijek treba kvalificirati da označi [[etiologija | uzrok]] poremećaja: "respiratorni" (što ukazuje na promjenu parcijalnog pritiska ugljik-dioksida),<ref>Brandis, Kerry. ''Acid-base physiology'' Respiratory acidosis: definition. http://www.anaesthesiamcq.com/AcidBaseBook/ab4_1.php</ref> ili "metabolički" (što ukazuje na promjenu koncentracije bikarbonata u ECF).<ref name= silverthorn /><ref>Brandis, Kerry. ''Acid-base physiology'' Metabolic acidosis: definition. http://www.anaesthesiamcq.com/AcidBaseBook/ab5_1.php</ref> Stoga postoje četiri različita kiselinsko-bazna problema: [[metabolička acidoza]], [[respiratorna acidoza]], [[metabolička alkaloza]] i [[respiratorna alkaloza]].<ref name = silverthorn /> Jedan ili njihova kombinacija  može se pojaviti istovremeno. Na primjer, metabolička acidoza (kao kod nekontroliranog [[šećerna bolest|dijabetes melitus]]) gotovo je uvijek djelomično kompenzirana respiratornom alkalozom ([[hiperventilacija]]), ili respiratorna acidoza može biti u potpunosti ili djelomično [[bubrežna kompenzacija| korigirana metaboličkom alkalozom]].

Hoće li acidoza izazvati acidaemiju ili ne, ovisi o veličini prateće alkaloze. Ako jedna poništi drugu (tj. "omjer" ugljične kiseline prema bikarbonatu vraćen je na 1:20), tada ne postoje ni acidaemija ni alkalemija.<ref name = silverthorn /> Ako prateća alkaloza prevlada acidoza i alkalemija; ako je acidoza veća od alkaloze, tada je acidaemija neizbježan rezultat. Ista razmatranja određuju da li alkaloza rezultira alkalemijom ili ne.

Normalni pH [[fetus]]a razlikuje se od pH vrijednosti kod odrasle osobe. U fetusa, pH u [[pupčana vena|pupčanoj veni]] pH je normalno 7,25 do 7,45, a  u [[pupčana arterija|pupčanoj arteriji]] obično je 7,18 do 7,38.<ref name="Yeomans">{{cite journal|last=Yeomans|first=ER|author2=Hauth, JC|author3= Gilstrap, LC III|author4= Strickland DM|title=Umbilical cord pH, PCO2, and bicarbonate following uncomplicated term vaginal deliveries (146 infants)|journal=Am J Obstet Gynecol|year=1985|volume=151|issue=6|pages=798–800|pmid=3919587|doi=10.1016/0002-9378(85)90523-x}}</ref>

==Također pogledajte==
*[[Kiselinsko-bazna ravnoteža]]

==Reference==
{{Reflist}}

==Vanjski linkovi==
* [http://www.acidbase.org Stewart's original text at acidbase.org]
* [http://www.anaesthesiamcq.com/AcidBaseBook/ABindex.php On-line text at AnaesthesiaMCQ.com]
* [https://web.archive.org/web/20061217055347/http://www2.kumc.edu/ki/physiology/course/nine/9_1.htm Overview at kumc.edu]
* [http://www.acid-base.com/physiology.php Tutorial at acid-base.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200815185053/https://acid-base.com/physiology.php |date=15. 8. 2020 }}
* [http://www.anaesthesiamcq.com/AcidBaseBook/ABindex.php Online acid–base physiology text]
* [http://www.lakesidepress.com/pulmonary/ABG/MixedAB.htm Diagnoses at lakesidepress.com]
* [https://web.archive.org/web/20040618202049/http://www.nda.ox.ac.uk/wfsa/html/u16/u1602_01.htm Interpretation at nda.ox.ac.uk]
* Acids and Bases [https://web.archive.org/web/20111204070653/http://www.sky-web.pwp.blueyonder.co.uk/Science/acids.htm - definitions]

{{DEFAULTSORT:Acid-base homeostasis}}
[[Kategorija:Homeostaza]]
[[Kategorija: Kiselinsko-bazna fiziologija]]
[[Kategorija:Fiziologija životinja]]
[[Kategorija:Respiratorni sistem]]
[[Kategorija:Mokraćni sistem]]