Izvorni kôd stranice Kalcij

{{Infokutija hemijski element
| Hemijski element = Kalcij
| Simbol = Ca
| Slika = [[Datoteka:Calcium_unter_Argon_Schutzgasatmosph%C3%A4re.jpg|180px]]
| Atomski broj = 20
| Serija = Zemnoalkalni metali
| Grupa = 2
| Perioda = 4
| Blok = s
| Boja serije = DarkOrange
| Izgled = srebreno bijeli metal
| Zastupljenost = 3,39<ref name="binder" />
| Atomska masa = 40,078
| Atomski radijus = 197
| Atomski radijus izračunat = 194
| Kovalentni radijus = 176±10
| Van der Waalsov radijus = 231
| Elektronska konfiguracija = &#x5B;[[Argon|Ar]]&#x5D; 4s<sup>2</sup>
| Izlazna energija = 2,87<ref name="ludwig" />
| Elektroni u energetskom nivou = 2, 8, 8, 2
| Agregatno stanje = čvrsto
| Mohsova skala tvrdoće = 1,75
| Struktura kristala = kubična prostorno centrirana
| Gustoća = 1550<ref name="greenwood" />
| Magnetizam = paramagnetičan
| Energija ionizacije_1 = 589,8
| Energija ionizacije_2 = 1145,4
| Energija ionizacije_3 = 4912,4
| Tačka topljenja_K = 1115
| Tačka topljenja_C = 842
| Tačka ključanja_K = 1760<ref name="zhang" />
| Tačka ključanja_C = 1487
| Molarni volumen = 26,20 · 10<sup>−6</sup>
| Toplota isparavanja = 153<ref name="zhang" />
| Toplota topljenja = 8,54
| Pritisak pare = 254
| Pritisak pare_K = 1112
| Brzina zvuka = 3810
| Brzina zvuka_K = 293,15
| Specifična toplota = 647,3<ref name="binder" />
| Specifična toplota_K = 
| Specifična električna provodljivost = 29,4 · 10<sup>6</sup>
| Specifična električna provodljivost_K = 
| Toplotna provodljivost = 201
| Toplotna provodljivost_K = 
| Oksidacioni broj = '''+2''', +1<ref name="CalciumI2009" />
| Oksidi = CaO
| Elektrodni potencijal = −2,84 V (Ca<sup>2+</sup> + 2e<sup>−</sup> → Ca)
| Elektronegativnost = 1,00
| Oznaka upozorenja = {{Oznake upozorenja|F}}
| Oznake upozorenja R = {{Oznake upozorenja R|15}}
| Oznake upozorenja S = {{Oznake upozorenja S|(2)|8|24/25|43}}
| Radioaktivan = Ne
| Izotopi = 
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 0
| Simbol = Ca
| Maseni broj = 40
| Rasprostranjenost u prirodi = '''96,941'''
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 1
| Simbol = Ca
| Maseni broj = 41
| Rasprostranjenost u prirodi = -1
| Vrijeme poluraspada = 103.000 [[godina|god]]
| Tipraspada1ZM = [[Elektronski zahvat|ε]]
| Tipraspada1ZE = 0,421
| Tipraspada1ZP = <sup>41</sup>K
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 0
| Simbol = Ca
| Maseni broj = 42
| Rasprostranjenost u prirodi = 0,647
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 0
| Simbol = Ca
| Maseni broj = 43
| Rasprostranjenost u prirodi = 0,135
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 0
| Simbol = Ca
| Maseni broj = 44
| Rasprostranjenost u prirodi = 2,086
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 1
| Simbol = Ca
| Maseni broj = 45
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = 162,61 [[dan|d]]
| Tipraspada1ZM = [[beta-zraci|β<sup>-</sup>]]
| Tipraspada1ZE = 0,257
| Tipraspada1ZP = <sup>45</sup>Sc
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 0
| Simbol = Ca
| Maseni broj = 46
| Rasprostranjenost u prirodi = 0,004
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 1
| Simbol = Ca
| Maseni broj = 47
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = 4,536 [[dan|d]]
| Tipraspada1ZM = [[beta-zraci|β<sup>-</sup>]]
| Tipraspada1ZE = 1,992
| Tipraspada1ZP = <sup>47</sup>Sc
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 1
| Simbol = Ca
| Maseni broj = 48
| Rasprostranjenost u prirodi = 0,187
| Vrijeme poluraspada = > 6 · 10<sup>18</sup> god
| Tipraspada1ZM = [[dvostruki beta raspad|β<sup>-</sup>β<sup>-</sup>]]
| Tipraspada1ZE = 4,272
| Tipraspada1ZP = [[Titanij|<sup>48</sup>Ti]]
}}
|}}
'''Kalcij''' ({{la|calcium}}) jeste [[hemijski element]] koji se označava [[hemijski simbol|hemijskim simbolom]] '''Ca''' a ima atomski broj 20. Spada u [[metal (hemija)|metale]] [[zemnoalkalni metali|II glavne]] grupe. Elementarni kalcij je sjajni, srebrenasti metal. Na Zemlji, kalcij se nalazi samo u obliku svojih spojeva i kao sastavni dio minerala. U kalcijeve minerale, između ostalih, spadaju [[kreda]], [[krečnjak]] (kao [[kalcit]] ili [[mramor]]) i [[gips]]. Osim toga, kalcij igra vrlo važnu ulogu u organizmu životinja i čovjeka jer ulazi u sastav [[kost]]iju. Gradi 2+ [[ion]]e.

== Historija ==
[[Datoteka:Die chemischen elemente ca.JPG|thumb|lijevo|Kristali kalcija u zaštitnoj atmosferi]]
[[Datoteka:Sir Humphry Davy, Bt by Thomas Phillips.jpg|thumb|lijevo|[[Humphry Davy]] je prvi otkrio elementarni kalcij]]
Naziv ''kalcij'' je izveden iz latinskog naziva ''calx''. Sa tim pojmom su Rimljani označavali krečnjak i kredu, te i iz njih načinjen [[malter]]. Elementarni kalij prvi put je dobio [[Humphry Davy]] 1808. godine putem isparavanja [[živa|žive]] iz elektrolitički dobijenog kalcij-amalgama.

== Osobine ==
[[Datoteka:Calcium 1.jpg|thumb|lijevo|Djelimično oksidirani kalcij]]
Kalcij je mehak kao [[olovo]], ali se ne može rezati [[nož]]em. Elementarni kalcij u prisustvu [[zrak]]a vrlo brzo oksidira. Sa vodom reagira vrlo burno gradeći [[kalcij-hidroksid]] i [[vodik]]. Sagorijeva u prisustvu [[kisik]]a iz zraka do [[kalcij-oksid]]a, te u mnogo manjoj mjeri [[kalcij-nitrid]]a. Ukoliko se usitni u prah, kalcij se može zapaliti sam od sebe. Spojevi kalcija se javljaju i u vodi, i prouzrokuju njenu tvrdoću. Kalcijevi [[sulfat]]i i hloridi čine stalnu [[tvrdoća vode|tvrdoću vode]] koja se kuhanjem ne može otkloniti. Tvrda [[voda]] je nepogodna za korištenje (za kuhanje, pranje i industriju). Kationi Ca<sup>2+</sup> spadaju u IV analitičku grupu kationa.

Kalcij spada u [[Zemnoalkalni metali|zemnoalkalne metale]]. U gotovo svim hemijskim spojevima, kalcij se javlja sa oksidacijskim brojem +2. Tek 2009. godine, naučnicima sa Univerziteta Friedrich-Schiller u njemačkom gradu [[Jena]] uspjelo je dobiti stabilni kalcij(I) kompleks, u kojem se kalcij nalazi stabilan u dotad nepoznatom oksidacijskom stanju +1. Međutim, taj spoj je vrlo osjetljiv na prisustvo vode i zraka.<ref name="CalciumI2009" />

=== Izotopi ===
Kalcij ima pet stabilnih [[izotop]]a (<sup>40</sup>Ca, <sup>42</sup>Ca, <sup>43</sup>Ca, <sup>44</sup>Ca and <sup>46</sup>Ca), uz još jedan izotop ([[Kalcij-48|<sup>48</sup>Ca]]) čije je [[vrijeme poluraspada]] tako dugo da se iz praktičnih razloga također može smatrati da je stabilan. Raspon od 20% u relativnoj atomskoj masi kod svojih prirodnih izotopa je veći nego kod bilo kojeg drugog elementa, izuzev vodika i [[helij]]a. Kalcij ima i kosmogenski izotop, [[radioaktivnost|radioaktivni]] <sup>41</sup>Ca koji ima vrijeme poluraspada od 103.000 godina. Za razliku od drugih kosmogenskih izotopa koji se stvaraju u [[Zemljina atmosfera|Zemljinoj atmosferi]], izotop <sup>41</sup>Ca se stvara neutronskim aktiviranjem kalcija <sup>40</sup>Ca. Najveći dio njegovog nastajanje je gornji sloj dubine od oko jedan metar u tlu, dokle u dovoljnoj mjeri prodire kosmogenski neutronski tok. Izotop <sup>41</sup>Ca je dobio dodatnu pažnju u astronomskim studijama [[zvijezda]] jer se raspada na  <sup>41</sup>K, kritični pokazatelj anomalija u zvjedanim sistemima.

Oko 97% kalcija koji se javlja u prirodi je u obliku izotopa <sup>40</sup>Ca. Izotop <sup>40</sup>Ca je jedan od proizvoda raspada [[kalij]]a <sup>40</sup>K, zajedno sa [[argon]]om <sup>40</sup>Ar. Iako je [[kalij-argonsko datiranje]] je vrlo rašireno u geološkim naukama, rasprostranjenost <sup>40</sup>Ca u prirodi otežava korištenje ovog načina datiranja. Tehnike koje koriste [[masena spektrometrija|masenu spektrometriju]] i razrjeđivanje izotopa sa dvostrukim spektrometarskim vrhom se koriste za kalij-kalcijevo datiranje.

Najrasprostranjeniji izotop <sup>40</sup>Ca ima jezgru sa 20 [[proton]]a i 20 [[neutron]]a. To je ujedno i najteži stabilni izotop među svim elementima koji ima isti broj protona i neutrona. U eksploziji [[supernova]], kalcij se formira u reakciji ugljika sa brojnim alfa česticama (jezgrama helija), sve dok se ne sintetizira najčešći izotop kalcija (koji sadrži deset jezgra helija).

== Rasprostranjenost ==
Kalcij je peti element po rasprostranjenosti u [[Zemljina kora|Zemljinoj kori]] u količini od 3,54%. Zbog svoje hemijske reaktivnosti, u prirodi se može naći samo u obliku svojih spojeva. Pretpostavlja se da je jedini izuzetak jedna vrsta [[flourit]]a koji u svojoj kristalnoj rešetki ima neku vrstu koloidalnog kalcija nastao putem prirodnog radioaktivnog raspada.<ref name="fluorit" /> Minerali bogati kalcijem poput [[kalcit]]a i [[gips]]a su dosta rasprostranjeni (npr. u [[Alpe|Alpama]] cijele planine su sačinjene od krečnjaka). Veoma je rasprostranjen i [[kalcij sulfat]] u vidu anhidrita i [[gips]]a.

Kao esencijalni dio cijele žive materije on se nalazi u sastavu kostiju, [[zub]]a, školjki i lišća. Pored K<sup>+</sup> i Na<sup>+</sup> iona, ioni kalcija Ca<sup>2+</sup> imaju izuzetno važnu ulogu u prenosu podražaja kroz [[neuron|nervne ćelije]]. Međutim, i kod drugih ćelija ioni kalcija su vrlo važni kod transdukcije signala.

U vidljivim spektrima mnogih [[zvijezda]], uključujući i [[Sunce]], zapažene su snažne spektralne (apsorpcijske) linije jednostruko ioniziranog kalcija. Među njima najistaknutije su ''H''-linija na 3968,5&nbsp;[[Ångstrom|Å]] i ''K''-linija na 3933,7&nbsp;Å jednostruko ioniziranog kalcija ili Ca&nbsp;II. Pri posmatranju Sunca, ili zvijezda niske temperature, istaknutnost ''H'' i ''K'' linija u vidljivom spektru može biti naznaka snažne magnetske aktivnosti u [[hromosfera|hromosferi]]. Mjerenje periodičnih varijacija ovih aktivnih područja također se može koristiti u dobijanju podataka o periodima rotacije takvih zvijezda.<ref name="mtwilson" />

== Dobijanje ==
Metalni kalcij se proizvodi u [[vakuum]]u putem [[redoks reakcija|redukcije]] od prženog bezvodnog [[kreč]]a (kalcij-oksida) sa [[aluminij]]em pri temperaturi od 1200&nbsp;°C. Iako aluminij ima dosta manju reaktivnost i entalpiju od kalcija, tako se reakcija
: <math> \mathrm{4 \ CaO + 2 \ Al \ \xrightarrow{1200^{\circ}C}\ CaAl_2O_4 + 3 \ Ca\uparrow} </math>

uravnotežava gotovo u potpunosti na lijevoj strani, ali i pored toga ovaj proces proizvodnje funkcionira, jer nastali kalcij pri ovoj temperaturi neprestano isparava tako da se postepeno uklanja iz procesa. Nakon ovog procesa neophodna je [[destilacija]] kalcija da bi se otklonile nečistoće.

=== Analitika ===
Kalcij se u krvi nalazi oko 50% kao ion Ca<sup>2+</sup>, oko 35% vezan za [[bjelančevine]] ([[albumin]], [[globulin]]) te oko 15% vezan u kompleksima (u bikarbonatima, laktatima, citratima, fosfatima). Serumska vrijednost kalcija kreće se u vrlo uskim granicama kod normalnog nivoa ukupnog kalcija između 2,2 i 2,6&nbsp;mmol/L (9–10,5&nbsp;mg/dL) a raspon normalnog ioniziranog kalcija iznosi od 1,1 do 1,4&nbsp;mmol/L (4,5–5,6&nbsp;mg/dL). Biološki efekti kalcija određuju se kroz dostupnost njegovih slobodnih iona, pa je pri tome odlučujući ionizirani kalcij.<ref name="framce" />

Ukupna koncentracija kalcija (''ukupni kacij'') u krvi zavisi od koncentracije albumina i s tim u skladu se mora korigirati. Alternativno, može se i direktno mjeriti koncentracija ioniziranog kalcija.<ref name="Robertson_Marshall" /> Ukunpni kalcij u serumu se određuje pomoću apsorpcijske spektrometrije ili [[Atomska emisiona spektroskopija|plamene emisione spektroskopije]].<ref name="Guder_Nolte" /> Pri tome dolaze do izražaja fizikalne osobine kalcija. Direktno mjerenje ioniziranog kalcija vrši se sa ionoselektivnim elektrodama.<ref name="Guder_Nolte" />

== Upotreba ==
''Metalni kalcij'' služi kao redukcijsko sredstvo u [[metalurgija|metalurgiji]] za proizvodnju metala kao što su [[torij]], [[vanadij]], [[cirkonij]], [[itrij]] i drugih iz grupe [[Rijetki zemni metali|rijetkih zemnih metala]], te kao redukcijsko sredstvo u industriji čelika i aluminija, kao dodatak legurama [[aluminij]]a, [[berilij]]a, bakra, olova i magnezija te kao polazni materijal za proizvodnju kalcij hidrida.

Tehnička upotreba kalcija je mnogo veća u obliku njegovih spojeva.

[[Krečnjak]] (CaCO<sub>3</sub>) i [[dolomit]] (CaMg(CO<sub>3</sub>)<sub>2</sub>) su dvije najvažnije sirovine u današnjoj industriji:

*Sredstvo za uklanjanje [[šljaka|šljake]] u industriji [[čelik]]a. Prosječna potrošnja iznosi oko 0,5 tona krečnjaka po toni čelika
*Polazna sirovina za proizvodnju gašenog [[kalcij oksid|kreča]]
*[[Kreda]] kao sredstvo za punjenje umjetnih materijala, naprimjer [[Polivinil hlorid|PVC-a]]. Cilj je poboljšanje krutosti i otpornosti na udarce, kao i za smanjenje skupljanja. Osim toga jako povećana toplotna provodljivost omogućava viši radni takt pri [[Ekstrudiranje|ekstrudiranju]] (izvlačenju). 
*Sitnozrni [[kalcij-karbonat]] služi kao sredstvo za punjenje skupocjenog bezdrvnog [[papir]]a
* Fino mljeveni kreč ili dolomit se koristi i kao kreč za đubrenje u poljoprivredi i šumarstvu ili kao dodatak ishrani nekim životinjama.

[[Kalcij-sulfat]] ([[gips]]) se koristi kao građevinski materijal.

[[Kalcij-karbid]] služi kao polazna sirovina za hemijske sinteze i za proizvodnju đubriva na bazi kreča i dušika, a ranije se koristio i za sintezu [[acetilen]]a (etin), te ranije pogrešno nazivao i kalcij acetilid.

[[Kalcij-hlorid]] služi kao sredstvo za sušenje i topljenje kao i za ubrzavanje stvrdnjavanja [[beton]]a.

== Spojevi ==
Kalcij, kombiniran sa [[fosfat]]ima, daje [[hidroksilapatit]], mineral koji ulazi u sastav ljudskih i životinjskih [[kost]]i i [[zub]]a. Taj mineral također ulazi i u sastav nekih [[koral]]a, a može se pretvoriti u hidroksilapatit.

[[Kalcij-hidroksid]] (Ca(OH)<sub>2</sub>, ''gašeni kreč'') koristi se u mnogim hemijskim rafinerijskim procesima, a dobija se zagrijavanjem [[krečnjak]]a na visokim temperaturama (iznad 825&nbsp;°C) nakon čega mu se oprezno dodaje [[voda]]. Kada se krečnjak pomiješa sa pijeskom, on otvrdne dajući [[malter]], te se stvrdnjava postepeno upijajući [[ugljik-dioksid]]. Pomiješan sa drugim spojevima, krečnjak je jedan od osnovnih sastojaka portlandskog cementa.

[[Kalcij-karbonat]] (CaCO<sub>3</sub>) jedan je od najčešćih spojeva kalcija. Pri njegovom zagrijavanju se formira živi kreč (CaO), koji se zatim stavlja u vodu. Time se dobija novi materijal poznat kao gašeni kreč (Ca(OH)<sub>2</sub>), jeftini bazni materijal koji se široko koristi u hemijskoj industriji. Kreda, mramor i krečnjak su oblici kalcij-karbonata.

Kada voda prolazi kroz krečnjak ili druge rastvorljive karbonatne stijene, ona djelimično rastvara stijenu praveći kraške formacije i pećine, kao i karakteristične pećinske ''ukrase'': stalaktite i stalagmite, a takva voda ''otvrdnjava'' (postaje ''tvrda'').

Drugi važni spojevi kalcija su [[kalcij-nitrat]], [[kalcij-sulfid]], [[kalcij-hlorid]], [[kalcij-karbid]], [[kalcij-cijanamid]] i [[kalcij-hipohlorit]]. Poznat je i veoma mali broj spojeva kalcija u kojima je njegovo [[oksidacijsko stanje]] +1. Takvi spojevi su nedavno otkriveni i proučavani.<ref name="CalciumI2009" /> [[Charlotte Froese Fischer]], kanadsko-američka naučnica, predpostavila je postojanje iona Ca<sup>−</sup> koji bi mogao biti stabilan. Takav ion je eksperimentalno potvrđen tek 1987. godine.<ref name="evidence" />

== Biološki značaj ==
Kalcij je gradivni elemenat u ljudskom tijelu (po definiciji, to su elementi koji učestvuju u sastavu organizma u količini od više 50&nbsp;mg&nbsp;po&nbsp;kg tjelesne mase) te time ne spada u elemente u tragovima. Sa udjelom u prosječnom ljudskom organizmu od oko 1 do 1,1&nbsp;kg, kalcij je po količini jedan od najzastupljenijih mineralni materija u čovjeku. Oko 99% kalcija koji se u njemu nalazi, sadržan je u [[kost]]ima i [[zub]]ima, a hemijski spoj bogat kalcijem, [[hidroksilapatit]] (Ca<sub>5</sub>(PO<sub>4</sub>)<sub>3</sub>(OH)), daje im stabilnost i čvrstoću. Istovremeno, kosti služe kao mjesto gdje se ''skladišti'' kalcij u organizmu. Ukoliko tijelu nedostaje kalcija, dio nataloženog kalcija na kostima se otpušta te ga tijelo koristi za druge tjelesne funkcije gdje je neophodno. Smanjenje količine kalcija u kostima, [[osteoporoza]], se javlja kod starijih osoba. Za prevenciju osteoporoze njemačka krovna organizacija DVO preporučuje uzimanje doza kalcija oko jedan gram dnevno. Unutar [[Ćelija (biologija)|ćelija]] kalcij pobuđuje muskulaturu i živčani sistem, razmjenu [[glikogen]]a, diobu ćelija kao i aktiviranje nekih enzima i [[hormon]]a. [[Japan]]ski fiziolog [[Setsuro Ebashi]] prvi je otkrio regulatornu funkciju kalcija u ćelijama. Pokazao je kako struja [[ion]]a kalcija u ćelijama mišića dovodi do kontrakcija muskulature. Izvan ćelija, kalcij uzrokuje hemostazu (zaustavljanje krvarenja) i održavanje ćelijskih membrana. Smatra se da se u krvi mora neprestano nalaziti koncentracija kalcija od oko 2,1 do 2,6&nbsp;mmol/l. Ona se regulira hormonima [[kalcitriol]]om, [[kalcitonin]]om i [[paratormon]]om. Samo 0,1% kalcija sadržanom u ljudskom tijelu nalazi se u vanćelijskom prostoru, a od toga je 30-55% spojeno na proteine, dok se 5-15% nalazi u obliku hemijskih kompleksa poput [[kalcij-hidrogenkarbonat]]a, [[kalcij-citrat]]a, [[kalcij-sulfat]]a, [[kalcij-fosfat]]a ili [[kalcij-laktat]]a. Samo oko 50% vanćelijskog kalcija se nalazi u slobodnoj [[ion]]iziranoj formi odnosno u biološki aktivnom obliku.<ref name="calvi" />

Kalcij je najvažniji parametar u dijagnostici razmjene materija u kostima. Povećana koncentracija kalcija u krvi naziva se [[hiperkalcemija]], dok se suprotan slučaj nedostatka kalcija naziva [[hipokalcemija]]. Nedostatak kalcija u kostima izaziva bolest [[rahitis]].

=== Dnevne potrebe ===
Prema nekim evropskim referentnim organizacijama kao što su [[Njemačko društvo za ishranu]] (DGE), Austrijsko društvo za ishranu (ÖGE) i Švicarsko društvo za ishranu (SGE) koji su 2012. objavile tabele o najvišim toleriranim količinama kalcija kao što je to uradila i Evropska komisija za sigurnost hrane (EFSA) 2006. što je prikazano ispod:<ref name="dgede" /><ref name="paneldiet" />

{| class="wikitable"
! Starost !! Preporučeni unos<br />(mg/dan) !! Gustoća unosa<br />muškarci (mg/[[Energija hrane|MJ]])<sup>1</sup> !! Gustoća unosa<br />žene (mg/[[Energija hrane|MJ]])<sup>1</sup> !! Najveća tolerirana količina<br />(mg/dan)
|-
| Dojenčad 0–4 mj.<sup>2</sup>
| 220&nbsp;mg
| 110&nbsp;mg
| 116&nbsp;mg
| n/p
|-
| Dojenčad 4–12 mj.
| 330&nbsp;mg
| 133&nbsp;mg
| 138&nbsp;mg
| n/p
|-
| 1–4 godine
| 600&nbsp;mg
| 128&nbsp;mg
| 136&nbsp;mg
| n/p
|-
| 4–7 godina
| 750&nbsp;mg
| 109&nbsp;mg
| 121&nbsp;mg
| n/p
|-
| 7–10 godina
| 900&nbsp;mg
| 114&nbsp;mg
| 127&nbsp;mg
| n/p
|-
| 10–13 godina
| 1100&nbsp;mg
| 117&nbsp;mg
| 129&nbsp;mg
| n/p
|-
| 13–15 godina
| 1200&nbsp;mg
| 107&nbsp;mg
| 128&nbsp;mg
| n/p
|-
| 15–19 godina
| 1200&nbsp;mg
| 113&nbsp;mg
| 141&nbsp;mg
| n/p
|-
| 19–25 godina
| 1000&nbsp;mg
| 94&nbsp;mg
| 123&nbsp;mg
| 2500&nbsp;mg
|-
| 25–51 godine
| 1000&nbsp;mg
| 98&nbsp;mg
| 128&nbsp;mg
| 2500&nbsp;mg
|-
| 51–65 godina
| 1000&nbsp;mg
| 109&nbsp;mg
| 135&nbsp;mg
| 2500&nbsp;mg
|-
| preko 65 godina
| 1000&nbsp;mg
| 120&nbsp;mg
| 145&nbsp;mg
| 2500&nbsp;mg
|-
| Trudnice<br />ispod 19 godina
| 1200&nbsp;mg
| –
| ~ 109&nbsp;mg
| 2500&nbsp;mg
|-
| Trudnice<br />iznad 19 godina
| 1000&nbsp;mg
| –
| 109&nbsp;mg
| 2500&nbsp;mg
|-
| Dojilje<br />ispod 19 godina
| 1200&nbsp;mg
| –
| ~ 93&nbsp;mg
| 2500&nbsp;mg
|-
| Dojilje<br />preko 19 godina
| 1000&nbsp;mg
| –
| 93&nbsp;mg
| 2500&nbsp;mg
|-
|}
<small>1 - Izračunato za omladinu i odrasle koji pretežno obavljaju sjedeće aktivnosti (fizički nivo aktivnosti od 1,4)<br>
2 - Ovdje su navedene procijenjene vrijednosti</small>

== Reference ==
{{refspisak|refs=
<ref name="binder">{{Cite book|author=Harry H. Binder|title=Lexikon der chemischen Elemente|publisher=S. Hirzel Verlag|location=Stuttgart|year=1999|isbn=3-7776-0736-3}}</ref>
<ref name="ludwig">{{Cite book|author=Ludwig Bergmann, Clemens Schaefer, Rainer Kassing|title=Lehrbuch der Experimentalphysik|volume=6|chapter=Festkörper|edition=2|publisher=Walter de Gruyter|year=2005|page=361|isbn=978-3-11-017485-4}}</ref>
<ref name="greenwood">{{Cite book|author=N. N. Greenwood, A. Earnshaw|title=Chemie der Elemente|edition=1|publisher=VCH|location=Weinheim|year=1988|page=136|isbn=3-527-26169-9}}</ref>
<ref name="zhang">{{Cite journal|author=Yiming Zhang, Julian R. G. Evans, Shoufeng Yang|title=Corrected Values for Boiling Points and Enthalpies of Vaporization of Elements in Handbooks|journal=Journal of Chemical & Engineering Data|volume=56|year=2011|pages=328–337|doi=10.1021/je1011086}}</ref>
<ref name="CalciumI2009">{{Cite journal|author=Sven Krieck, Helmar Görls, Lian Yu, Markus Reiher, Matthias Westerhausen|title=Stable "Inverse" Sandwich Complex with Unprecedented Organocalcium(I): Crystal Structures of [(thf)2Mg(Br)-C6H2-2,4,6-Ph3] and [(thf)3Ca{μ-C6H3-1,3,5-Ph3}Ca(thf)3]|journal=Journal of the American Chemical Society|volume=13|issue=8|date=4. 2. 2009|pages=2977-2985|doi=10.1021/ja808524y}}</ref>
<ref name="fluorit">{{Cite web |url=http://www.berthold-weber.de/stinkspat.htm |title=berthold-weber.com: Fluorit im Wölsendorfer Flußspat-Revier, 10. 3. 2011. |access-date=23. 3. 2012 |archive-date=16. 7. 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060716034347/http://www.berthold-weber.de/stinkspat.htm |url-status=dead }}</ref>
<ref name="mtwilson">{{cite web|author=Staff|year=1995 |url=http://adsabs.harvard.edu/full/1988BAAS...20Q.994B |title =H-K Project |publisher =Mount Wilson Observatory |access-date=20. 5. 2015}}</ref>
<ref name="framce">{{cite web|author=Hagemann O. |title=Calcium |url=http://www.laborlexikon.de/Lexikon/Infoframe/c/Calcium.htm |work=laborlexikon.de |access-date=21. 5. 2011}}</ref>
<ref name="Robertson_Marshall">{{Cite book|author=W. G. Robertson, R. W. Marshall |title=Calcium measurements in serum and plasma--total and ionized| publisher=CRC Critical Reviews in Clinical Laboratory Sciences |volume=11 |number=3 |date=1. 11. 1979 |pages=271–304|pmid=116800}}</ref>
<ref name="Guder_Nolte">{{Cite book|editor=Guder WG; Nolte J|title=Das Laborbuch für Klinik und Praxis|edition=1|publisher=Elsevier, Urban und Fischer|year=2005|isbn=3-437-23340-8}}</ref>
<ref name="evidence">{{cite journal |author= D. J. Pegg, J. S. Thompson, R. N. Compton, G. D. Alton |year = 1987 |title=Evidence for a stable negative ion of calcium |journal=Phys. Rev. Lett. |volume=59 |page=2267 |doi=10.1103/PhysRevLett.59.2267}}</ref>
<ref name="calvi">{{Cite journal|author=Laura M. Calvi, David A. Bushinsky|title=When Is It Appropriate to Order an Ionized Calcium?|journal=Journal of the American Society of Nephrology|volume=19|number=7|year=2008|pages=1257–1260|doi=10.1681/ASN.2007121327}}</ref>
<ref name="dgede">Njemačko društvo za ishranu: [http://www.dge.de/modules.php?name=Content&pa=showpage&pid=3&page=4 Calcium Referenzwerte für die Nährstoffzufuhr] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140720232649/http://dge.de/modules.php?name=Content&pa=showpage&pid=3&page=4 |date=20. 7. 2014 }} {{Simboli jezika|de|njemački}}</ref>
<ref name="paneldiet">{{Cite book |publisher=Scientific Committee on Food / Scientific Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies / European Food Safety Authority |title=Tolerable upper intake levels for vitamins and minerals |pages=243–252 |date=1. 2. 2006 |isbn=92-9199-014-0 |url=http://www.efsa.europa.eu/de/ndatopics/docs/ndatolerableuil.pdf |access-date=16. 5. 2015 |archive-date=31. 3. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150331013543/http://www.efsa.europa.eu/de/ndatopics/docs/ndatolerableuil.pdf |url-status=dead }}</ref>
}}

== Vanjski linkovi ==
{{Commonscat|Calcium}}
* [http://environmentalchemistry.com/yogi/periodic/Ca.html EnvironmentalChemistry.com – kalcij]
* [http://www.phytodoc.de/informationen/heilpflanze/calcium Lijek kalcij na stranici Phytodoc]
* [https://web.archive.org/web/20120704194628/http://www.healthatoz.com/healthatoz/Atoz/tl/misc/calciumcalc.jsp Izračun kalcija]
* [http://www.laborlexikon.de/Lexikon/Infoframe/c/Calcium.htm Laborlexikon: Kalcij]
{{PSE}}

[[Kategorija:Hemijski elementi]]