Izvorni kôd stranice Brom

{{Infokutija hemijski element
| Hemijski element = Brom
| Simbol = Br
| Atomski broj = 35
| Serija = [[Halogeni elementi]]
| Grupa = 17
| Perioda = 4
| Blok = p
| Slika = [[Datoteka:Brom amp.jpg|150px]]
| Boja serije = Khaki
| Izgled = crveno-smeđa tečnost
| CAS registarski broj = 7726-95-6
| Zastupljenost = 6 · 10<sup>−4</sup><ref name="harry" />
| Atomska masa = 79,904<ref name="iupac" />
| Atomski radijus = 115
| Atomski radijus izračunat = 94
| Kovalentni radijus = 120
| Van der Waalsov radijus = 185
| Elektronska konfiguracija = <nowiki>[</nowiki>[[Argon|Ar]]<nowiki>]</nowiki>3d<sup>10</sup>4s<sup>2</sup>4p<sup>5</sup>
| Elektroni u energetskom nivou = 2, 8, 18, 7
| Energija ionizacije_1 = 1139,9
| Energija ionizacije_2 = 2103
| Energija ionizacije_3 = 3470
| Energija ionizacije_4 = 4560
| Energija ionizacije_5 = 5760
| Energija ionizacije_6 = 8550
| Energija ionizacije_7 = 9940
| Agregatno stanje = tečno
| Struktura kristala = [[ortorompski kristalni sistem|ortorompski]]
| Gustoća = 3120<ref name="gestis" />
| Gustoća_K = 300
| Magnetizam = dijamagnetičan (<math>\chi_{m}</math> = −2,8 · 10<sup>−5</sup>)<ref name="crc" /> 
| Tačka topljenja_K = 265,8
| Tačka topljenja_C = −7,3
| Tačka ključanja_K = 331,7<ref name="zhang" />
| Tačka ključanja_C = 58,5
| Molarni volumen = (''čvrsti'') 19,78 · 10<sup>−6</sup>
| Toplota isparavanja = 30<ref name="zhang" />
| Toplota topljenja = 5,8
| Pritisak pare = 2,2 · 10<sup>4</sup><ref name="gestis" />
| Pritisak pare_K = 293
| Brzina zvuka = 206
| Brzina zvuka_K = 293,15
| Toplotna provodljivost = 0,12
| Toplotna provodljivost_K = 
| Oksidacioni broj = ±1, 3, 5, 7
| Elektrodni potencijal = 1,066 [[Volt|V]] (Br + e<sup>−</sup> → Br<sup>−</sup>)
| Elektronegativnost = 2,96
| Oznaka upozorenja = {{Oznake upozorenja|T+|C|N}}
| Oznake upozorenja R = {{Oznake upozorenja R|26|35|50}}
| Oznake upozorenja S = {{Oznake upozorenja S|(1/2)|7/9|26|45|61}}
| Radioaktivan = Ne
| Izotopi = 
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 1
| Simbol = Br
| Maseni broj = 77
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = 57,036 [[Sat (jedinica)|h]]
| Tipraspada1ZM = [[Elektronski zahvat|ε]]
| Tipraspada1ZE = 1,365
| Tipraspada1ZP = [[Selen|<sup>77</sup>Se]]
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 1
| Simbol = Br
| Maseni broj = 78
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = 6,46 [[Minuta|min]]
| Tipraspada1ZM = [[Elektronski zahvat|ε]]
| Tipraspada1ZE = 3,574
| Tipraspada1ZP = [[Selen|<sup>78</sup>Se]]
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 0
| Simbol = Br
| Maseni broj = 79
| Rasprostranjenost u prirodi = '''50,69'''
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 2
| Simbol = Br
| Maseni broj = 80
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = 17,68 [[Minuta|min]]
| Tipraspada1ZM = [[Beta-zraci|β<sup>−</sup>]]
| Tipraspada1ZE = 2,004
| Tipraspada1ZP = [[Kripton|<sup>80</sup>Kr]]
| Tipraspada2ZM = [[Elektronski zahvat|ε]]
| Tipraspada2ZE = 1,871
| Tipraspada2ZP = [[Selen|<sup>80</sup>Se]]
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 0
| Simbol = Br
| Maseni broj = 81
| Rasprostranjenost u prirodi = 49,31
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 1
| Simbol = Br
| Maseni broj = 82
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = 35,30 [[Sat (jedinica)|h]]
| Tipraspada1ZM = [[Beta-zraci|β<sup>−</sup>]]
| Tipraspada1ZE = 3,093
| Tipraspada1ZP = [[Kripton|<sup>82</sup>Kr]]
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 1
| Simbol = Br
| Maseni broj = 83
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = 2,40 [[Sat (jedinica)|h]]
| Tipraspada1ZM = [[Beta-zraci|β<sup>−</sup>]]
| Tipraspada1ZE = 0,972
| Tipraspada1ZP = [[Kripton|<sup>83</sup>Kr]]
}}
}}
'''Brom''' (iz [[grčki jezik|grč.]] βρῶμος, ''brómos'', snažan miris<ref name="Turner" />) jeste [[hemijski element]] sa [[hemijski simbol|simbolom]] '''Br''' i [[atomski broj|atomskim brojem]] 35. Spada u grupu [[halogeni elementi|halogenih elemenata]] (VIIA grupa). Element su, nezavisno jedan od drugog, otkrila dvojica [[hemičar]]a [[Carl Jacob Löwig]] i [[Antoine Jerome Balard]] 1825-1826. godine. Elementarni brom je isparljiva crveno-smeđa tečnost pri sobnoj temperaturi, vrlo korozivna i otrovna. Njegove osobine, uslovno rečeno, su između [[hlor]]a i [[jod]]a. Čisti brom se ne nalazi u prirodi, već uglavnom u vidu bezbojnih, rastvorljivih [[kristal]]nih halidnih mineralih soli, analogno [[so|kuhinjskoj soli]].

Brom je rjeđi od oko tri četvrtine drugih elemenata u [[Zemlja (planeta)|Zemljinoj]] kori. Velika rastvorljivost [[ion]]a bromida uzrok je njegove akumulacije u [[okean]]ima, a komercijalno element se može vrlo lahko izdvojiti iz slane vode. Među najvećim proizvođačima broma nalaze se SAD, [[Izrael]] i [[Narodna Republika Kina|Kina]]. U 2007. svjetska proizvodnja broma iznosila je oko 556 hiljada [[tona]], što je približna količina proizvedenog [[magnezij]]a, koji je daleko više rasprostranjen.<ref name="USGSCR2007" />

Na visokim temperaturama, [[organobromni spojevi]] lahko prelaze u slobodne atome broma, proces koji ima efekat zaustavljanja lančanih hemijskih reakcija u kojima učestvuju [[slobodni radikali]]. Ovaj efekat čini organobromne spojeve korisnim kao vatrootporna sredstva. Više od pola industrijski proizvedenog broma u svijetu svake godine potroši se u ove svrhe. Međutim, ista osobina izaziva da sunčevo svjetlo pretvara nestabilne organobromne spojeve u slobodne atome broma u atmosferi, pa je uništenje [[ozon]]skog omotača neželjeni popratni efekat tog procesa. Kao rezultat, mnogi organobromni spojevi, ranije široko korišteni kao [[pesticidi]] i [[bromometan|metil bromid]], danas su zabranjeni. Spojevi broma se danas još uvijek koriste kao fluidi pri bušenju bunara, u fotografskim filmovima te kao intermedijarno sredstvo u proizvodnji mnogih [[spisak organskih spojeva|organskih spojeva]].

Dugo se vjerovalo da brom nema nekih esencijalnih funkcija kod [[sisari|sisara]], međutim novije studije pokazuju da je brom neophodan za razvoj [[tkivo|tkiva]]. Osim toga, jedan od antiparazitskih [[enzim]]a u [[imunološki sistem|ljudskom imunološkom sistemu]] ima veću preferenciju na brom od hlora. Organobromidi su neophodni i grade se enzimatski iz bromida u nekim nižim životnim oblicima u moru, posebno [[alge|algama]], a pepeo iz morske trave bio je i jedan od izvora otkrića broma. Kao farmaceutsko sredstvo, jednostavni ion broma, Br<sup>–</sup>, ima inhibitorske efekte na [[centralni nervni sistem]] a soli bromida su u prošlosti bile osnovni medicinski sedativ, prije nego što su zamijenjene lijekovima sa kraćim djelovanjem. Međutim, oni su i dalje u upotrebi kao antiepileptici.

== Historija ==
Brom su, nezavisno jedan od drugog, otkrila dvojica hemičara [[Carl Jacob Löwig]]<ref name="L1" /> i [[Antoine Jerome Balard|Antoine Balard]],<ref name="Bal1826" /><ref name="Balard" /> 1825. i 1826. godine, respektivno.<ref name="elvira" />

Balard je pronašao spojeve broma u pepelu morske trave iz slanih močvara kod [[Montpellier]]a. Morska trava korištena je za proizvodnju [[jod]]a, a također je sadržavala i brom. Balard je destilirao brom iz rastvora pepela morske trave zasičenog hlorom. Osobine dobijene supstance bile su, uslovno rečeno, mješavina osobina hlora i joda. Po njima, on je pokušao dokazati da je ta supstanca zapravo [[jod monohlorid]] (ICl), ali nije uspio, te je zatim bio ubijeđen da je pronašao novi element koji je nazvao ''murid'', izvedeno iz latinske riječi ''muria'', slana voda.<ref name="Balard" />

Löwig je izolirao brom iz izvora mineralne vode u svom rodnom gradu [[Bad Kreuznach]]u 1825. godine. On je koristio rastvor mineralnih soli zasičenih hlorom a brom je izdvojio pomoću [[dietil eter]]a. Nakon isparavanja etera, preostala je smeđa tečnost. Pomoću ove tečnosti kao uzorka za svoj rad, Löwig se prijavio za mjesto u laboratoriji [[Leopold Gmelin|Leopolda Gmelina]] u [[Heidelberg]]u. Međutim, objavljivanje rezultata njegovih proučavanja je kasnilo, pa je Balard svoje rezultate objavio prvi.<ref name="Löwig" />

Nakon što su francuski [[hemičar]]i [[Louis Nicolas Vauquelin]], [[Louis Jacques Thénard]] i [[Joseph Louis Gay-Lussac]] provjerili i odobrili eksperimente mladog farmaceuta Balarda,  rezultati su predstavljeni u Francuskoj akademiji nauka i objavljeni u žurnalu ''Annales de Chimie et Physique''.<ref name="Bal1826" /> U svojoj publikaciji Balard je naveo da je promijenio ime iz ''muride'' u ''brôme'' po prijedlogu M. Anglada. (Riječ ''brôme'' (brom) je izvedeno iz [[Grčki jezik|grčkog]] ''βρωμος'', snažan miris.<ref name="Bal1826" /><ref name="Bal1826b" />) Drugi izvori navode da je francuski hemičar i fizičar [[Joseph Louis Gay-Lussac]] predložio ime ''brôme'' zbog karakterističnog mirisa pare.<ref name="b1" /><ref name="Wisniak" /> Sve do 1860. brom se nije proizvodio u većim količinama.

Prva komercijalna upotreba, osim nekih manjih [[medicina|medicinskih]] primjena, bila je korištenje broma za [[dagerotip]]. Godine 1840. otkriveno je da brom ima određene prednosti u odnosu na ranije korištene pare [[jod]]a za pravljenje sloja [[Srebro|srebrenih]] halida osjetljivih na [[svjetlost]], korišenih za dagerotipiju.<ref name="barger" />

[[Kalij-bromid]] i [[natrij-bromid]] koristili su se kao antiepileptici i sedativi krajem 19. i početkom 20. vijeka, sve dok ih postepeno nisu zamijenili hlorni hidrati a potom i [[barbiturati]].<ref name="edward" /> U prvim godinama [[Prvi svjetski rat|Prvog svjetskog rata]], spojevi broma poput [[ksilil-bromid]]a korišteni su kao bojni otrovi.<ref name="spoon" />

== Osobine ==
=== Fizičke ===
[[Datoteka:Bromine vial in acrylic cube.jpg|thumb|lijevo|Ilustrativni i sigurni uzorak broma, podesan za nastavu]]
Elementarni brom postoji kao dvoatomska molekula, Br<sub>2</sub>. On je gusta, pokretna, neznatno providna, crveno-smeđa tekućina, koja lahko isparava pri standardnim uslovima temperature i pritiska dajući narandžastu paru (boja podsjeća na [[dušik-dioksid]]). Pare broma imaju snažan, prodoran i neugodan miris, sličan [[hlor]]u. On je jedan od samo dva elementa u periodnom sistemu za koja se zna da su tekućine pri sobnoj temperaturi ([[živa]] je drugi), mada se elementi [[cezij]], [[galij]] i [[rubidij]] tope na neznatno višoj temperaturi od sobne.

Pri pritisku od 55 GPa (približno 540.000 puta višem od atmosferskog), brom se pretvara u [[metal (hemija)|metal]]. Pri još višem pritisku od 75 GPa njegova kristalna struktura prelazi u plošno orjentiranu ortorompsku. Pri pritisku od 100 GPa brom prelazi u prostorno centriranu ortorompsku jednoatomsku kristalnu strukturu.<ref name="p104113" />

=== Hemijske ===
Iako je nešto manje reaktivan od [[hlor]]a ali mnogo više od [[jod]]a, brom vrlo burno reagira sa metalima, naročito u prisustvu [[voda|vode]], dajući soli bromida. Također, vrlo je reaktivan sa većinom organskih spojeva, naročito nakon izlaganja [[fotohemija|svjetlošću]], u uslovima u kojima se dešava disocijacija dvoatomske molekule u bromove radikale:

: Br<sub>2</sub> [[Datoteka:Equilibrium.svg|15px]] 2 Br'''·'''

On se lahko [[hemijska veza|veže]] sa mnogim elementima i ima jako izbjeljivačko djelovanje. Brom je neznatno [[rastvorljivost|rastvorljiv]] u vodi, ali je vrlo dobro rastvorljiv u organskim otapalima poput [[ugljik disulfid]]a, [[ugljik tetrahlorid]]a, alifatskih alkohola i [[acetatna kiselina|acetatne kiseline]].

=== Izotopi ===
Brom ima dva stabilna [[izotop]]a, <sup>79</sup>Br (zastupljenost 50,69%) i <sup>81</sup>Br (49,31%). Poznato je najmanje 23 radioaktivnih izotopa broma. Mnogi od tih izotopa su proizvodi [[Nuklearna fisija|fisije]]. Neki od težih izotopa broma, proizvoda fisije, su emiteri [[neutron]]a sa odloženim djelovanjem, što je važno za mogućnost kontrole rada [[nuklearni reaktor|nuklearnog reaktora]]. Svi njegovi radioaktivni izotopi su relativno kratkog životnog vijeka. Najduže [[vrijeme poluraspada]] ima izotop sa najmanjim brojem neutrona <sup>77</sup>Br, oko 2,376 dana. Najduže živući izotop sa najvećim brojem neutrona je <sup>82</sup>Br, čije vrijeme poluraspada iznosi 1,471 dan. Neki izotopi broma imaju [[Nuklearni izomer|metastabilne izomere]]. Stabilni <sup>79</sup>Br ima svoj radioaktivni izomer sa vremenom poluraspada od 4,86 sekundi. On se raspada izomerskom tranzicijom u stabilno osnovno stanje.<ref name="audige" />

Maseni brojevi izotopa broma kreću se od <sup>67</sup>Br do <sup>98</sup>Br. Za jedan od njih, <sup>67</sup>Br, nije poznato vrijeme poluraspada. Vremena poluraspada šest izotopa od <sup>95</sup>Br do <sup>98</sup>Br, te  <sup>68</sup>Br i <sup>69</sup>Br su kraća od jedne mikrosekunde. Izotopi od <sup>91</sup>Br do <sup>94</sup>Br i <sup>70</sup>Br imaju vremena poluraspada između mikrosekunde i sekunde. Svi ostali izotopi, osim dva stabilna, imaju vremena poluraspada od jedne sekunde do 57 sati. Za stabilne izotope <sup>79</sup>Br i <sup>81</sup>Br nisu izmjerena vremena poluraspada.<ref name="alejandro2" /> Tri najlakša izotopa broma (<sup>67</sup>Br do <sup>69</sup>Br) raspadaju se putem emisije [[proton]]a. Izotopi od <sup>70</sup>Br do <sup>78</sup>Br raspadaju se bilo [[elektronski zahvat|elektronskim zahvatom]] bilo emisijom pozitrona. Izotop <sup>80</sup>Br te izotopi od <sup>82</sup>Br do <sup>97</sup>Br raspadaju se emisijom [[elektron]]a. Izotop <sup>98</sup>Br raspada se emisijom [[neutron]]a.<ref name="alejandro" />

== Rasprostranjenost ==
[[Datoteka:Bromine - world production trend.svg|thumb|lijevo|Trend svjetske proizvodnje broma]]
[[Datoteka:STS028-96-65.jpg|thumb|desno|190px|Pogled na slana polja gdje se isparava voda Mrtvog mora, i gdje [[Jordan]] (desno) i [[Izrael]] (lijevo) proizvode so i brom {{Coord|31|9|0|N|35|27|0|E|type:adm2nd}}]]
Diatomski element Br<sub>2</sub> ne javlja se u prirodi. Međutim, brom postoji isključivo u vidu bromidnih soli u različitim koncentracijama u [[stijena]]ma. Zbog osobine taloženja, bromidne soli su se akumulirale u morskoj vodi u koncentraciji od 65 [[ppm]],<ref name="o1" /> što je manje od hlorida. Brom se može ekonomično izdvajati iz slanih izvora bogatih bromidima kao i iz vode [[Mrtvo more|Mrtvog mora]] (u koncentracijama i do 5%).<ref name="o2" /><ref name="o3" /> U oba slučaja javlja se u vidu [[so]]li [[natrij bromid]]a. U Zemljinoj kori, on je javlja u prosječnoj koncentraciji od 0,37 ppm,<ref name="Kenneth" /> čime je [[Spisak hemijskih elemenata po rasprostranjenosti|62. element po rasprostranjenosti]]. Koncentracija broma u zemljištu varira obično u rasponu od 5 do 40&nbsp;ppm, međutim neka [[vulkan]]ska zemljišta mogu sadržavati i do 500&nbsp;ppm broma. Koncentracija broma u atmosferi je izuzetno mala, a iznosi samo nekoliko dijelova na bilion.<ref name="emsley" /> U prirodi se javlja veliki broj organobromnih spojeva ali u relativno malim količinama.

Najpoznatiji [[mineral]] broma je brom-[[karnalit]], KMg(Cl,Br)3·6H<sub>2</sub>O. Rezerve broma u Kini nalaze se u provinciji [[Shandong]], dok su rezerve broma u [[Izrael]]u uglavnom sadržane u vodama Mrtvog mora.<ref name="laurence" /> Najveće rezerve broma u [[Sjedinjene Američke Države|SAD]] nalaze se u okruzima [[Okrug Columbia (Arkansas)|Columbia]] i [[Okrug Union (Arkansas)|Union]] u saveznoj državi [[Arkansas]].<ref name="butlerc" />

== Dobijanje ==
Proizvodnja broma je povećana šest puta u odnosu na 1960te. U 2007. u svijetu je proizvedeno oko 556&nbsp;hiljada tona broma (vrijednosti oko 2,5&nbsp;milijarde US$). U svjetskoj proizvodnji, dominiraju SAD sa 226&nbsp;hiljada tona i Izrael sa 210.000&nbsp;tona.<ref name="USGSCR2007" /><ref name="emsley" /><ref name="USGSYB2007" /> Međutim, od 2007. iz Američkog geološkog izvještaja isključena je proizvodnja broma u SAD, a od 380.000&nbsp;tona koliko su u toku 2010. proizvele druge države, 140&nbsp;hiljada tona otpada na Kinu, 130.000&nbsp;t na Izrael i 80.000&nbsp;t na [[Jordan]].<ref name="usgsgov" />

Pri proizvodnji broma, slana voda bogata bromidima tretira se gasnim hlorom, njegovim rasipanjem u zraku. Pri ovom procesu, anioni bromida se oksidiraju do broma pomoću gasa hlora.
:2 Br<sup>−</sup> + Cl<sub>2</sub> → 2 Cl<sup>−</sup> + Br<sub>2</sub>

===Laboratorijski načini proizvodnje ===
U laboratorijskim uslovima, zbog svoje dostupnosti na tržištu i dugog roka trajanja, brom se obično ne proizvodi. U svakom slučaju, male količine broma se mogu dobiti putem reakcije čvrstog [[natrij bromid]]a sa koncentriranom [[sumporna kiselina|sumpornom kiselinom]] (H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>). U prvoj fazi formira se [[bromovodik]] (HBr), koji je u gasovitom stanju, ali pod reaktivnim uslovima dio HBr se dalje oksidira djelovanjem sumporne kiseline dajući brom (Br<sub>2</sub>) i [[sumpor dioksid]] (SO<sub>2</sub>).
:NaBr (s) + H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> (aq) → HBr (aq) + NaHSO<sub>4</sub> (aq)
:2 HBr (aq) + H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub> (aq) → Br<sub>2</sub> (g) + SO<sub>2</sub> (g) + 2 H<sub>2</sub>O (l)

Neoksidirajuće kiselinske alternative, poput korištenja razblažene hidrobromske kiseline sa natrij hipobromitom su također moguće, čime se dobija hipobromna kiselina, koja je nestabilna u prisustvu bromida, te se reducira do broma u skladu sa sljedećom reakcijom:
: 2 OBr<sup>-</sup> (aq) + 4 HBr (aq) → 2Br<sub>2</sub> + 2H<sub>2</sub>O + 2Br<sup>-</sup>

Reakcije su povratne reakcije [[disproporcionacija|disproporcionacije]] elementarnog broma u bazi i nazivaju se komproporcionacije. Slična reakcija se dešava i sa natrij hipohloritom, kiselinama i hloridima, dajući elementarni [[hlor]]. Reakcije koje uključuju oksidativno sredstvo, poput [[kalij-permanganat]]a ili [[Mangan(IV)-oksid|mangan-dioksida]] djelujući na bromidne ione u prisustvu kiseline, također daju brom u reakcijama analognim formiranju elementarnih hlora i joda iz kiseline i oksidanta.

Poput joda, brom je rastvorljiv u [[hloroform]]u ali je vrlo slabo rastvorljiv u vodi. Njegova rastvorljivost u vodi se može povećati u prisustvu bromidnih iona. Koncentrirani rastvori broma se rijetko pripremaju u laboratoriji zbog opasnosti. Kao i u slučajevima sa rastvorima hlora i joda, [[natrij tiosulfat]] (ili neki drugi rastvorljivi tiosulfat) je efektivni reagens za reduciranje broma do bezbojnog bromida bez mirisa, te se time mogu ukloniti neugodni mirisi i boje uzrokovane elementom sa neželjenih mjesta. Iz istog razloga, tiosulfati se koriste pri razvijanju [[fotografija]] kada se slobodni brom treba tretirati u emulziji u filmu srebro bromida.

== Upotreba ==
=== Sredstvo za gašenje požara ===
[[Brominirana sredstva za zaštitu od požara]] predstavljaju robu kojoj se sve više pridaje značaj, a to je ujedno i najčešći komercijalni način potrošnje broma. Kada bromirani materijal poče sagorijevati, sredstvo za zaštitu proizvodi [[bromovodična kiselina|bromovodičnu kiselinu]] koja utječe na lančanu reakciju radikala tokom oksidacije koja se odvija [[požar]]om. Mehanizam je takav da veoma reaktivni radikali vodika, kisika i hidroksi-radikali reagiraju sa bromovodičnom kiselinom dajući manje reaktivne radikale broma (npr. slobodne atome broma). Atomi broma također mogu direktno reagirati sa drugim radikalima te tako pomažu da se prekinu lančane reakcije slobodnih radikala koje karakteristišu sagorijevanje.<ref name="green6" /><ref name="polymer" />

=== Dodatak benzinu ===
[[1,2-dibromoetan|Etilen bromid]] je u prošlosti bio dodatak (aditiv) pogonskom gorivu u koje su dodavana sredstva na bazi olova protiv lupanja motora. Ovi bromidni spojevi su na sebe vezali olovo formirajući isparljivi olovo-bromid, koji se ispuštao iz motora. Ovaj vid upotrebe broma koristio je oko 77% broma proizvedenog 1966. u SAD. Međutim, 1970tih njegova upotreba je smanjena zbog pooštravanja [[ekologija|ekoloških]] propisa.<ref name="alaeea" />

=== [[Pesticidi]] ===
[[Datoteka:Bromomethane-3D-vdW.png|desno|150px|thumb|Metil bromid (bromometan)]]
Otrovni [[metil bromid]] se široko koristi kao [[pesticidi|pesticid]] na zemljištima ali i u domaćinstvima. U slične svrhe koristi se i etilen bromid.<ref name="USGSYB2007" /> Ovi isparljivi organobromni spojevi se danas smatraju sredstvima koja oštećuju ozonski omotač. U [[Protokol iz Montreala|Protokolu iz Montreala o supstancama koje utječu na ozonski omotač]] regulirano je da sve supstance koje ga oštećuju budu zabranjene i povučene iz upotrebe do 2005. godine, tako da se organobromni pesticidi danas više ne koriste. Danas se u prašenju domaćinstava protiv insekata umjesto sredstava na bazi broma koriste spojevi poput sumporil fluorida, koji ne sadrži ni hlor ni brom. Prije Protokola iz Montreala 1991. godine (naprimjer) procjenjena količina hemikalija koje sadrže brom iznosila je oko 35.000 tona, a koristile su se za kontrolu [[nematode|nematoda]], gljivica, korova i drugih bolesti biljaka, koje dospijevaju iz zemljišta.<ref name="alternatives" /><ref name="normanc" />

=== U medicini i veterini ===
Bromidni spojevi, a naročito [[kalij-bromid]], često su se koristili kao opći [[sedativ]]i u 19. i početkom 20. vijeka. Bromidi u obliku jednostavnih soli se i danas koriste kao antiepileptici u veterini ali i u medicini, mada je njihova upotreba u medicini različita od države do države. Naprimjer, američka administracija za lijekove i hranu (FDA) ne odobrava upotrebu bromida za liječenje bilo kojih bolesti, i oni su uklonjeni iz sedativnih proizvoda koji su bili u slobodnoj prodaji, poput ''Bromo-Seltzer'' 1975. godine.<ref name="samuel" /> Stoga, nivoi bromida u tijelu se ne mjere rutinski u medicinskim laboratorijama u SAD. Međutim, veterinarski dijagnostički testovi u laboratorijama u SAD mjere nivo bromida po zahtjevu, kao pomoć pri tretmanu [[epilepsija|epilepsije]] kod pasa.

== Spojevi ==
=== Organski ===
[[Datoteka:N-Bromosuccinimide.svg|thumb|desno|150px|''N''-bromosukcinimid]]
Kao i drugi halogeni, brom supstituira vodik u [[ugljikovodici]]ma, [[kovalentna veza|kovalentno]] se vežući na [[ugljik]]. Poput svih halogena, C-Br proizvod ove supstitucije je općenito bezbojan, ako je i odgovarajući C-H spoj također bez boje. Dodavanje kovalentno vezanog broma povećava gustoću i podiže [[talište|tačku topljenja]] organskim spojevima.

Organski spojevi se bromiraju bilo reakcijom adicije ili supstitucije. Brom se elektrofilno adira (veže) na dvostruku vezu [[alkeni|alkena]], preko cikličnog bromonij međuproizvoda. U nevodnim otapalima poput [[ugljik-disulfid]]a, ova reakcija daje di-brom spojeve. Naprimjer, reakcija sa etilenom će dati [[1,2-dibromoetan]]. Brom također ulazi u reakcije elektrofilne supstitucije sa [[fenol]]ima i [[anilin]]ima. Kada se koristi kao bromna voda, nastaju manje količine odgovarajućeg bromohidrina kao i dibromski spoj. Zbog takve osobine i reaktivnosti broma, bromna voda se koristi kao reagens za ispitivanje prisustva alkena, fenola i anilina u uzorku. Kao i drugi halogeni, brom učestvuje u reakcijama slobodnih radikala. Naprimjer, ugljikovodici se bromiraju djelovanjem broma na njih u prisustvu svjetlosti.

Brom, ponekad sa [[katalizator|katalitičkim]] količinama [[fosfor]]a, lahko bromira karboksilne kiseline na α mjestu. Ovaj metod, poznat i kao [[Hell-Volhard-Zelinsky reakcija]], je osnova komercijalnog načina dobijanja [[bromoacetatna kiselina|bromoacetatne kiseline]]. [[N-bromosukcinimid]] se obično koristi kao zamjena za elementarni brom, jer se njim lakše rukovati a reakcije su dosta blaže i stoga seleketivnije.

Organski bromidi se često više preferiraju u odnosu na manje reaktivne hloride i skuplje reagense koje sadržavaju jod. Stoga se, naprimjer, organolitijski i Grignardovi spojevi najčešće generiraju iz odgovarajućih bromida. Određeni spojevi broma smatraju se potencijalno štetnim za [[ozon]]ski omotač a neki se bioakumuliraju u živim organizmima. Rezultat toga, mnogi industrijski spojevi broma se više ne proizvode ili su zabranjeni a neki su planirani za zabranu ili je predviđen prelazak na druge spojeve bez broma. [[Protokol iz Montreala]] u nekoliko navrata spominje neke organobromne spojeve koji bi se trebali prestati koristiti.<ref name="montreal2" />

=== Neorganski ===
Neorganski spojevi broma imaju razna [[oksidacijsko stanje|oksidacijska stanja]] u rasponu od -1 do +7.<ref name="greenwood" /> U prirodi, bromidi (Br<sup>-</sup>) su daleko najčešće stanje broma, a otklon od ovog oksidacijskog stanja -1 je u potpunosti zbog živih organizama i interakcije bromida sa biološki proizvedenim oksidantima, poput slobodnog [[kisik]]a. Kao i drugi halogeni, bromidni [[ion]]i su bezbojni i grade brojne bezbojne ionske mineralne soli, slično hloridima. Bromidni ion je vrlo dobro rastvorljiv u [[voda|vodi]].

Primjeri spojeva u kojima je brom u različitim oksidacijskim stanjima, prikazani su u tabeli desno:
<div style="float:right; margin:5px;">
{|class="wikitable"
|-
! colspan=2|Oksidacijska stanja<br />broma
|-
| −1 ||[[bromovodik|{{chem|HBr}}]]
|-
| 0 || {{chem|Br|2}}
|-
| +1 ||{{chem|BrCl}}
|-
| +3 ||{{chem|BrF|3}}
|-
| +5 ||{{chem|BrF|5|}}
|-
| +5 ||{{chem|BrO|3|-}}
|-
| +7 ||{{chem|BrO|4|-}}
|}</div>

Brom je oksidirajuće sredstvo te će oksidirati jodidne ione do joda, a sam se reducirati do bromida:
: Br<sub>2</sub> + 2 I<sup>−</sup> → 2 Br<sup>−</sup> + I<sub>2</sub>

Brom također oksidizira metale i metaloide do pripadajućih bromida. Međutim, bezvodni brom je manje reaktivan prema mnogim metalima od hidratnog broma. ''Suhi'' brom burno reagira sa [[aluminij]]em, [[titanij]]em, [[živa|živom]] kao i sa [[Alkalni metali|alkalnim]] i [[Zemnoalkalni metali|zemnoalkalnim metalima]]. Rastvaranjem broma u alkalnim rastvorima dobija se mješavina bromida i hipobromita:
:Br<sub>2</sub> + 2 OH<sup>−</sup> → Br<sup>−</sup> + OBr<sup>−</sup> + H<sub>2</sub>O

Ovaj hipobromit je "odgovoran" za mogućnosti izbjeljivanja koje imaju rastvori bromida. Zagrijavanje ovih rastvora uzrokuje neproporcionalnu reakciju hipobromita dajući bromate, snažne oksidirajuće spojeve vrlo slične hloratima.
: 3 {{chem|BrO|-}} → {{chem|BrO|3|-}} + 2 {{chem|Br|-}}

Nasuprot načinu dobijanja perhlorata, perbromati se ne mogu dobiti pomoću [[elektroliza|elektrolize]] nego samo reakcijom rastvora bromata sa [[fluor]]om ili ozonom.
: BrO<sub>3</sub><sup>−</sup> + H<sub>2</sub>O + F<sub>2</sub> → {{chem|BrO|4|−}} + 2 HF
: BrO<sub>3</sub><sup>−</sup> + O<sub>3</sub> → {{chem|BrO|4|−}} + O<sub>2</sub>

Brom burno i [[eksplozija|eksplozivno]] reagira sa metalnim aluminijem, dajući aluminij bromid:
:2 Al + 3 Br<sub>2</sub> → 2 [[aluminij-bromid|AlBr<sub>3</sub>]]

Sa vodikom u gasovitom stanju, brom reagira dajući bromovodik:
:[[vodik|H<sub>2</sub>]] + Br<sub>2</sub> → 2[[bromovodik|HBr]]

Brom reagira sa jodidima alkalnih metala u reakciji premještanja. Ova reakcija daje bromide alkalnih metala i proizvodi elementalni [[jod]]:
:2 [[natrij-jodid|NaI]] + Br<sub>2</sub> → 2 [[natrij-bromid|NaBr]] + I<sub>2</sub>
:2 [[kalij-jodid|KI]] + Br<sub>2</sub> → 2 [[kalij-bromid|KBr]] + I<sub>2</sub>

Brom gradi okside opće formule {{Chem|Br|2|O|n}} (gdje je ''n'' = 1, 3, 5). [[Dibrom-oksid]] {{Chem|Br|O|2}}, za razliku od {{Chem|Cl|O|2}}, ne može se izdvojiti kao čista supstanca, već se njeno pristustvo može dokazati samo u vidu reaktivnog međuspoja. Dibrom-oksid postojan je samo na vrlo niskim temperaturama. U takvim uslovima, on je tamnosmeđa, čvrsta supstanca, koja se kristalizira u obliku igličastih [[kristal]]a, dok je u vakuumu sublimirana supstanca, oštrog mirisa sličnog hlornom kreču.<ref name="wiberg"/>

== Biološki značaj ==
Nedavno je otkriveno da je brom jedan od osnovnih kofaktora za katalizirano dobijanje peroksidazina kod sulfilimin poprečnih veza u [[kolagen]]u IV. Pošto je taj proces [[Translacija (biologija)|post-translacijska]] modifikacija koja se dešava kod svih životinja, stoga je brom nezamjenjivi element u tragovima za ljude.<ref name="mccall" /> Pare broma oštećuju sluzokožu organa za disanje, a ako dospije na kožu brom pravi rane koje veoma teško zarastaju. U velikim količinama čist brom je veoma otrovan. Ioni broma Br<sup>-</sup> su bezopasni ukoliko njihova količina ne prelazi preko one koja je u morskoj vodi.

=== Otrovnost ===
Dugotrajna upotreba kalij-bromida (ili bilo koje bromidne soli) može dovesti do razvoja [[bromizam|bromizma]]. Ovo depresivno stanje centralnog nervnog sistema izazvano je umjerenom [[otrov]]nošću bromida u dozama od nekoliko grama za ljude i druge sisare. Vrlo dugo vrijeme poluživota iona bromida u tijelu (oko 12 dana) također doprinosi otrovnosti bromida koji se skupljaju u tjelesnim tekućinama. Gutanje bromida može izazvati stvaranje [[akne|akni]], čireva i drugih pojava na koži.

== Reference ==
{{refspisak|refs=
<ref name="o1">{{Cite journal|title = Minerals From Sea Salt|last = Tallmadge|first = John A; Butt, John B.; Solomon Herman J.|journal = Ind. Eng. Chem.|year = 1964|volume = 56 |page = 44|issue = 7}} {{doi|10.1021/ie50655a008}}</ref>
<ref name="o2">{{Cite journal|journal = Clinics in Dermatology|volume = 14 |year = 1996|page = 659|title = Climatotherapy at the Dead Sea in Jordan|first = Oumeish Youssef|last = Oumeish|issue = 6|doi=10.1016/S0738-081X(96)00101-0}}</ref>
<ref name="laurence">{{cite news|url=http://www.bbc.co.uk/news/magazine-29376436|title=Who's afraid of bromine?|author=Laurence Knight|work=BBC news|date=27. 9. 2014|access-date=27. 9. 2014}}</ref>
<ref name="butlerc">{{cite web |url=http://www.cals.lib.ar.us/butlercenter/lesson_plans/lesson%20plans/Lesson%20plans-retained/Bromine.pdf |title=Bromine:An Important Arkansas Industry |publisher=Butler Center for Arkansas Studies |access-date=7. 1. 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090225154728/http://www.cals.lib.ar.us/butlercenter/lesson_plans/lesson%20plans/Lesson%20plans-retained/Bromine.pdf |archive-date=25. 2. 2009 |url-status=dead }}</ref>
<ref name="USGSYB2007">{{cite web|url=http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/bromine/myb1-2006-bromi.pdf|title=Mineral Yearbook 2007: Bromine|author=Phyllis Lyday|publisher=United States Geological Survey|access-date=3. 9. 2008}}</ref>
<ref name="usgsgov">[http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/bromine/mcs-2011-bromi.pdf Bromine]. Izvještaj o zalihama minerala USGS 2011</ref>
<ref name="green6">{{Cite journal|journal = Journal of Fire Sciences|volume = 14|page = 426| year = 1996|title = Mechanisms for Flame Retardancy and Smoke suppression – A Review|url = https://archive.org/details/sim_journal-of-fire-sciences_1996-12_14_6/page/426|first =Joseph|last=Green|issue=6}} {{doi|10.1177/073490419601400602}}</ref>
<ref name="polymer">{{Cite journal|journal = Polymer Degradation and Stability|volume=77|year=2002|page=325|title = Fire retardant mechanism of aliphatic bromine compounds in polystyrene and polypropylene|first = Jelle; Doumena, Cindy; Munrob Sheilaand; Prinsa, Anne-Marie|last = Kaspersma|issue = 2}} {{doi|10.1016/S0141-3910(02)00067-8}}</ref>
<ref name="alaeea">{{Cite journal|journal = Environment International|volume = 29|year = 2003|title = An overview of commercially used brominated flame retardants, their applications, their use patterns in different countries/regions and possible modes of release|url = https://archive.org/details/sim_environment-international_2003-09_29_6/page/683|first = Mehran|display-authors=etal|last = Alaeea|issue = 6|pages = 683–9|doi=10.1016/S0160-4120(03)00121-1|pmid=12850087}}</ref>
<ref name="alternatives">{{cite web|title=Alternatives to Methyl Bromide for the Control of Soil-Borne Diseases and Pests in California|first=Belinda; Braun, Adolf|last=Messenger|year=2000|publisher=Pest Management Analysis and Planning Program|url=http://www.cdpr.ca.gov/docs/emon/methbrom/alt-anal/sept2000.pdf|access-date=17. 11. 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20100421041145/http://www.cdpr.ca.gov/docs/emon/methbrom/alt-anal/sept2000.pdf|archive-date=21. 4. 2010|url-status=dead}}</ref>
<ref name="normanc">{{Cite journal|title = Economics of the "Critical Use" of Methyl bromide under the Montreal Protocol|journal =Contemporary Economic Policy|volume = 23|page = 376|year = 2008|first = Stephen J.|last = Decanio, Norman, Catherine S.|issue = 3|doi=10.1093/cep/byi028}}</ref>
<ref name="samuel">{{cite book|author=Samuel Hopkins Adams|title=The Great American fraud|url=http://books.google.com/books?id=fd_S2Van52EC|access-date=25. 6. 2011|year=1905|publisher=Press of the American Medical Association}}</ref>
<ref name="montreal2">[http://www.epa.gov/ozone/fedregstr/58fr65018.html Ozone Layer Protection - Regulatory Programs] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150617201202/http://www.epa.gov/ozone/fedregstr/58fr65018.html |date=17. 6. 2015 }}, Vol. 58 No. 236 10. decembar 1993., str 65018</ref>
<ref name="greenwood">{{cite book|author=Greenwood Norman N.; Earnshaw, Alan|year=1997|title=Chemistry of the Elements|url=https://archive.org/details/chemistryelement00earn_612|edition=2|pages=[https://archive.org/details/chemistryelement00earn_612/page/n821 806]|publisher=Butterworth-Heinemann|isbn=0080379419}}</ref>
<ref name="wiberg">{{cite book|author=E. Wiberg, N. Wiberg, A. F. Holleman|title=Anorganische Chemie|year=2016|edition=103|isbn=978-3-11-026932-1|publisher=Walter de Gruyter GmbH|location=Berlin|page=541}}</ref>
<ref name="mccall">{{Cite journal|author=McCall AS, Cummings CF, Bhave G, Vanacore R, Page-McCaw A, Hudson BG|year=2014|title=Bromine Is an Essential Trace Element for Assembly of Collagen IV Scaffolds in Tissue Development and Architecture|journal=Cell|volume=157|issue=6|pages=1380–92|doi=10.1016/j.cell.2014.05.009|pmid=24906154}}</ref>
<ref name="o3">{{Cite journal|journal = Hydrological Processes|volume = 14|page = 145| year = 2008|title = The water balance of the Dead Sea: an integrated approach|author = Radwan A Al-Weshah|doi=10.1002/(SICI)1099-1085(200001)14:1<145::AID-HYP916>3.0.CO;2-N}}</ref>
<ref name="b1">Na stranici 341 svog rada, A. J. Balard (1826) "''Mémoire sur une substance particulière contenue dans l'eau de la mer''", ''Annales de Chimie et de Physique'', 2. serija, vol. 32, [http://books.google.com/books?id=vBIAAAAAMAAJ&pg=PA337 str. 337–381], Balard je naveo da je ga gosp. Anglada ubijedio da novi element nazove ''brôme''. Međutim, na stranici 382 istog žurnala – "''Rapport sur la Mémoire de M. Balard relatif à une nouvelle Substance''", ''Annales de Chimie et de Physique'', serija 2, vol. 32, [http://books.google.com/books?id=vBIAAAAAMAAJ&pg=PA382 str. 382–384.] – komitet Francuske akademije nauka je obznanio da su oni promijenili ime novog elementa u ''brôme''.</ref>
<ref name="emsley">{{Cite book|title=Nature's Building Blocks: An A-Z Guide to the Elements|url=https://archive.org/details/naturesbuildingb0000emsl|author=Emsley John|publisher=Oxford University Press|year=2001|location=Oxford, Engleska, UK|chapter=Bromine|pages=[https://archive.org/details/naturesbuildingb0000emsl/page/69 69]–73|isbn=0-19-850340-7}}</ref>
<ref name="Bal1826b" >{{cite journal|first=L.N.|last=Vauquelin|author2 = Thenard, L.J.; Gay-Lussac, J.L.|year =1826|title = ''Rapport sur la Mémoire de M. Balard relatif à une nouvelle Substance''|journal = Annales de Chimie et de Physique|volume = 32|url = http://books.google.com/books?id=vBIAAAAAMAAJ&pg=PA382|pages = 382–384}}</ref>
<ref name="Wisniak">{{Cite journal|first = Jaime|last = Wisniak|url = http://revistas.mes.edu.cu:9900/EDUNIV/03-Revistas-Cientificas/Rev.CENIC-Ciencias-Quimicas/2004/1/09204109.pdf|title = Antoine-Jerôme Balard. The discoverer of bromine|journal = Revista CENIC Ciencias Químicas|volume = 35|year = 2004}}{{Mrtav link|datum=Oktobar 2019 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>
<ref name="Bal1826">{{cite journal|first = A. J.|last = Balard|year =1826|title = ''Mémoire sur une substance particulière contenue dans l'eau de la mer''|journal = Annales de Chimie et de Physique|volume = 32|url = http://books.google.com/books?id=vBIAAAAAMAAJ&pg=PA337|pages = 337–381}}</ref>
<ref name="Löwig">{{Cite journal|title = Nekrolog: Carl Löwig|first = Hans Heinrich|last = Landolt|journal = Berichte der deutschen chemischen Gesellschaft|volume = 23|pages = 905| year = 1890|url = http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k907222/f920.chemindefer|issue = 3}} {{doi|10.1002/cber.18900230395}}</ref>
<ref name="L1">{{cite journal|first = Carl Jacob|last = Löwig|title = Das Brom und seine chemischen Verhältnisse|journal = Carl Winter Verlag, Heidelberg|year = 1829|url=http://books.google.com/books?id=UGFQAAAAcAAJ&pg=PP5#v=onepage&q&f=false}}</ref>
<ref name="Balard">{{Cite journal|volume=28|journal = Annals of Philosophy|year = 1826|pages = 381–387 i 411–426|first = Antoine|last = Balard|title = Memoir on a peculiar Substance contained in Sea Water|url = http://books.google.com/?id=A-M4AAAAMAAJ}}</ref>
<ref name="barger">{{Cite book|title = The Daguerreotype: Nineteenth-century Technology and Modern Science|first = M. Susan|last = Barger; White, William Blaine|publisher = JHU Press|year = 2000|chapter=Technological Practice of Daguerreotypy|pages=31–35|isbn=978-0-8018-6458-2}}</ref>
<ref name="edward">{{Cite book|title = A History of Psychiatry: From the Era of the Asylum to the Age of Prozac|url = https://archive.org/details/historyofpsychia0000shor|first = Edward|last = Shorter| publisher = John Wiley and Sons|year = 1997|pages=[https://archive.org/details/historyofpsychia0000shor/page/200 200]|isbn=978-0-471-24531-5}}</ref>
<ref name="elvira">{{Cite journal|title = The discovery of the elements: XVII. The halogen family|author= Weeks Mary Elvira|journal = Journal of Chemical Education|year = 1932|volume = 9|page = 1915|issue = 11|doi=10.1021/ed009p1915}}</ref>
<ref name="spoon">Sam Kean (2010): ''The Disappearing Spoon: And Other True Tales of Madness, Love, and the History of the World from the Periodic Table of the Elements'',  Little, Brown and Company; 1. izd. (12. juli 2010) {{ISBN|978-0316051644}}</ref>
<ref name="alejandro2">{{Cite web|author = Alejandro Sonzogni|url = http://www.nndc.bnl.gov/nudat2/reZoom.jsp?newZoom=4|title = NuDat 2.6|access-date = 27. 10. 2013|archive-date = 9. 3. 2013|archive-url = https://web.archive.org/web/20130309043653/http://www.nndc.bnl.gov/nudat2/reZoom.jsp?newZoom=4|url-status = dead}}</ref>
<ref name="alejandro">{{Cite web|author = Alejandro Sonzogni|url = http://www.nndc.bnl.gov/nudat2/reColor.jsp?newColor=dm|title = NuDat 2.6|access-date = 27. 10. 2013|archive-date = 6. 4. 2018|archive-url = https://web.archive.org/web/20180406041431/http://www.nndc.bnl.gov/nudat2/reColor.jsp?newColor=dm|url-status = dead}}</ref>
<ref name="p104113">{{Cite journal|author = Duan, Defang|display-authors=etal|title = Ab initio studies of solid bromine under high pressure|journal = Physical Review B|volume = 76|date=26. 9. 2007|page = 104113|issue = 10}} {{doi|10.1103/PhysRevB.76.104113}}</ref>
<ref name="audige">{{Cite journal|last = Audi|first = Georges; Bersillon, O.; Blachot, J.; Wapstra, A.H.|title=The NUBASE Evaluation of Nuclear and Decay Properties|journal=Nuclear Physics A|volume=729|page=3|publisher=Atomic Mass Data Center|year = 2003}} {{doi|10.1016/j.nuclphysa.2003.11.001}}</ref>
<ref name="Turner">{{Cite book|author=Turner, Edward |title=Elements of chemistry: including the recent discoveries and doctrines of the science|url=https://archive.org/details/b21443610 |pages=str. 467|year=1828}}</ref>
<ref name="USGSCR2007">{{cite web|url = http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/bromine/mcs-2008-bromi.pdf|title = Commodity Report 2007: Bromine|author = Phyllis A Lyday| publisher=United States Geological Survey|access-date=3. 9. 2008}}</ref>
<ref name="iupac">[http://www.ciaaw.org/pubs/TSAW2013_xls.xls IUPAC, Standard Atomic Weights Revised 2013]</ref>
<ref name="Kenneth">Barbalace, Kenneth. "[http://environmentalchemistry.com/yogi/periodic/Br.html Periodic Table of Elements]{{Mrtav link}}". Environmental Chemistry.com</ref>
<ref name="harry">Harry H. Binder: ''Lexikon der chemischen Elemente'', S. Hirzel Verlag, Stuttgart 1999, {{ISBN|3-7776-0736-3}}.</ref>
<ref name="crc">Weast, Robert C. (gl. ur.): ''CRC Handbook of Chemistry and Physics'', CRC (Chemical Rubber Publishing Company), Boca Raton 1990. str E-129 do E-145. {{ISBN|0-8493-0470-9}}. ''U knjizi su navedene vrijednosti u g/mol''</ref>
<ref name="gestis">[http://gestis.itrust.de/nxt/gateway.dll?f=id$t=default.htm$vid=gestisdeu:sdbdeu$id=001000 GESTIS]{{Mrtav link}} baza podataka</ref>
<ref name="zhang">Yiming Zhang, Julian R. G. Evans, Shoufeng Yang: ''Corrected Values for Boiling Points and Enthalpies of Vaporization of Elements in Handbooks'' u: Journal of Chemical & Engineering Data. 56, 2011, str. 328–337 {{doi|10.1021/je1011086}}</ref>
}}

== Vanjski linkovi ==
* {{Commonscat-inline}}

{{PSE}}

[[Kategorija:Hemijski elementi]]