Izvorni kôd stranice Fosfonij

[[Datoteka:Phosphonium-3D-balls.png|150px|right|thumb|Struktura  PH<sub>4</sub><sup>+</sup>, roditeljskog ili matičnog  fosfonijskog kationa.]]
'''Fosfonijski''' (opskurnije: '''fosfinij''') [[kation]] je [[poliatomski ion|poliatomski kation]] sa [[hemijska fortmula|hemijskom formulom]] {{Chem|PR|4|+}} (R = H, alkil, aril, halid).  Ovi kationi su tetraedarski i općenito bezbojni.<ref>{{cite book|first=D. E. C. |last=Corbridge |title=Phosphorus: An Outline of its Chemistry, Biochemistry, and Technology |edition=5th |publisher=Elsevier |location=Amsterdam |date=1995 |isbn=978-0-444-89307-9}}</ref>

==Tipovi fosfonijskih kationa==
===Fosfonij, {{Chem|PH|4|+}}===
Roditeljski "'fosfonij'" je  {{Chem|PH|4|+}}. Jedan od primjera je fosfonij-jodid {{Chem|PH|4|+|I|-}}. Soli roditeljskog  {{Chem|PH|4|+}} rijetko se susreću, ali ovaj ion je intermedijar u pripremi industrijski korisnog [[tetrakis (hidroksimetil) fosfonij-hlorid]]a:
:PH<sub>3</sub> + HCl + 4 CH<sub>2</sub>O → {{chem|P(CH|2|OH)|4|+|Cl|−}}

===Protonirani organofosfini===
Mnoge fosfonijeve soli nastaju protonacijom [[fosfin|primarnih, sekundarnih i tercijarnih fosfina]]:
:PR<sub>3</sub> + H<sup>+</sup> → {{chem|HPR|3|+}}

Bazna priroda fosfina slijedi uobičajene trendove, pri čemu je R = alkil bazniji od R = arila.<ref>{{cite journal|author1=Li, T. |author2=Lough, A. J. |author3=Morris, R. H. |title=An Acidity Scale of Tetrafluoroborate Salts of Phosphonium and Iron Hydride Compounds in [D<sub>2</sub>]Dichloromethane|journal=Chem. Eur. J.|year=2007|volume=13|issue=13|pages=3796–3803|doi=10.1002/chem.200601484|pmid=17245785}}</ref>

=== Tetraorganofosfonijski kationi ===
Najčešći spojevi fosfona imaju četiri organska supstituenta vezana na fosfor. [[Kvaternarni spoj|kvaternarni]] fosfonijevi kationi uključuju [[tetrafenilfosfonij hlorid|tetrafenilfosfonij]], (C<sub>6</sub>H<sub>5</sub>)<sub>4</sub>P<sup>+</sup> i [[tetrametilfosfonij-bromid|tetrametilfosfonij]] {{chem|P(CH|3|)|4|+}}.
[[Datoteka:Me4PBr.png|thumb|150px|[[Tetrametilfosfonij-bromid]]<ref name=Klein>{{cite book|title=Trimethylphosphonium Methylide (Trimethyl Methylenephosphorane)|author=H. F. Klein|year=1978|volume=XVIII|pages=138–140|doi=10.1002/9780470132494.ch23|journal=Inorganic Syntheses|isbn=9780470132494}}</ref>]]
[[Datoteka:EntryWithCollCode76731.png|thumb|Struktura čvrstog  fofor-pentahlorida ilustrira njegovu autoionizaciju<ref>{{cite journal|author1=Finch, A. |author2=Fitch, A.N. |author3=Gates, P.N. |title=Crystal and Molecular structure of a metastable modification of phosphorus pentachloride|journal=Journal of the Chemical Society, Chemical Communications|year=1993|pages= 957–958}}</ref>]]
Kvaternarni fosfonijevi kationi ({{Chem|PR|4|+}}) nastaju alkilacijom organofosfina.<ref name=Klein/> Naprimjer, reakcija [[trifenilfosfin]]a sa [[metil-bromid]]om daje [[metiltrifenilfosfonij-bromid]], prekursor [[Wittigova reakcija|Wittigovog reagensa]]:
:PPh<sub>3</sub> + CH<sub>3</sub>Br → {{chem|CH|3|PPh|3|+|Br|−}}

=== Fosfor-pentahlorid i srodni halofosfonijski spojevi ===
Čvrsta tvar [[fosfor-pentahlorid]] je [[ionski spoj]], formurisan PCl{{su|b=4|p=+}}PCl{{su|b=6|p=–}} tj. so koja sadrži tetrakhlorofosfonijski kation.<ref name="Holleman">{{cite book| first= A. F.|last= Holleman|first2=E.|last2= Wiber |first3=N.|last3= Wiberg | title = Inorganic Chemistry| year = 2001| publisher = Academic Press| isbn = 978-0-12-352651-9}}</ref><ref>{{cite journal | last1= Suter |first1=R. W.|last2= Knachel |first2=H. C. |last3=Petro |first3=V. P. |last4=Howatson |first4=J. H. |last5= Shore|first5= S. G. |lastauthoramp=yes | title = Nature of Phosphorus(V) Chloride in Ionizing and Nonionizing Solvents | journal = Journal of the American Chemical Society | volume = 95 | year = 1978 | pages = 1474–1479 | doi = 10.1021/ja00786a021 | issue = 5}}</ref> Razblaženi rastvori disociraju prema slijedećoj ravnoteži:
:PCl<sub>5</sub> <math>\rightleftarrows</math> PCl{{su|b=4|p=+}} + Cl<sup>−</sup>

[[Trifenilfosfin-dihlorid]] (Ph<sub>3</sub>PCl<sub>2</sub>) postoji i kao pentakoordinatni fosforan i kao hlorotrifenilfosfonij-hlorid, ovisno o mediju.<ref name="Godfrey 1996">{{cite journal | journal = Chemical Communications | year = 1996 | pages = 2521–2522 | doi = 10.1039/CC9960002521 |author1=S. M. Godfrey |author2=C. A. McAuliffe |author3=R. G. Pritchard |author4=J. M. Sheffield | title = An X-ray crystallorgraphic study of the reagent Ph<sub>3</sub>PCl<sub>2</sub>; not charge-transfer, R<sub>3</sub>P–Cl–Cl, trigonal bipyramidal or [R<sub>3</sub>PCl]Cl but an unusual dinuclear ionic species, [Ph<sub>3</sub>PCl<sup>+</sup>⋯Cl<sup>–</sup>⋯<sup>+</sup>CIPPh<sub>3</sub>]Cl containing long Cl–Cl contacts | issue = 22}}</ref> Situacija je slična primjeru u PCl <sub> 5 </sub>. To je ionski spoj (PPh<sub>3</sub>Cl)<sup>+</sup> Cl<sup>–</sup> u [[polarna otopina|polarnoj otopini]] i molekulskaa vrsta sa [[trigonalna bipiramidna molekularna geometrija|trigonalnom bipiramidnom molekulskom geometrijom]] u apolarnom rastvoru.<ref>{{Cite journal|title = Degenerate Nucleophilic Substitution in Phosphonium Salts|date = 2014|journal = J. Am. Chem. Soc.|doi = 10.1021/ja507433g|pmid = 25384344|volume=136 |issue = 46|pages=16217–16226 | last1 = Jennings | first1 = EV | last2 = Nikitin | first2 = K | last3 = Ortin | first3 = Y | last4 = Gilheany | first4 = DG}}</ref>

==Također pogledajte==
*[[Amonijak]] ({{chem|NH|4|+}})
*[[Hidronij]] (H<sub>3</sub>O<sup>+</sup>)
* [[Organofosfat]]

== Reference ==
{{Reflist|2}}

[[Kategorija:Kationi]]
[[Kategorija:Funkcionalne grupe]]