Izvorni kôd stranice Ishrana biljaka

'''Biljna ishrana''' je skup procesa kojima biljke uzimaju tvari iz okruženje, kako bi sintetizirale svoje ćelijske komponente ili ih koristi kao energente.

Ishrana koristi procese apsorpcije [[plin]]ova i rastvorene [[mineral]]e, neke direktno iz vodi+e za niže biljke i [[Vodena biljka|vodene biljke]] , a u slučaju vaskularnih biljaka iz „hranjive otopine “ [[tlo|tla]] preko [[korijen]]a ili u zraku preko  [[list]]ova.

Korijen, stabljika i listovi su organi ishrane [[Vaskularna biljka|vaskularnih biljaka]]: oni čine '''vegetativni aparat'''. Apsorbujućim dlačicama svojih korijena (korijenskih dlaka),  biljka apsorbuje rastvorene supstance  tla, tj. vodu i [[mineral|mineralne soli]], koje čine [[biljni sok|sirov sok]] (događa se da korijen „surađuje“ sa [[gljiva|gljivicama]] da bi bolje apsorbirao hranjive materije tla i interakciji koja se zove [[mikoriza]]).<ref>Raven, P. H.; Evert, R. F. and Eichhorn, S. E. (2005) ''Biology of Plants'' (7th edition) W. H. Freeman, New York, page 9, {{ISBN|0-7167-1007-2}}</ref><ref>{{Cite journal|author=Hagemann, Wolfgang|year=1992|title=The Relationship of Anatomy to Morphology in Plants: A New Theoretical Perspective|journal=International Journal of Plant Sciences|volume=153|issue=3(2)|pages=S38&ndash;S48|jstor=2995526|doi=10.1086/297062}}</ref><ref>{{Cite book |last=Howell |first=Stephen Herbert |year=1998 |title=Molecular Genetics of Plant Development |url=https://archive.org/details/moleculargenetic00howe_0 |location=Cambridge, England|publisher=Cambridge University Press |page=xiii|isbn=978-0-521-58784-6}}</ref><ref>{{Cite web|author1=Craig, Richard |author2=Vassilyev, Andrey |title=Plant Anatomy|publisher=McGraw-Hill}}</ref>

[[Fotosinteza]] se odvija u listovima; biljka stvara [[aminokiseline]] i [[šećer]]e, koji čine [[prerađeni sok]]. U listovuma, [[stoma|stome]] omogućuju isparavanje dijela vode koja je apsorbirana [[kisik]] (O<sub>2</sub>) i [[ugljik-dioksid]]a (CO<sub>2</sub>). U [[stabljika|stabljici]] cirkuliraju dvije vrste soka: bruto sok kroz [[ksilem]] i proizvedeni sok kroz [[floem]].

Bitni elementi koji su potrebni  višim biljkama su isključivo neorganske prirode. Dakle, elementi koji se smatraju bitnim hranjivim tvarima biljaka moraju ispunjavati sljedeća tri uvjeta:<ref>{{cite book|authors=Mengel  Kirkby, Konrad  Ernest|títle=The Principles of Vegetal  de Nutrition|year=2000|publisher=IPI|isbn=3906535037}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.proain.com/libros.html |title=Arhivirana kopija |access-date=26. 10. 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180806200628/http://proain.com/libros.html |archive-date=6. 8. 2018 |url-status=dead }}</ref><ref>http://www.plantphysiol.org/content/14/2/371.citation {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924093942/http://www.plantphysiol.org/content/14/2/371.citation |date=24. 9. 2015 }}.</ref>
# Manjak ovih elementa onemogućuje biljci da završi svoj životni ciklus;
#Nedostatak je specifičan za pojedine komponente;
#Elementi su  direktno uključeni u ishranu biljke, sa specifičnom i nezamjenjivom funkcijom.
Na osnovu sadržaja svakog hranjivog sastojka u biljnom tkivu,  mogu se svrstati u makronutrijente i mikronutrijente. Treba naglasiti da ova podjela ne podliježe molekulskoj veličini elementa ili njegovoj važnosti; sve je bitno, ali makroelementi  su potrebni u većim količinama.

== Makronutrienti ==
Za „makronutrijente“ karakteristične su koncentracije veće od 0,1% suhe materije. Tri elementa u najvećoj koncentraciji su [[ugljik]], [[vodik]] i [[kisik]]; koje se uzimaju iz vode i atmosfere. [[Dušik]], [[fosfor]] i [[kalij]] nazivaju se primarnim makronutrijentima, a obogaćivanje  tim hranjivim tvarima vrlo je važno. Sekundarni makronutrijenti su [[kalcij]], [[magnezij]] i [[sumpor]]
{| class="wikitable"
|+ Esencijalni makronutrijenti za većinu vaskularnih biljaka i unutrašnje koncentracije koje se smatraju odgovarajućim

Esencijalni makronutrijenti za većinu vaskularnih biljaka i unutrašnje koncentracije koje se smatraju odgovarajućim 
! height="60" | Element
! width="30" | Hemijski simbol
! width="120" | Dostupni oblik za biljke 
! width="120" | Adekvatna koncentracija u suhom tkivu ( mg/kg)
! Funkcije

|-----
|[[Vodik]]
| H
| <math>H_2O</math>
| 60000
| '''Vodik''' je neophodan za izgradnju šećera i samim tim za rast. Dolazi iz zraka i vode.
|-
| [[Ugljik]]
| C
| <math>CO_2</math>
| 450000
|'''Ugljik''' je glavni sastojak biljaka. Nalazi se u skeletu brojnih biomolekula poput škroba ili celuloze. Fiksira se zahvaljujući fotosintezi, iz ugljik-dioksida iz zraka, kako bi se formirali ugljikohidrati koji služe za skladištenje energije
|-----
|[[Kisik]]
| O
| <math>O_2, H_2O, CO_2</math>
| 450000
| '''Kisik''' 'je neophodan za ćelijsko disanje, mehanizme proizvodnje energije u ćeliji. Nalazi se u brojnim drugim ćelijskim komponentama. Dolazi iz zraka
|-
| [[Dušik]]
| N
| <math>\scriptstyle NO_3^-, NH_4^+</math>
| 15000
| '''Dušik ''' je sastojak [[aminokiselina]], [[nukleinske kiseline|nukleinskih kiselina]], [[nukleotid]]a, [[hlorofil]]a i [[koenzim]]a. 
|-----
| [[Kalij]]
| K
| <math>K^+</math>
| 10000
| '''Kalij''' potreban je u [[osmoza|osmozu]] i [[Konstanta ravnoteže|ionsku ravnotežu]], kao i pri otvaranju i zatvaranju [[stoma]]; također aktivira brojne [[enzim]]e.
|-
| [[Kalcij]]
| Ca
| <math>Ca^2+</math>
| 5000
| '''Kalcij''' je komponenta [[ćelijski zid|ćelijskog zida]]; [[kofaktor]]  [[enzim]]a; intervenira u propusnosti  [[ćelijska membrana|ćelijskiih membrana]]; komponenta  [[kalmodulin]]a, regulatora enzimskih aktivnosti i membrana.
|-----
| [[Magnezij]]
| Mg
|<math>Mg^2+</math>
| 2000
| '''Magnezij'''  je središnja komponenta [[molekula]] [[hlorofil]]a; aktivator brojnih [[enzim]]a.
|-
|[[Fosfor]]
| P
|<math>\scriptstyle H_2PO_4^-</math>, <math>\scriptstyle HPO_4^{2-}</math>
| 2000
|'''Fosfor''' se nalazi  u [[fosfat]]nim spojevima koji nose energiju ([[adenozin trifosfat|ATP]], [[adenosin difosfat|ADP]])), raznim [[nukleinska kiselina|nukleinskim kiselinama]], nekoliko [[koenzim]]a i [[fosfolipid]]a.
|-----
|[[Sumpor]]
|S
|<math>\scriptstyle SO_4^{2-}</math>
|1000
|'''Sumpor'''  je dio  nekih [[aminokiselina]] ([[cistein]]a, [[metionin]]a), kao i [[koenzim]]a A.
|}

== Mikronutrijenti ==	
'''Mikronutrijenti''', koji se nazivaju i [[elementi u tragovima]] ne prelaze 0,01% suhe materije. To su [[hlor]], [[željezo]], [[bor /element)|bor]], [[mangan]], [[cink]], [[bakar]], [[nikl]] i [[molibden]]. Svi spomenuti ispunjavaju u svim biljnim vrstama prethodno spomenute kriterije bitnosti. Postoje i drugi korisni elementi koji su neophodni za neke kulture, poput [[natrij]]a, [[silicij]]a ili [[kobalt]]a.
{| class="wikitable"
|+ Esencijalni mikronutrijenti za većinu vaskularnih biljaka i unutrašnje koncentracije koje se smatraju odgovarajućim
! height="60" | Element
! width="30" | Hemijski simbol
! width="120" | Dostupni oblik za biljke
! width="120" | Adekvatna koncentracija u suhom tkivu (mg/kg)
! Funcije
|-----
| [[Hlor]]
| Cl
|<math>Cl^-</math>
| 100
|'''Hlor''' se javlja u [[osmoza|osmozi]] i [[Konstantina ravnoteže|ionskoj ravnoteži]]; vjerovatno je neophodan za fotosintetske reakcije koje proizvode [[kisik]].
|-
|[[Željezo]]
| Fe
|<math>Fe^{3+}</math>, <math>Fe^{2+}</math>
| 100
| '''Željezo'''  je potrebno za sintezu [[hlorofil]]a; komponenta [[citohrom]]a i [[nitrogenaza]].
|-----
|[[Bor (element)|Bor]]
| B
|<math>H_3BO_3</math>
| 20
|'''Bor''' je uključen u upotrebu [[kalcij]]a, sintezu [[nukleinska kiselina|nukleinskih kiselina]], [[oprašivanje]] i integritet membrana.
|-
|[[Mangan]]
| Mn
| <math>Mn^{2+}</math>
| 50
| '''Mangan''' je aktivator nekih [[enzim]]a; potreban za integritet membrane kloroplasta i za oslobađanje [[kisik]]a u fotosintezi.
|-----
| [[Cink]]
| Zn
| <math>Zn^{2+}</math>
| 20
| '''Cink''' je aktivator ili sastojak brojnih [[enzim]]a.
|-
| [[Bakar]]
| Cu
| <math>Cu^+, Cu^{2+}</math>
| 6
| '''Bakar'''  je aktivator ili komponenta nekih [[enzim]]a koji nastaju u [[Redukcija-oksidacija|oksidaciji i redukciji]].
|-----
|[[Níkl]]
| Ni
|<math>Ni^{2+}</math>
| -
|'''Nikl''' čini bitni dio [[enzim]]a [[ureaza|ureaze]],  koja deluje u metabolizmu.
|-
|[[Molibden]]
| Mo
|<math>\scriptstyle MoO_4^{2-}</math>
| 0,1
| '''Molibden'''  je potrebno  za fiksaciju [[dušik]]a i za smanjenje [[nitrat]]a
|}

== Također pogledajte==
* [[Justus von Liebig]]
* [[Mikoriza]]
*[[Fotosínteza]]

== Reference==
{{reflist}}

== Vanjski linkovi ==
* [http://weblogs.madrimasd.org/universo/archive/2007/05/07/65077.aspx Historia del descubrimiento de la nutrición vegetal]
{{botanika}}

[[Kategorija:Ishrana]]
[[Kategorija:Fiziologija biljaka]]