Izvorni kôd stranice Cink

{{Infokutija hemijski element
| Hemijski element = Cink
| Simbol = Zn
| Atomski broj = 30
| Serija = [[Prelazni metal]]i
| Grupa = 12
| Perioda = 4
| Blok = d
| Slika = [[Datoteka:Zinc fragment sublimed and 1cm3 cube.jpg|180px]]
| Boja serije = LightCoral
| Izgled = plavkasto-sivi metal
| Zastupljenost = 0,012<ref name="Harry H. Binder" />
| Atomska masa = 65,409
| Atomski radijus = 135
| Atomski radijus izračunat = 142
| Kovalentni radijus = 122
| Van der Waalsov radijus = 139
| Elektronska konfiguracija = &#x5B;[[Argon|Ar]]&#x5D; 3d<sup>10</sup>4s<sup>2</sup>
| Izlazna energija = 4,44
| Elektroni u energetskom nivou = 2, 8, 18, 2
| Agregatno stanje = čvrsto
| Mohsova skala tvrdoće = 2,5
| Struktura kristala = heksagonalna
| Gustoća = 7140<ref name="Greenwood" />
| Magnetizam = dijamagnetičan <math>\chi_{m}</math> = −1,6 · 10<sup>−5</sup><ref name="crc" />
| Energija ionizacije_1 = 906,4
| Energija ionizacije_2 = 1733,3
| Tačka topljenja_K = 692,68
| Tačka topljenja_C = 419,53
| Tačka ključanja_K = 1180<ref name="zhang" />
| Tačka ključanja_C = 907
| Molarni volumen = 9,16 · 10<sup>−6</sup>
| Toplota isparavanja = 115<ref name="zhang" />
| Toplota topljenja = 7,35
| Pritisak pare = 192,2
| Pritisak pare_K = 692,73
| Brzina zvuka = 3700
| Brzina zvuka_K = 293,15
| Specifična toplota = 388<ref name="Harry H. Binder" />
| Specifična toplota_K = 
| Specifična električna provodljivost = 16,7 · 10<sup>6</sup>
| Specifična električna provodljivost_K = 
| Toplotna provodljivost = 120
| Toplotna provodljivost_K = 
| Oksidacioni broj = 2
| Oksidi =
| Elektrodni potencijal = −0,7926 [[Volt|V]] (Zn<sup>2+</sup> + 2e<sup>−</sup> → Zn)
| Elektronegativnost = 1,65
| Oznaka upozorenja = {{Oznake upozorenja|F|N}}
| Oznake upozorenja R = {{Oznake upozorenja R|15|17|50/53}}
| Oznake upozorenja S = {{Oznake upozorenja S|(2)|43|46|60|61}}
| Radioaktivan = Ne
| Izotopi =
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 0
| Simbol = Zn
| Maseni broj = 64
| Rasprostranjenost u prirodi = '''48,6'''
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 1
| Simbol = Zn
| Maseni broj = 65
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = 244,06 [[dan|d]] 
| Tipraspada1ZM = [[Beta-zraci|β<sup>+</sup>]]
| Tipraspada1ZE = 1,352
| Tipraspada1ZP = <sup>65</sup>[[Bakar|Cu]]
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 0
| Simbol = Zn
| Maseni broj = 66
| Rasprostranjenost u prirodi = 27,9
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 0
| Simbol = Zn
| Maseni broj = 67
| Rasprostranjenost u prirodi = 4,1
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 0
| Simbol = Zn
| Maseni broj = 68
| Rasprostranjenost u prirodi = 18,8
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 1
| Simbol = Zn
| Maseni broj = 69
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = 56,4 [[Minuta|min]] 
| Tipraspada1ZM = [[beta-zraci|β<sup>-</sup>]]
| Tipraspada1ZE = 0,906
| Tipraspada1ZP = <sup>69</sup>[[Galij|Ga]]
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 0
| Simbol = Zn
| Maseni broj = 70
| Rasprostranjenost u prirodi = 0,6
}}
|}}
'''Cink''' ({{lat|zincum}}) jeste [[hemijski element]] koji ima simbol '''Zn''' i [[atomski broj]] 30. Cink se ubraja u prelazne metale [[12. grupa hemijskih elemenata|12. grupe]], ali među njima on zauzima posebno mjesto zbog popunjene d-orbitale u atomu, pa je dosta sličan [[Zemnoalkalni metali|zemnoalkalnim metalima]]. Po starijim razvrstavanjima, cinkova grupa elemenata se označavala kao 2. sporedna grupa (analogno tome su zemnoalkalni metali označavali 2. glavnu grupu), dok po današnjoj prihvaćenoj [[IUPAC]] nomenklaturi, cink zajedno sa [[kadmij]]em i [[Živa|živom]] sačinjava 12. grupu.

Cink je plavo-bijeli lomljiv i krhak metal koji se najčešće koristi za [[pocinčavanje]] željeza i [[Čelik|čeličnih]] dijelova kao i za izradu oluka. On je za sva živa bića neophodan u ishrani i dio je vrlo važnih enzima u organizmima. Ime ''cink'' je nastalo od riječi ''zind'' ili ''zinke'' u značenju zub, nazubljen, a potiče od nazubljenih metalnih kristala cinka.

Ima 23 [[izotop]]a čije se [[atomska masa|atomske mase]] nalaze između 57-78, od kojih su stabilni 64, 66, 67, 68 i 70.

== Historija ==
[[Datoteka:Sphalerite.jpg|mini|lijevo|200px|[[Sfalerit]], najčešća ruda cinka]]
Još u [[Stari vijek|starom vijeku]] cink je bio osnovni materijal za proizvodnju legure [[mesing]]a. Kao samostalan metal, otkriven je u [[Indija|Indiji]] ili [[Kina|Kini]] prije [[1500. p. n. e.]], a [[Evropa|Evropu]] je donesen tek krajem [[16. vijek]]a<ref name="metalind" /><ref name="nzzch" />. Već 1679. godine kod njemačkog grada [[Kassel]]a otvara se prva radionica za proizvodnju mesinga. 
Smatra se da je flamanski metalurg P.M. de Respour prvi ekstraktirao metalni cink iz [[cink-oksid]]a 1668. godine.<ref name="Emsley" /> Već početkom 18. vijeka, Étienne François Geoffroy opisuje kako se cink-oksid kondenzira u žute kristale na željeznim šipkama koje su stavljene iznad cinkove rude pri topljenju.<ref name="Emsley" /> U Britaniji, metalurg John Lane je izveo eksperiment da istopi cink, prije nego što je [[bankrot]]irao 1726. godine.<ref name="EDNPCT" /> Godine 1738., britanski metalurg William Champion je patentirao proces ekstrakcije cinka iz [[kalamin]]a u vertikalnoj topionici.<ref name="EDNPCT" /> Njegova tehnologija je donekle slična onoj koju su koristili u cinkovim rudnicima Zawar u [[Rajasthan]]u, međutim nema dokaza da je on posjetio [[Indija|Indiju]].<ref name="sanela" /> Championov proces se koristio sve do 1851. godine.

== Osobine ==
=== Fizičke ===
Metalni cink je blještavobijel, neplemeniti metal, koji je na sobnoj temperaturi i iznad 200&nbsp;°C dosta krhak. Na temperaturama između 100 i 200&nbsp;°C je dosta duktilan i lahko se daje deformirati. Njegov prijelom je srebreno bijel. Cink se kristalizira u [[Heksagonski kristalni sistem|heksagonskom kuglastom kristalnom sistemu]]. On se zapravo prostire vertikalno po slojevima kugle, a razmaci između atoma cinka se međusobno neznatno razlikuju, unutar sloja 264,4&nbsp;pm, a između slojeva 291,2 pm<ref name="HoWi" />.

=== Hemijske ===
Stajanjem na zraku na površini cinka se formira otporni zaštitni sloj sastavljen iz [[cink-oksid]]a i [[cink-karbonat]]a (Zn<sub>5</sub>(OH)<sub>6</sub>(CO<sub>3</sub>)<sub>2</sub>). Zbog toga se cink, i pored svojih neplemenitih osobina, za zaštitu od [[Korozija|korozije]] (pocinčavanje čeličnih predmeta i slično). Cink se rastvara u kiselinama dajući cinkove dvovalentne soli a u bazama daje cinkate [Zn(OH)<sub>4</sub>]<sup>2−</sup>. Jedan izuzetak je cink visoke čistoće (99,999 %), koji ne reagira sa kiselinama. Cink u svojim spojevima se javlja gotovo isključivo sa oksidacijskim brojem +2 (dvovalentan).

Hemijski, cink se ubraja u neplemenite metale (redoks potencijal -0,763 volta). Ovo se može iskoristiti naprimjer, da bi se plemeniti i drugi metali izdvojili u elementarnom stanju iz svojih soli putem redukcije, kao što je ova zamjena bakra cinkom iz soli bakra:

:<math>\mathrm{Cu^{2+} + \ Zn \rightarrow Cu\downarrow + \ Zn^{2+}}</math>

=== Izotopi ===
Poznato je ukupno 29 izotopa cinka od <sup>54</sup>Zn do <sup>83</sup>Zn te još daljnjih deset nuklearnih izomera.<ref name="nubase" /> Od njih, pet izotopa je stabilno <sup>64</sup>Zn, <sup>66</sup>Zn, <sup>67</sup>Zn, <sup>68</sup>Zn i <sup>70</sup>Zn i mogu se naći u prirodi. Ne postoje prirodni [[Radioaktivnost|radioaktivni]] izotopi cinka. Najčešći izotop je <sup>64</sup>Zn sa 48,63 % udjela u prirodnom odnosu izotopa. Nakon njega slijede <sup>66</sup>Zn sa 27,90 %, <sup>68</sup>Zn sa 18,75 %, <sup>67</sup>Zn sa 4,10 %, i kao najrjeđi prirodni izotop je <sup>70</sup>Zn sa udjelom 0,62 %.<ref name="nubase" /> Najstabilniji vještački izotop je [[Beta-zraci|beta]] i [[Gama zračenje|gama]] radijacijski izotop <sup>65</sup>Zn sa vremenom poluraspada od 244 dana. Ovaj i nuklearni izomer <sup>69m</sup> služe kao sredstvo za praćenje (traser) u nuklearnoj medicini. Kao jedini prirodni izotop <sup>67</sup>Zn se može dokazati putem NMR [[Spektroskopija|spektroskopije]].

== Rasprostranjenost ==
Cink sa zastupljenošću na [[Zemlja (planeta)|Zemlji]] od 0,0076 % (odnosno 76 ppm<ref name="Greenwood" />) u [[Zemljina kora|Zemljinoj kori]] je relativno čest element. Po zastupljenosti je na 24. mjestu<ref name="Greenwood" /> najčešćih elemenata na Zemlji. Ima ga više od [[Bakar|bakra]] ili [[Olovo|olova]]. Cink veoma rijetko se može naći u prirodi samorodan kao metal, međutim vrlo čest je u sastavu minerala. Do danas je otkriveno oko 30 lokacija gdje je pronađen samorodni metalni cink.<ref name="mimdat" />

Pretežno se cink može naći vezan u [[ruda]]ma. Najvažnija i najčešća cinkova ruda je [[cink sulfid]]. On se javlja u prirodi kao [[sfalerit]] ili [[vurcit]], koji u sebi sadrže oko 65 % cinka. Od ostalih cinkovih ruda važan je još i [[smitsonit]] ZnCCO<sub>3</sub> (sa 52 % cinka), zatim neki rjeđi cinkovi minerali između ostalih [[cinkit]] ZnO (sa oko 73 % cinka), [[hemimorfit]] Zn<sub>4</sub>(OH)<sub>2</sub><nowiki>[</nowiki>Si<sub>2</sub>O<sub>7</sub><nowiki>]</nowiki> (54 % cinka), [[adamin]] Zn<sub>2</sub>(AsO<sub>4</sub>)(OH) (sa oko 45 % cinka), [[minrekordit]] CaZn[CO<sub>3</sub>]<sub>2</sub> (oko 29 % cinka) i [[franklinit]] (Zn,Fe,Mn)(Fe<sub>2</sub>Mn<sub>2</sub>)O<sub>4</sub> (16 % cinka). Do danas je poznato oko 300 cinkovih minerala.<ref name="webminzn" />

Najveća nalazišta se nalaze u Sjevernoj Americi (SAD, Kanada), Australiji, Kini i Kazahstanu. Na području Balkana, postoji niz manjih rudnika cinka, gdje se najčešće kopa zajedno sa rudama olova i bakra. Rudnici cinka postoje na [[Kosovo|Kosovu]] (Trepča), u Sloveniji ([[Mežica]]) i Bosni i Hercegovini (Sase kod [[Srebrenica|Srebrenice]]). Na površini zemlje, na mjestima gdje se cinkova ruda nalazi u plitkim slojevima zemlje, rastu rijetke biljke poput nekih vrsta iz porodice ''Viola'', a kojima su neophodne veće količine cinka da bi rasle.

Namirnice koje su bogate cinkom su: [[ostrige]], posno [[meso]] i [[ribe (životinje)|ribe]]. Također ga ima i u zrnastom [[hljeb]]u.

=== Najveći proizvođači ===
{{Glavni|Spisak država po proizvodnji cinka}}
Ruda cinka se najviše kopa u [[Kina|Kini]], zatim [[Peru]]u, [[Australija|Australiji]], [[Kanada|Kanadi]], [[Sjedinjene Američke Države|SAD-u]], [[Meksiko|Meksiku]] i [[Južnoafrička Republika|Južnoafričkoj Republici]]. U Evropi, aktivni su rudnici cinka u Irskoj, Poljskoj, Finskoj, Bugarskoj i Švedskoj. Ukupna svjetska proizvodnja cinka 2010. godine iznosila je oko 12 miliona tona.<ref name="usgs" /> U 2009. godini, prema podacima Američkog geološkog instituta proizvedeno je 11,2 miliona tona cinka.<ref name="comody" /> Prema tim podacima, u Bosni i Hercegovini je 2009. godine proizvedeno 2.000 tona, što je 38. mjesto u svijetu po proizvodnji ruda cinka.

{| class="wikitable" style="align:left"
|+ Zemlje [[Spisak država po proizvodnji cinka|najveći proizvođači cinka]] u 2010.<ref name="usgs" />
|- 
! Rang !!Država !![[Tona]]
|-
| '''1'''||{{ZID|Kina}} ||align="right"| '''3.500.000'''
|-
| '''2'''||{{ZID|Peru}} ||align="right"| '''1.520.000'''
|-
| '''3'''||{{ZID|Australija}} ||align="right"| '''1.450.000'''
|-
| '''4'''||{{ZID|Indija}} ||align="right"| '''750.000'''
|-
| '''5'''||{{ZID|Sjedinjene Američke Države}} ||align="right"| '''720.000'''
|-
| '''6'''||{{ZID|Kanada}} ||align="right"| '''670.000'''
|}

== Dobijanje ==
Cink se dobija većinom iz rude cink sulfida. Da bi se on upotrijebio, prvo se sulfid mora prevesti u cink-oksid. Ovo se dešava putem hrđanja na zraku. Pri tom pored cink-oksida nastaju velike količine [[sumpor-dioksid]]a, koji se dalje može koristiti za proizvodnju [[Sumporna kiselina|sumporne kiseline]].

:<math>\mathrm{2\ ZnS\ +\ 3\ O_2\ \longrightarrow 2\ ZnO\ +\ 2\ SO_2 \uparrow }</math>

Ako se kao polazna sirovina koristi mineral smitsonit, to se može odvijati putem gorenja uz izdvajanje [[ugljik-dioksid]]a.

:<math>\mathrm{ZnCO_3\ \longrightarrow \ ZnO\ +\ CO_2 \uparrow }</math>

Daljnja obrada se može odvijati na dva moguća načina. To su takozvani ''mokri'' i ''suhi'' postupak. Suhim postupkom se dobija oko 60% od ukupne količine proizvedenog cinka.<ref name="HoWi"/> Pri tome se cink-oksid miješa sa fino samljevenim [[Ugalj|ugljem]] i zagrijava u posebnim pećima za topljenje na oko 1100–1300&nbsp;°C.<ref name="HoWi" /> Pri tom procesu se naprije formira [[Ugljik(II) oksid|ugljik-monoksid]], a kasnije on reducira cink-oksid do metalnog cinka. Iz nastalog ugljik-dioksida ponovo se formira ugljik-monoksid po [[Boudouardova ravnoteža|Boudouardovoj ravnoteži]]:

:<math>\mathrm{ZnO\ +\ CO\ \longrightarrow \ Zn \uparrow +\ CO_2}</math>
::<small>Redukcija cinka</small>

:<math>\mathrm{CO_2\ +\ C\ \longrightarrow \ 2\ CO}</math>
::<small>Boudouardova ravnoteža</small>

Pošto je u pećima temperatura iznad tačke ključanja cinka, cink se pretvara u paru u gornjem dijelu peći. Zatim se nanosi [[olovo]] da bi se cink kondenzirao.

Tako nastali sirovi cink sadrži velike količine nečistoće, naročito olova, [[Željezo|željeza]] i [[kadmij]]a. Frakcionom destilacijom se dalje obogaćuje sirovi cink. U jednoj od narednih faza procesa, sirovina se zagrijava tako da cink i kadmij iparavaju, a željezo i olovo ostaju. Zatim se cink i kadmij putem kondenzacije odvajaju jedan od drugog. Na veoma visokoj temperaturi, cink se kondenzira i ostaje 99,99% čisti cink. Kadmij se dosta isparljiviji i sakuplja se na drugom mjestu u vidu prašine. Kao sporedni proizvod destilacije, dobija se fini prašnasti cink, takozvana ''cinkova prašina''.<ref name="romppcd" />

[[Datoteka:Zinc burning.JPG|thumb|desno|200px|Sagorijevanje cinka]]
Mokri postupak se koristi, kada je moguće obezbijediti jeftin izvor [[Električna struja|električne struje]]. Za potrebe tog postupka rastvara se cink-oksid u razblaženu sumpornu kiselinu. Nečistoće plemenitih i drugih metala poput kadmija se izdvajaju putem cinkove prašine. Na kraju se rastvor [[Elektroliza|elektrolizira]] uz upotrebu olovne anode i aluminijske katode. Na katodi se talože 99,99% čisti cink slično kao i kod suhog postupka.

== Upotreba ==
Osnovne primjene cinka uključuju (procenti su dati za SAD u 2006. godini)<ref name="USGS-yb2006" />
# [[Galvanizacija|galvanizaciju]] (55%)
# legure (21%)
# [[mesing]] i [[bronza|bronzu]] (16%)
# ostala primjena (8%)
U 2006. godiini u svijetu je potrošeno preko 11 miliona tona cinka.<ref name="ilzsg" />

===Antikorozivna zaštita i baterije===
[[Datoteka:Feuerverzinkte Oberfläche.jpg|thumb|Galvanizirana pocinčana kristalna površina željeznog predmeta]]
Metal cink je najčešće korišteno antikorozivno sredstvo.<ref name="Greenwood" /> [[Galvanizacija]], proces kojim se željezo ili [[čelik]] prekrivaju sredstvima da se zaštitili od [[korozija|korozije]], je najčešći oblik primjene cinka u ovu svrhu. U SAD-u tokom 2009. godine, 55% cjelokupne proizvodnje odnosno oko 893 hiljade tona cinka je upotrijebljeno za galvanizaciju.<ref name="USGS-yb2006" />

Cink je mnogo reaktivniji od željeza ili čelika te će on ''privlačiti'' gotovo svu lokalnu oksidaciju sve dok potpuno ne korodira.<ref name="Stwertka1998p99" /> Dok cink polahko korodira, formira se zaštitni sloj oksida i karbonata ({{chem|Zn|5|(OH)|6|(CO|3|)|2|)}})<ref name="Lehto1968p829" /> Ova zaštita traje čak i nakon što se sloj cink oguli ili odstrani, ali tokom vremena degradira jer cink nakon što korodira otpada sa predmeta.<ref name="Lehto1968p829" /> Cink se primjenjuje elektrohemijski ili kao istopljeni cink u koji se vrućom galvanizacijom uranja željezni ili čelični predmet koji se želi zaštititi. Također, postoji i sprej koji sadrži cink za antikorozivnu zaštitu. Galvanizacijom se zaštičavaju ograde, čelični mostovi, stubovi javne rasvjete, dijelovi automobila, stubovi dalekovoda i slično.<ref name="Emsley" />

===Legure===
Široko korištena [[legura]] koja sadrži cink je [[mesing]], koja sadrži [[bakar]] legiran sa cinkom u količini od 3% do 45% cinka, u zavisnosti od način i svrhe upotrebe mesinga.<ref name="Lehto1968p829" /> Mesing je općenito snažniji i [[Duktilnost|duktilniji]] od bakra i ima mnogo veću otpornost prema koroziji.<ref name="Lehto1968p829" /> Ove osobine čine mesing korisnim za upotrebu za dijelove komunikacijske opreme, hardver, muzičke instrumente i ventile za vodu.<ref name="Lehto1968p829" />

== Spojevi ==
* [[Dietil-cink]]
* [[Zamak (legura)|Zamak]]
* [[Cink-acetat]] (Zn(CH<sub>3</sub>COO)<sub>2</sub>)
* [[Cink-hlorid]] (ZnCl<sub>2</sub>)
* [[Cink-oksid]] (ZnO)
* [[Cink-sulfid]] (ZnS)
* [[Cink-stearat]] (Zn(C<sub>18</sub>H<sub>35</sub>O<sub>2</sub>)<sub>2</sub>)
* [[Cink-karbonat]]

== Biološki značaj ==
Cink je nezamjenjivi [[mikroelement]], neophodan za rast [[Biljke|biljaka]]<ref name="Broadley2007" />, životinja<ref name="prasadas" /> i [[mikroorganizam]]a.<ref name="ulogamcro" /> Cink je pronađen u gotovo 100 određenih [[enzim]]a<ref name="intakesa" />, dok se u drugim izvorima spominje i 300 enzima. U njima, cink služi kao strukturalni ion u transkripcijskim faktorima, a skladišti se i prebacuje u metalnim [[ion]]ima. On je ''tipični drugi po rasprostranjenosti tranzicijski metal u organizmima'' odmah poslije željeza a jedini je metal koji se pojavljuje u svim klasama enzima.<ref name="Broadley2007" />

Između ostalog ima udjela i u: mineralizaciji [[kost]]iju, sintezi bjelančevina, zarastanju rana, utiče na rad imunološkog sistema, pravilnu raspodjelu [[inzulin]]a i štednju [[holesterol]]a i [[vitamin A|vitamina A]]. Ima udjela i u regulaciji [[krvni pritisak|krvnog pritiska]] i srčanog ritma. Prema podacima [[Svjetska zdravstvena organizacija|Svjetske zdravstvene organizacije]], preporučena dnevna količina cinka za odrasle [[muškarac|muškarce]] iznosi 15&nbsp;mg, za [[žena|žene]] 12&nbsp;mg, za predpubertetsku djecu 10&nbsp;mg a za dojenčad 5&nbsp;mg.<ref name="whosan" /> U Sjedinjenim Američkim Državama unos cinka putem hrane iznosi 9&nbsp;mg/dnevno za žene i 14&nbsp;mg/dnevno za muškarce. Dugotrajno veće unošenje cinka u organizam može dovesti do nedostatka [[bakar|bakra]]<ref name="patient.co.uk" /><ref name="ökotest" /> i smetnji u proizvodnji krvi.<ref name="ökotest" /> Nedostatak cinka uzrokuje: malokrvnost, usporavanje tempa rasta, sporo zarastanje rana, zapaljenja kože, itd. Nedostatak cinka kod djece izaziva niži rast i lošije umno razviće.

== Reference ==
{{refspisak|refs=
<ref name="Harry H. Binder">{{Cite book|author=Harry H. Binder|title=Lexikon der chemischen Elemente|publisher=S. Hirzel Verlag|location=Stuttgart|year=1999|isbn=3-7776-0736-3}}</ref>
<ref name="Greenwood">{{Cite book|author=N. N. Greenwood; A. Earnshaw|title=Chemie der Elemente|edition=1|publisher=VCH|location=Weinheim|year=1988|isbn=3-527-26169-9|page=1545}}</ref>
<ref name="crc">{{Cite book|author=David R. Lide (izd.)|title=CRC Handbook of Chemistry and Physics|url=https://archive.org/details/crchandbookofche00boca|edition=90|publisher=CRC Press/Taylor and Francis|year=2009|location=Boca Raton, FL|chapter=Magnetic Susceptibility of the Elements and Inorganic Compounds|pages=4-147|isbn=9781420090840}}</ref>
<ref name="zhang">Yiming Zhang, Julian R. G. Evans, Shoufeng Yang: ''Corrected Values for Boiling Points and Enthalpies of Vaporization of Elements in Handbooks''. u: ''Journal of Chemical & Engineering Data''. 56, 2011, str. 328–337, {{doi|10.1021/je1011086}}</ref>
<ref name="metalind">[http://www.industrialmetalcastings.com/metal_zinc.html Cink], na stranici Industrialmetalcastings,
 pristupljeno 5. septembra 2017. {{Simboli jezika|en|engleski}}</ref>
<ref name="nzzch">Geneviève Lüscher: [http://www.nzz.ch/2005/09/07/ft/articleD1HM6.html NZZ online – Rana proizvodnja mesinga u Indiji], Univerzitet Lehigh, Bethlehem (SAD), pristupljeno 5. septembra 2017. {{Simboli jezika|de|njemački}}</ref>
<ref name="Emsley">{{Cite book|author=Emsley, John|chapter=Zinc|year=2001|title=Nature's Building Blocks: An A-Z Guide to the Elements|url=https://archive.org/details/naturesbuildingb0000emsl|location=Oxford, Engleska, UK|publisher=Oxford University Press|pages=[https://archive.org/details/naturesbuildingb0000emsl/page/499 499]–505|isbn=0-19-850340-7}}</ref>
<ref name="EDNPCT">{{Cite book|author=Comyns, Alan E. |title=Encyclopedic Dictionary of Named Processes in Chemical Technology |edition=3.|publisher=CRC Press|isbn=0-8493-9163-6|year=2007|page=71|url=http://books.google.com/?id=Jlq-ckWvQSQC}}</ref>
<ref name="sanela">{{Cite journal|author=Rhys Jenkins|title=The Zinc Industry in England: the early years up to 1850|journal=Transactions of the Newcomen Society|volume=25|year=1945|pages=41–52}}</ref>
<ref name="HoWi">{{Cite book|author=Holleman-Wiberg|title=Lehrbuch der Anorganischen Chemie|edition=102|publisher=de Gruyter|location=Berlin|year=2007|isbn=978-3-11-017770-1}}</ref>
<ref name="nubase">G. Audi, O. Bersillon, J. Blachot, A. H. Wapstra: ''[http://www.nndc.bnl.gov/amdc/nubase/Nubase2003.pdf The Nubase evaluation of nuclear and decay properties.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130724211828/http://www.nndc.bnl.gov/amdc/nubase/Nubase2003.pdf |date=24. 7. 2013 }}''</ref>
<ref name="mimdat">[http://www.mindat.org/show.php?id=4405&ld=1#themap MinDat - Localities for Zinc], na stranici mindat.org {{Simboli jezika|en|engleski}}</ref>
<ref name="webminzn">[http://webmineral.com/chem/Chem-Zn.shtml Webmineral - Mineral Species containing Zinc (Zn)], na stranici webmineral.com</ref>
<ref name="usgs">[http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/zinc/mcs-2011-zinc.pdf USGS mineral resources.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110608155641/http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/zinc/mcs-2011-zinc.pdf |date=8. 6. 2011 }}, str.
 188, pristupljeno 5. septembra 2017. {{Simboli jezika|en|engleski}}</ref>
<ref name="comody">[http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/zinc/myb1-2009-zinc.pdf Proizvodnja cinka u 2009. godini] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110608154555/http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/zinc/myb1-2009-zinc.pdf |date=8. 6. 2011 }}, pristupljeno 5. septembra 2017. {{Simboli jezika|en|engleski}}</ref>
<ref name="romppcd">Römpp CD 2006, Georg Thieme Verlag 2006.</ref>
<ref name="USGS-yb2006">{{cite web|url=http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/zinc/myb1-2009-zinc.pdf|title=Zinc: World Mine Production (zinc content of concentrate) by Country|work=2009 Minerals Yearbook: Zinc|publisher=United States Geological Survey|location=Washington, D.C.|date=1. 2. 2010|access-date=6. 6. 2010|archive-date=8. 6. 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110608154555/http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/zinc/myb1-2009-zinc.pdf|url-status=dead}}</ref>
<ref name="ilzsg">[http://www.ilzsg.org/ International Lead and Zinc Study Group.], pristupljeno 5. septembra 2017.</ref>
<ref name="Stwertka1998p99">{{Cite book|author=Stwertka, Albert|year=1998|chapter=Zinc|page=[https://archive.org/details/guidetoelements00stwe/page/99 99]|title=Guide to the Elements|url=https://archive.org/details/guidetoelements00stwe|edition=rev.|publisher=Oxford University Press|isbn=0-19-508083-1}}</ref>
<ref name="Lehto1968p829">{{Cite book|author=Lehto, R. S., Clifford A. Hampel|year=1968|chapter=Zinc|title=The Encyclopedia of the Chemical Elements|url=https://archive.org/details/encyclopediaofch00hamp|location=New York|publisher=Reinhold Book Corporation|pages=[https://archive.org/details/encyclopediaofch00hamp/page/822 822]–830|isbn=0-442-15598-0}}</ref>
<ref name="Broadley2007">{{cite journal|author=Broadley M. R.; White, P. J.; Hammond, J. P.; Zelko I.; Lux A.|title=Zinc in plants|journal=New Phytologist|volume=173|year=2007|pmid=17286818|doi=10.1111/j.1469-8137.2007.01996.x|issue=4|pages=677–702}}</ref>
<ref name="prasadas">{{cite journal|author=Prasad A. S.|title=Zinc in Human Health: Effect of Zinc on Immune Cells|journal=Mol. Med.|volume=14|year=2008|pmid=18385818|pmc=2277319|doi=10.2119/2008-00033.Prasad|issue=5–6|pages=353–7}}</ref>
<ref name="ulogamcro">Uloga cinka u mikroorganizmima se djelimično može vidjeti u: {{cite journal|author=Sugarman B|title=Zinc and infection|journal=Review of Infectious Diseases|volume=5|year=1983|pmid=6338570|issue=1|pages=137–47|doi=10.1093/clinids/5.1.137}}</ref>
<ref name="intakesa">{{cite book|publisher=National Academies Press|author=United States National Research Council, Institute of Medicine.|year=2000 |title=Dietary Reference Intakes for Vitamin A, Vitamin K, Arsenic, Boron, Chromium, Copper, Iodine, Iron, Manganese, Molybdenum, Nickel, Silicon, Vanadium, and Zinc |pages=442–455 |url=http://www.nap.edu/catalog.php?record_id=10026 |ref=CITEREFNRC2000}}</ref>
<ref name="whosan">WHO: ''[http://www.who.int/water_sanitation_health/dwq/chemicals/zinc.pdf Zinc in Drinking-water – Background document for development of WHO Guidelines for Drinking-water Quality] (PDF)''</ref>
<ref name="patient.co.uk">Colin Tidy: [http://www.patient.co.uk/doctor/Zinc-Supplements.htm Zinc Supplements] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140407074536/http://www.patient.co.uk/doctor/Zinc-Supplements.htm |date=7. 4. 2014 }}. Patient.co.uk. 22. mart 2010, pristupljeno 2. novembra 2013.</ref>
<ref name="ökotest">[http://www.oekotest.de/cgi/index.cgi?artnr=67281 Präparate mit Zink plus Vitamin C] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131104013753/http://www.oekotest.de/cgi/index.cgi?artnr=67281 |date=4 Novembar 2013 }}. Ökotest. u časopisu: ''Ratgeber Essen, Trinken und Genießen''. izdanje 8/2008, pristupljeno 2. novembra 2013.</ref>
}}

== Vanjski linkovi ==
{{Commonscat|Zinc}}
* [https://www.britannica.com/science/zinc Cink], britannica.com

{{PSE}}

[[Kategorija:Hemijski elementi]]