Izvorni kôd stranice Blaise Pascal

{{Infokutija osoba 
| ime                = Blaise Pascal
| slika            =blaise_pascal.jpg
| veličina_slike   =
| opis             = 
| datum_rođenja      = {{Datum rođenja|1623|6|19}}
|mjesto_rođenja     =Clermont-Ferrand, Francuska
| datum_smrti        = {{Datum smrti i godine|1662|8|19|1623|6|19}}
| mjesto_smrti       = Pariz, Francuska
| nacionalnost       = 
| druga_imena        = 
| zanimanje          = 
| godine_aktivnosti  = 
| poznat_po          = 
| značajna_djela     = 
}}
{{Mehanika kontinuuma}}
'''Blaise Pascal''' (fon. ''Blez Paskal'') ([[19. juni]] [[1623]], Clermont-Ferrand - [[19. august]] [[1662]], [[Pariz]]) bio je poznati [[Francuska|francuski]] [[matematičar]],<ref name="bio">[http://www.biography.com/people/blaise-pascal-9434176#inventions-and-discoveries&awesm=~oHCUH7N2TzkSC3 Biografija s stranice] ''biography.com'' pristupljeno 19.6.2014 {{Simboli jezika|en|Engleski}}</ref><ref name="uni-freiberg">[http://www.mathe.tu-freiberg.de/~hebisch/cafe/pascal.html Biografija na stranici univerziteta iz] [[Freiberg]]a [[Njemačka]] pristupljeno 19.6.2014 {{Simboli jezika|de|Njemački}}</ref>, [[fizičar]] i [[pronalazač]].

Bio je [[čudo od djeteta]] kojeg je podučavao njegov otac, poreznik u [[Rouen]]u. Najraniji rad mu je bio iz oblasti prirodnih i primenjenih nauka, gde je značajno doprinjeo proučavanju [[fluid]]a i razjašnjavao koncepte [[Pritisak|pritiska]] i [[vakuum]]a, dodatnim pročuavanjem radova [[Evangelista Torricelli|Evangeliste Torricellija]].

Paskal je od djetinjstva pokazivao interesovanje za nauku, pa je već sa 18 godina konstruisao mašinu koja je mogla obavljati operacije sabiranja i oduzimanja, kako bi pomogao svom ocu u poslovanju. [[1650]]. godine napušta svijet nauke i okreće se [[Religija|religiji]], odnosno, kako je on napisao, ''razmatranju veličine i misterije čovjeka''.

Programski jezik [[Pascal programski jezik|Pascal]] danas nosi njegovo ime, kao i jedinica za pritisak [[Paskal (jedinica)|paskal]].

== Doprinosi matematici ==

=== Paskalov trougao <ref name="uni-freiberg"/>===
{{Glavni|Pascalov trougao}}

[[Datoteka:PascalTriangleAnimated2.gif|mini|[[Pascalov trougao]]. Svaki broj je suma dva broja, koja su u trouglu diretno iznad njega. Trougao pokazuje mnoge matematičke osobine u sabiranju prikazujući [[binomni koeficijent]].]]

Paskal je nastavio uticati na matematiku kroz cijeli život. Njegov rad ''Traité du triangle arithmétique'' ("Rasprava o aritmetičkom trouglu") iz [[1654]]. godine<ref>[https://cudl.lib.cam.ac.uk/view/PR-CCB-00013-00024/1 Traité du triangle arithmetique : auec quelques autres petits traitez sur la mesme matière (Item no. 2 in volume CCB.13.24)], na stranici Univerziteta Cambridge, pristupljeno 6. augusta 2018.</ref> opisao je zgodno tabelarno predstavljanje za [[binomni koeficijent|binomne koeficijente]], koje se sada naziva [[Pascalov trougao]]. Trougao se može predstaviti i kao:

{| class="wikitable" style="text-align:center"; border="1" 
! width="20" | 
! width="20" | 0
! width="20" | 1
! width="20" | 2
! width="20" | 3
! width="20" | 4
! width="20" | 5
! width="20" | 6
|-
| '''0''' || 1|| 1|| 1|| 1||1||1||1
|-
|'''1''' || 1 ||2 || 3 || 4 || 5 || 6  
|-
| '''2''' ||1|| 3 || 6 || 10 || 15 || 
|-
| '''3''' || 1||4 || 10 || 20 || || 
|-
| '''4''' || 1||5 || 15 ||  ||  ||
|-
| '''5''' || 1||6 ||  ||  ||  || 
|-
| '''6''' || 1 ||  ||  ||  ||  ||
|}On definiše brojeve u truglu pomoću [[rekurzija|rekurzije]]: Nazovimo broj u (m+1)-tom redu i (n+1)-toj koloni t<sub>mn</sub>.  Tada je t<sub>mn</sub> = t<sub>m-1,n</sub> + t<sub>m,n-1</sub>, za m = 0, 1, 2... i n = 0, 1, 2... Granični uslovi su t<sub>m, -1</sub> = 0, t<sub>-1, n</sub> za m = 1, 2, 3... i n = 1, 2, 3... Generator je t<sub>00</sub> = 1. Pascal zaključuje sa dokazom,

:<math>t_{mn} = \frac{(m+n)(m+n-1)...(m+1)}{n(n-1)...1}.\ </math>
: 
:

Ova metoda proračuna koeficijenata bila je poznata ranije [[arapi|arapskim]] i kineskim matematičarima. [[As-Samaw'-Al-Ibn-Jahja-Al-Maghrib]], doktor koji živio u [[Bagdad]]u oko 1100. sastavio je rad pod nazivom ''Al-Bahir-Fi'ilm-Al-Hisab'' (bs. ''Sjajna knjiga o [[aritmetika|aritmetici]]''[[aritmetika|)]]. [[Kina|Kinezi]] su posjedovali rukopis ''Ssu Yuan Yu'' koji je sastavio matematičar [[Chu Shih-Chieh]]. Pretpostavlja se da Paskalu ovo nije bilo poznato.<ref>[http://www.mathe.tu-freiberg.de/~hebisch/cafe/binomial.html#pascalschesdreieck Paskalov trokut na stranici univerziteta iz] [[Freiberg]]a [[Njemačka]] pristupljeno 19.6.2014 {{Simboli jezika|de|Njemački}}</ref>

=== Slučajni brojevi <ref name="bio"/>===

Na bazi prijašnjeg rada pravi mašinu za rulet. Razmjenjivajući pisma s matematičarem [[Pierre de Fermat|Pierreom de Fermatom]] opisuje teoriju kocke. Istražuje mogućnost predskazivanja brojeva.

=== Geometrija <ref name="bio"/>===

U 1640. objavljueje esej, koji je bio njegov prvi važniji rad. Tu obrađuje projekciju trodimenzionalnih objekata na dvodimenzionalno polje.

== Mašine ==
[[Datoteka:Arts et Metiers Pascaline dsc03869.jpg|250 px|desno|mini|[[Pascalina]] iz 1652.]]
=== Računanje <ref name="bio"/>===

Sa samo 18 godina pomogao je svome ocu koji je radio porezni činovnik. Umjesto da mukotrpno prebrojava novac Paskal 1642. izumljuje Paskalinu (fr. Pascaline), mašinu za računanje pomoću točkića. Paskalova mašina je imala 8 pokretnih točkića koji su redom predstavljali dekade: 1, 10, 100 itd. Bilo su moguće matematičke operacije [[sabiranje|sabiranja]], [[oduzimanje|oduzimanja]], [[množenje|množenja]] i [[Dijeljenje (matematika)|dijeljenja]]. Do masovne proizvodnje i upotrebe ove mašine nije došlo zbog posebnih osobina tadašnje francuske valute. Već ranije 1624. je njemački matematičar [[William Schickard]] (''Vilijam Šikard'') napravio sličnu koja je radila na principu današnjih džepnih računara.

=== Perpetuum mobile <ref name="bio"/>===

{{glavni|Perpetuum mobile}}

1650. pravi mašinu koja bi se, po njegovom mišljenju, mogla kretati bez potrošnje energije. Razočaran neuspjehom, Paskal narednih godina znatno manje istražuje.

== Fizika <ref name="bio"/>==

Krajem 1640. Paskal inspirisan [[Evangelista Torricelli|Evangelistom Torricellijem]] nastavlja njegov rad na proučavanju [[Atmosfera|atmosfere]]. Mjeri pritisak zraka na raznim visinama. Potvrđuje Torricellijevu pretpostavku da je pritisak zraka ovisan o visini.

== Religijski stav <ref name="bio"/>==

Nakon što je 1646. njegov otac Ettienne smrtno stradao, Paskal se trajno okrenuo vjeri.

== Radovi ==

* ''Essai pour les coniques'' (1639)
* ''Experiences nouvelles touchant le vide'' (1647)
* ''Traité du triangle arithmétique'' (1653)
* ''[[Lettres provinciales]]'' (1656–57)
* ''De l'Esprit géométrique'' (1657 or 1658)
* ''Écrit sur la signature du formulaire'' (1661)
* ''[[Pensées]]'' (incomplete at death)

== Također pogledajte ==

* [[Zakon očuvanja energije]]
* [[Enigma (mašina)|Enigma]]

== Reference ==
{{refspisak}}

== Vanjski linkovi ==
{{Wikicitat|Blaise Pascal}}
{{Commonscat|Blaise Pascal}}

{{Naučnici čija se imena koriste u jedinicama SI sistema}}
{{Katolička filozofija}}

{{DEFAULTSORT:Pascal, Blaise}}
[[Kategorija:Blaise Pascal|*]]
[[Kategorija:Rođeni 1623.]]
[[Kategorija:Umrli 1662.]]
[[Kategorija:Biografije, Clermont-Ferrand]]
[[Kategorija:Francuski matematičari]]
[[Kategorija:Francuski filozofi]]
[[Kategorija:Francuski fizičari]]
[[Kategorija:Naučnici po kojima su nazvane jedinice SI sistema]]