Izvorni kôd stranice Berkelij

{{Infokutija hemijski element
| Hemijski element = Berkelij
| Simbol = Bk
| Atomski broj = 97
| Serija = Aktinoidi
| Grupa = Ac
| Perioda = 7
| Blok = f
| Boja serije = Orchid
| Slika = [[Datoteka:Berkelium metal.jpg|180px]]
| Izgled = srebrenasto bijeli metal
| Zastupljenost = 0
| Atomska masa = 247
| Atomski radijus = 170<ref name="peterson" />
| Atomski radijus izračunat = -
| Kovalentni radijus = -
| Van der Waalsov radijus = -
| Elektronska konfiguracija = &#x5B;[[Radon|Rn]]&#x5D; 5f<sup>9</sup>s<sup>2</sup>
| Izlazna energija = 
| Elektroni u energetskom nivou = 2, 8, 18, 32, 27, 8, 2
| Energija ionizacije_1 = 
| Energija ionizacije_2 =
| Agregatno stanje = čvrsto
| Mohsova skala tvrdoće = 
| Struktura kristala = heksagonalna
| Gustoća = 14780
| Magnetizam = 
| Tačka topljenja_K = 1259
| Tačka topljenja_C = 986
| Tačka ključanja_K = 
| Tačka ključanja_C = 
| Molarni volumen = 16,84 · 10<sup>-6</sup>
| Toplota isparavanja = 
| Toplota topljenja = 
| Pritisak pare = 
| Pritisak pare_K = 
| Brzina zvuka = 
| Brzina zvuka_K = 
| Specifična toplota = 
| Specifična toplota_K = 
| Specifična električna provodljivost = 
| Specifična električna provodljivost_K = 
| Toplotna provodljivost = 
| Toplotna provodljivost_K = 
| Oksidacioni broj = '''3''', 4
| Oksidi = 
| Elektrodni potencijal = −2,00 [[Volt|V]]<br/>(Bk<sup>3+</sup> + 3e<sup>−</sup> → Bk)
| Elektronegativnost = 1,3
| Oznaka upozorenja = {{Oznake upozorenja|/}}
| Oznake upozorenja R = {{Oznake upozorenja R|/}}
| Oznake upozorenja S = {{Oznake upozorenja S|/}}
| Radioaktivan = Da
| Izotopi = 
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 2
| Simbol = Bk
| Maseni broj = 245
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = 4,94 [[dan|d]]
| Tipraspada1ZM = [[Elektronski zahvat|ε]] (≈ 100 %)
| Tipraspada1ZE = 0,810
| Tipraspada1ZP = [[Kirij|<sup>245</sup>Cm]]
| Tipraspada2ZM = [[alfa-zraci|α]] (0,12 %)
| Tipraspada2ZE = 6,455
| Tipraspada2ZP = [[Americij|<sup>241</sup>Am]]
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 2
| Simbol = Bk
| Maseni broj = 246
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = 1,80 [[dan|d]]
| Tipraspada1ZM = [[Elektronski zahvat|ε]] (≈ 100 %)
| Tipraspada1ZE = 1,350
| Tipraspada1ZP = [[Kirij|<sup>246</sup>Cm]]
| Tipraspada2ZM = [[alfa-zraci|α]] (0,1 %)
| Tipraspada2ZE = 6,070
| Tipraspada2ZP = [[Americij|<sup>242</sup>Am]]
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 2
| Simbol = Bk
| Maseni broj = 247
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = 1380 [[godina|god]]
| Tipraspada1ZM = [[alfa-zraci|α]] (≈ 100 %)
| Tipraspada1ZE = 5,889
| Tipraspada1ZP = [[Americij|<sup>243</sup>Am]]
| Tipraspada2ZM = [[Spontani raspad|SR]] ?
| Tipraspada2ZE = ?
| Tipraspada2ZP = ?
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 3
| Simbol = Bk
| Maseni broj = 248
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = > 9 [[godina|god]]
| Tipraspada1ZM = [[Beta-zraci|β<sup>−</sup>]]
| Tipraspada1ZE = 0,870
| Tipraspada1ZP = [[Kalifornij|<sup>248</sup>Cf]]
| Tipraspada2ZM = [[Elektronski zahvat|ε]]
| Tipraspada2ZE = 0,717
| Tipraspada2ZP = [[Kirij|<sup>248</sup>Cm]]
| Tipraspada3ZM = [[alfa-zraci|α]]
| Tipraspada3ZE = 5,803
| Tipraspada3ZP = [[Americij|<sup>244</sup>Am]]
}}
{{Infokutija Hemijski element/Izotop
| Broj tipova raspada = 2
| Simbol = Bk
| Maseni broj = 249
| Rasprostranjenost u prirodi = 0
| Vrijeme poluraspada = 330 [[dan|d]]
| Tipraspada1ZM = [[Beta-zraci|β<sup>−</sup>]] (≈ 100 %)
| Tipraspada1ZE = 0,125
| Tipraspada1ZP = [[Kalifornij|<sup>248</sup>Cf]]
| Tipraspada2ZM = [[alfa-zraci|α]] (0,00145 %)
| Tipraspada2ZE = 5,526
| Tipraspada2ZP = [[Americij|<sup>245</sup>Am]]
}}
|}}
'''Berkelij''' ({{la|berkelium}}) jest vještački dobijeni [[hemijski element]] sa simbolom '''Bk''' i [[atomski broj|atomskim brojem]] 97. U [[periodni sistem elemenata|periodnom sistemu]] nalazi se u grupi [[aktinoidi|aktinoida]] (7. perioda, f-blok) pa se prema tome ubraja u transuranijske elemente. Ovaj element dobio je ime po gradu Berkeley u [[Kalifornija|Kaliforniji]], središtu kalifornijskog univerziteta i jednog od najvećih središta za ispitivanje jezgara na svijetu, gdje je i otkriven. Berkelij je [[radioaktivnost|radioaktivni]] [[metal (hemija)|metal]], srebrenasto-bijelog izgleda. Prvi put je dobijen u decembru 1949.<ref name="lenntech" /> bombardiranjem elementa [[americij]]a α-česticama (ionima [[helij]]a). On nastaje u vrlo malim količinama u nuklearnim reaktorima. Primjenu je našao isključivo u laboratorijama za sintetiziranje težih transuranijskih i transaktinoidnih elemenata.

== Historija ==
Kao što su elementi [[americij]] (atomski broj 95) i [[kirij]] (96) otkriveni gotovo jedan iza drugog tokom 1944. i 1945. godine, na sličan način su 1949. i 1950. uslijedila su otkrića elemenata berkelija (97) i [[kalifornij]]a (98). Naučnici [[Glenn T. Seaborg]], [[Albert Ghiorso]] i [[Stanley G. Thompson]] dobili su prva jezgra novog elementa 19. decembra 1949. u 60-inčnom [[ciklotron]]u na [[Univerzitet Kalifornije (Berkeley)|Univerzitetu Kalifornije]] u [[Berkeley (Kalifornija)|Berkeleyju]]. Bio je to peti otkriveni transuranijski element. Njegovo otkriće objavljeno je zajedno sa otkrićem elementa kalifornija.<ref name="sgthom" /><ref name="E97" /><ref name="Properties" /><ref name="Properties_2" />

Odabir imena za novi element slijedio je zajedničko porijeklo dva novootkrivena elementa. Berkelij je nazvan po mjestu njegovog otkrića, gradu [[Berkeley (Kalifornien)|Berkeley]] u Kaliforniji. Time je na još jedan način slijeđen trend kao i kod mnogih drugih aktinoida i lantanoida: [[terbij]] koji u periodnom sistemu stoji tačno iznad berkelija dobio je ime po švedskom gradu [[Ytterby]] gdje je prvi put otkriven: ''Sugerirano je da se elementu 97 dodijeli ime berkelij (simbol Bk) po gradu Berkeleyju na sličan način koji se koristio za davanje imena njegovom hemijskom homologu terbiju (atomski broj 65) čije ime je izvedeno od imena grada Ytterby u Švedskoj, gdje je taj rijetki zemni mineral prvi put otkriven.''<ref name="E97" /> Za element 98 odabrano je ime ''kalifornij'' u čast Univerziteta i savezne države [[Kalifornija|Kalifornije]].

Kao najteži korak u pripremanju sinteze elementa pokazao se razvoj odgovarajućih hemijskih metoda separacije kao i dobijanje dovoljnih količina americija koji je služio kao materijal za metu. Priprema uzorka uslijedila je nakon nanošenja rastvora americij-nitrata (sa izotopom <sup>241</sup>Am) na foliju od [[platina|platine]], zatim se rastvor isparavao a ostatak se žario do nastanka oksida (AmO<sub>2</sub>). Zatim se taj uzorak unio u 60-inčni [[ciklotron]] te se bombardirao jako ubrzanim alfa česticama sa energijom od 35 MeV tokom šest sati. Pri tome je u takozvanoj (α,2n) reakciji nastao <sup>243</sup>Bk i dva slobodna [[neutron]]a:

:<math>\mathrm{^{241}_{\ 95}Am\ +\ ^{4}_{2}He\ \longrightarrow \ ^{243}_{\ 97}Bk\ +\ 2\ ^{1}_{0}n}</math>

Nakon bombardiranja u ciklotronu, sloj uzorka se rastvarao pomoću [[dušična kiselina|dušične kiseline]] i zagrijavao, da bi se napokon istaložio sa koncentriranim vodenim rastvorom [[amonijak]]a u vidu hidroksida i kasnije centrifugirao. Talog se zatim ponovno rastvarao u dušičnoj kiselini.

Godine 1958. [[Burris B. Cunningham]] i [[Stanley G. Thompson]] su prvi put dobili mjerljive količine ovog elementa nakon dugogodišnjeg izlaganja neutronima izotopa <sup>239</sup>Pu u testnom reaktoru Nacionalne laboratorije u američkoj saveznoj državi [[Idaho]].<ref name="macroscop"/>

== Osobine ==
Pošto je još uvijek nemoguće dobiti dovoljne količine elementarnog berkelija da bi se ispitale njegove osobine, previđa se da bi mogao imati srebrenasti metalni sjaj, lahko oksidirati u zraku pri povišenoj temperaturi, te da bi se mogao rastvarati u razblaženim mineralnim [[kiseline|kiselinama]].

=== Fizičke ===
Berkelij je vještački radioaktivni metal, srebrenasto-bijelog izgleda, koji se topi pri temperaturi od 986&nbsp;°C.

Pri standardnim uslovima temperature i pritiska kristalizira se kao α modifikacija u [[heksagonalni kristalni sistem|heksagonalnom kristalnom sistemu]] u prostornoj grupi ''P''6''<sub>3</sub>/mmc'' sa parametrom rešetke ''a'' = 341,6 ± 0,3 pm i ''c'' = 1106,9 ± 0,7 pm kao i četiri formulske jedinice po elementarnoj ćeliji, metalnog radijusa od 170&nbsp;nm i gustoće 14,78 g/cm<sup>3</sup>. [[Kristalna struktura]] sastoji se iz dvostrukog heksagonalno najgušćeg kuglastog pakovanja (d. h.c.p.) sa redoslijedom slojeva ABAC pa je prema tome izotip prema strukturi [[Lantan|α-La]].<ref name="peterson"/>

Pri višim temperaturama α-Bk modifikacija prelazi u β-Bk. Alotropska modifikacija β-Bk se kristalizira u [[kubični kristalni sistem|kubičnom kristalnom sistemu]] u prostornoj grupi ''Fm''<math>\scriptstyle\overline{\mathbb{3}}</math>''m'' sa parametrom rešetke ''a'' = 499,7 ± 0,4 pm, metalnog radijusa od 177&nbsp;nm i gustoće 13,25 g/cm<sup>3</sup>. Kristalna struktura sastoji se iz kubične najgušće kuglaste pakovane strukture sa redoslijedom ABC, što odgovara kubičnoj plošno-centriranoj rešeci (f.c.c.).<ref name="peterson"/>

Entalpija rastvora metalnog berkelija u [[hlorovodična kiselina|hlorovodičnoj kiselini]] pri standardnim uslovima iznosi −600,2 ± 5,1 kJ·mol<sup>−1</sup>. Pored ovih vrijednosti naučnicima je uspjelo po prvi put izračunati standardnu entalpiju nastajanja (Δ<sub>f</sub>''H''<sup>0</sup>) iona Bk<sup>3+</sup><sub>(aq)</sub> od −601 ± 5 kJ·mol<sup>−1</sup> kao i standardne potencijale Bk<sup>3+</sup> / Bk<sup>0</sup> od −2,01 ± 0,03 V.<ref name="Fuger"/>

U rasponu od 70 K do sobne temperature, berkelij se ponaša kao Curie–Weissov paramagnet sa efektivnim magnetnim momentom od 9,69 [[Bohrov magneton|Bohrovih magnetona]] (µ<sub>B</sub>) i [[Kirijeva tačka|Kirijeve temperature]] od 101 K. Pri hlađenju na oko 34 K, berkelij doživljava prelaz u antiferomagnetsko stanje.<ref name="senave"/> Taj magnetni moment gotovo u potpunosti odgovara teoretskoj vrijednosti od 9,72 µ<sub>B</sub>.<ref name="e45">Peterson, Hobart (1984), str. 45.</ref><ref name="H_P_1460">Hobart, Peterson (2006), str. 1460.</ref>

=== Hemijske ===
Kao i svi drugi aktinoidi, i berkelij je veoma reaktivan element. Međutim, ne reagira brzo sa [[kisik]]om pri sobnoj temperaturi, zbog čega bi možda mogao nastati zaštitni sloj oksida na površini ([[pasivizacija]]). Ipak, reagira sa rastopljenim metalima, [[vodik]]om, halogenim, halkogenim i [[15. grupa hemijskih elemenata|pniktogenim]] elementima, dajući razne binarne spojeve.<ref name="e45"/><ref name="H_P_1460"/>

U vodenim rastvorima, trovalentno [[oksidacijsko stanje]] elementa je najpostojanije, mada su zapaženi i četverovalentni i dvovalentni<ref name="Perchlorat"/> spojevi. Vodeni rastvori sa ionima Bk<sup>3+</sup> su žuto-zelene boje, dok su sa Bk<sup>4+</sup> ionima su u rastvorima hlorovodika bež boje, a rastvorima sumporne kiseline narandžasto-žuti.<ref name="HOWI_1956"/><ref name="e55">Peterson, Hobart (1984), str. 55.</ref><ref name="H_P_1472">Hobart, Peterson (2006), str. 1472.</ref> Slične osobine uočene su i kod njegovog analoga među lantanoidima, [[terbij]]a.<ref name="Properties"/><ref name="Properties_2"/>

Ioni Bk<sup>3+</sup> pokazuju dva vrlo oštra fluoroscentna vrha pri 652&nbsp;nm (crveno svjetlo) i 742&nbsp;nm (tamno crveno, blizu infracrvenog spektra), putem internog prelaza u ''f'' elektronskoj ljusci.<ref name="Assefa"/><ref name="Cornelis"/>

=== Izotopi ===
Postoje samo radionuklidi berkelija a niti jedan stabilan [[izotop]]. Do danas je poznato dvanaest izotopa i pet nuklearnih izomera elementa. Najduže "živući" izotop je <sup>247</sup>Bk sa [[vrijeme poluraspada|vremenom poluraspada]] 1380 godina, slijedi <sup>248</sup>Bk sa devet godina i <sup>249</sup>Bk sa 330 dana. Vremena poluraspada ostalih izotopa dužine su između nekoliko milisekundi do nekoliko sati ili dana.<ref name="nubase"/>

Ako se naprimjer uzme raspad najdugovječnijeg izotopa <sup>247</sup>Bk, zapaža se da putem α-raspada najprije nastaje dugovječni <sup>243</sup>Am koji se opet daljnjim alfa raspadom pretvara u <sup>239</sup>Np. Daljnji tok raspada vodi preko <sup>239</sup>Pu do <sup>235</sup>U, što predstavlja početak uranij-aktinijevog niza raspada (4 n + 3).

:<math>\mathrm{^{247}_{\ 97}Bk\ \xrightarrow[1380 \ a]{\alpha} \ ^{243}_{\ 95}Am\ \xrightarrow [7370 \ a]{\alpha} \ ^{239}_{\ 93}Np\ \xrightarrow [2,355 \ d]{\beta^-} \ ^{239}_{\ 94}Pu\ \xrightarrow[24110 \ a]{\alpha} \ ^{235}_{\ 92}U}</math>
: <small>Navedena vremena su vremena poluraspada.</small>

== Upotreba ==
Upotreba izotopa berkelija uglavnom se svodi na naučna ispitivanja i istraživanja. Izotop <sup>249</sup>Bk je polazni nuklid za sintezu još težih transuranijskih i transaktinoidnih elemenata kao što su [[lorensij]], [[raderfordij]] i [[borij]].<ref name="H_P_1445">Hobart, Peterson (2006), str. 1445–1448.</ref> Također služi i kao izvor za izotop <sup>249</sup>Cf, kojim je omogućeno proučavanje hemije elementa kalifornija. On ima određenu prednost nad radioaktivnim <sup>252</sup>Cf, kojim se inače dobija bomabardovanjem neutronima u HFIR (reaktor toka brzih izotopa).<ref name="Haire"/>

Godine 2009, uzorak od 22 miligrama <sup>249</sup>Bk se bombardirao tokom 250 dana te nakon toga se pročišćavao u laboratoriji Oak Ridge u procesu koji je trajao 90 dana. Iz ovog uzorka nastalo je prvih šest atoma elementa [[tenesin]]a u Zajedničkom institutu za nuklearna istraživanja (JINR) u [[rusija|ruskom]] gradu Dubna, nakon što je bombardiran ionima [[kalcij]]a u ciklotronu U400 tokom 150 dana koliko je trajao eksperiment. Ova sinteza je bila vrhunac rusko-američkog zajedničkog rada i saradnje između JINR i Nacionalne laboratorije "Lawrence Livermore" u vezi sinteze elemenata sa atomskim brojevima od 113 do 118, a koja je započeta 1989. godine.<ref name="strllnl"/><ref name="sciencedaily"/>

== Spojevi ==
Iako je <sup>247</sup>Bk najduže "živući" izotop ovog elementa, izotop <sup>249</sup>Bk je daleko lakše dostupan i uglavnom se više koristi za određivanje hemijskih osobina berkelija.

=== Oksidi ===
Postoje oksidi berkelija sa [[oksidacijsko stanje|oksidacijskim stanjima]] +3 (Bk<sub>2</sub>O<sub>3</sub>) i +4 (BkO<sub>2</sub>).<ref name="somechem"/><ref name="BkI"/> [[Berkelij(IV)-oksid]] (BkO<sub>2</sub>) je smeđi kristal a kristalizira se u [[kubični kristalni sistem|kubičnom sistemu]] u strukturi [[fluorit]]a sa prostornom grupom ''Fm''<math>\scriptstyle\overline{\mathbb{3}}</math>''m'' sa koordinacijskim brojevima Cf[8], O[4]. Parametar rešetke iznosi 533,4 ± 0,5 pm.<ref name="BK_OX"/>

[[Berkelij(III)-oksid]] (Bk<sub>2</sub>O<sub>3</sub>) nastaje iz BkO<sub>2</sub> putem redukcije sa vodikom:

:<math>\mathrm{2\ BkO_2\ +\ H_2\ \longrightarrow \ Bk_2O_3\ +\ H_2O}</math>

To je žutozelena čvrsta supstanca koja se topi na 1920&nbsp;°C.<ref name="HOWI_1956"/> Gradi kubičnu prostorno centriranu kristalnu rešetku sa parametrom ''a'' = 1088,0 ± 0,5 pm.<ref name="BK_OX" />

=== Halogenidi ===
Poznati su halogenidi berkelija sa oksidacijskim stanjima +3 i +4.<ref name="HOWI_1956"/> Najstabilnije stanje +3 poznato je za određene spojeve od fluora do joda a stabilno je i u vodenim rastvorima. Četverovalentno stanje može se stabilizirati samo u čvrstoj fazi.

{| class="wikitable left" style="text-align:center; font-size:90%;"
|-
| Oksidacijski broj || F || Cl || Br || I
|-
| +4
| [[Berkelij(IV)-fluorid]]<br />BkF<sub>4</sub><br />žuto-zelen
|
|
|
|-
| +3
| [[Berkelij(III)-fluorid]]<br />BkF<sub>3</sub><br />žuto-zelen
| [[Berkelij(III)-hlorid]]<br />BkCl<sub>3</sub><br />zelen
| [[Berkelij(III)-bromid]]<br />BkBr<sub>3</sub><br />žuto-zelen
| [[Berkelij(III)-jodid]]<br />BkI<sub>3</sub><br />žut
|}

[[Berkelij(IV)-fluorid]] (BkF<sub>4</sub>) je zeleno-žuti [[Ionska veza|ionski spoj]] koji se kristalizira u monoklinskom kristalnom sistemu i izotip je sa [[uranij(IV)-fluorid]]om.<ref name="BKF_3_4" />

[[Berkelij(III)-fluorid]] (BkF<sub>3</sub>) je žuto-zelena čvrsta supstanca koja ima dvije kristalne strukture, koje zavise od temperature (temperatura pretvaranje je od 350 do 600&nbsp;°C). Pri nižim temperaturama je u ortorompskom kristalnom sistemu ([[itrij(III)-fluorid|tipa YF<sub>3</sub>]]). Pri višim temperaturama nastaje trigonalna kristalna struktura ([[Lantan(III)-fluorid|tipa LaF<sub>3</sub>]]).<ref name="BKF_3_4"/><ref name="BkIV"/>

[[Berkelij(III)-hlorid]] (BkCl<sub>3</sub>) je zelena čvrsta supstanca koja se topi na 603&nbsp;°C<ref name="HOWI_1956"/> a kristalizira u [[Heksagonalni kristalni sistem|heksagonalnom sistemu]].<ref name="BkII"/><ref name="Diffraction"/> Njegova kristalna struktura je izotip sa [[uranij(III)-hlorid]]a (UCl<sub>3</sub>). Heksahidrat (BkCl<sub>3</sub> · 6 H<sub>2</sub>O) ima monoklinsku kristalnu strukturu.<ref name="Hexahydrate"/>

[[Berkelij(III)-bromid]] (BkBr<sub>3</sub>) je žuto-zelena čvrsta supstanca koja se pri nižim temperaturama kristalizira u tipu [[Plutonij(III)-bromid|PuBr<sub>3</sub>]], dok se pri višim temperaturama kristalizira u tipu [[Aluminij-hlorid|AlCl<sub>3</sub>]].<ref name="Burns_1975"/>

[[Berkelij(III)-jodid]] (BkI<sub>3</sub>) je žuta čvrsta supstanca koja se kristalizira u heksagonalnom sistemu ([[Bizmut(III)-jodid|tip BiI<sub>3</sub>]]).<ref name="e48">Peterson, Hobart (1984), str. 48.</ref><ref>Hobart, Peterson (2006), str. 1469.</ref><ref name="Fellows"/>

Oksihalogenidi BkOCl, BkOBr i BkOI imaju tetragonalnu strukturu tipa PbFCl.<ref name="e53">Peterson, Hobart (1984), str. 53.</ref><ref>Hobart, Peterson (2006), str. 1465, 1470.</ref>

== Reference ==
{{refspisak|2|refs=
<ref name="Burns_1975">{{Cite journal|author=John H. Burns, J. R. Peterson, J. N. Stevenson|title=Crystallographic Studies of some Transuranic Trihalides: <sup>239</sup>PuCl<sub>3</sub>, <sup>244</sup>CmBr<sub>3</sub>, <sup>249</sup>BkBr<sub>3</sub> and <sup>249</sup>CfBr<sub>3</sub>|journal=J. Inorg. Nucl. Chem.|year=1975|volume=37|number=3|pages=743–749|doi=10.1016/0022-1902(75)80532-X}}</ref>
<ref name="Diffraction">{{Cite journal|author=J. R. Peterson, J. P. Young, D. D. Ensor, R. G. Haire|title=Absorption Spectrophotometric and X-Ray Diffraction Studies of the Trichlorides of Berkelium-249 and Californium-249|journal=Inorg. Chem.|year=1986|volume=25|number=21|pages=3779–3782|doi=10.1021/ic00241a015}}</ref>
<ref name="Hexahydrate">{{Cite journal|author=John H. Burns, Joseph Richard Peterson|title=The Crystal Structures of Americium Trichloride Hexahydrate and Berkelium Trichloride Hexahydrate|journal=Inorg. Chem.|year=1971|volume=10|number=1|pages=147–151|doi=10.1021/ic50095a029}}</ref>
<ref name="BKF_3_4">{{Cite journal|author=D. D. Ensor, J. R. Peterson, R. G. Haire, J. P. Young|title=Absorption Spectrophotometric Study of Berkelium (III) and (IV) Fluorides in the Solid State|journal=J. Inorg. Nucl. Chem.|year=1981|volume=43|number=5|pages=1001–1003|doi=10.1016/0022-1902(81)80164-9}}</ref>
<ref name="BkII">{{Cite journal|author=J. R. Peterson, B. B. Cunningham|title=Crystal Structures and Lattice Parameters of the Compounds of Berkelium II. Berkelium Trichloride|journal=J. Inorg. Nucl. Chem.|year=1968|volume=30|number=3|pages=823–828|doi=10.1016/0022-1902(68)80443-9}}</ref>
<ref name="BkI">{{Cite journal|author=J. R. Peterson, B. B. Cunningham|title=Crystal Structures and Lattice Parameters of the Compounds of Berkelium I. Berkelium Dioxide and Cubic Berkelium Sesquioxide|journal=Inorg. Nucl. Chem. Lett.|year=1967|volume=3|number=9|pages=327–336|doi=10.1016/0020-1650(67)80037-0}}</ref>
<ref name="BK_OX">{{Cite journal|author=R. D. Baybarz|title=The Berkelium Oxide System|journal=J. Inorg. Nucl. Chem.|year=1968|volume=30|number=7|pages=1769–1773|doi=10.1016/0022-1902(68)80352-5}}</ref>
<ref name="BkIV">{{Cite journal|author=J. R. Peterson, B. B. Cunningham|title=Crystal Structures and Lattice Parameters of the Compounds of Berkelium IV. Berkelium Trifluoride|journal=J. Inorg. Nucl. Chem.|year=1968|volume=30|number=7|pages=1775–1784|doi=10.1016/0022-1902(68)80353-7}}</ref>
<ref name="Fellows">R. L. Fellows, J. P. Young, R. G. Haire, u: ''Physical–Chemical Studies of Transuranium Elements'' (Izvještaj o napretku april 1976–mart 1977) (ur. J. R. Peterson), U.S. Energy Research and Development Administration Document ORO-4447-048, University of Tennessee, Knoxville, str. 5–15.</ref>
<ref name="sciencedaily">{{Cite web|url=http://www.sciencedaily.com/releases/2010/04/100406181611.htm|title=Missing Link Created at Last: Superheavy Element 117|website=Science daily|access-date=7. 4. 2010}}</ref>
<ref name="somechem">{{Cite journal|author=Joseph R. Peterson, Burris B. Cunningham|title=Some Chemical Properties of Element 97 (UCRL-17337)|journal=Trans. Amer. Nucl. Soc.|year=1967|volume=10|pages=92–93|url=https://escholarship.org/uc/item/6wt196qr}}</ref>
<ref name="Haire">{{Cite book|author=Richard G. Haire|url=http://radchem.nevada.edu/classes/rdch710/files/Californium.pdf|chapter=Californium|editor=Lester R. Morss, Norman M. Edelstein, Jean Fuger|title=The Chemistry of the Actinide and Transactinide Elements|publisher=Springer|location=Dordrecht|year=2006|isbn=1-4020-3555-1|pages=1499–1576|doi=10.1007/1-4020-3598-5_11|access-date=18. 1. 2018|archive-date=17. 7. 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100717154045/http://radchem.nevada.edu/classes/rdch710/files/californium.pdf|url-status=dead}}</ref>
<ref name="strllnl">[https://str.llnl.gov/OctNov10/shaughnessy.html Collaboration Expands the Periodic Table, One Element at a Time] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110718033621/https://str.llnl.gov/OctNov10/shaughnessy.html |date=18 Juli 2011 }}, Science and Technology Review, Lawrence Livermore National Laboratory, oktobar/novembar 2010.</ref>
<ref name="HOWI_1956">{{Cite book|author=A. F. Holleman, E. Wiberg, N. Wiberg|title=Lehrbuch der Anorganischen Chemie|url=https://archive.org/details/lehrbuchderanorg00wibe|edition=102|publisher=de Gruyter|location=Berlin|year=2007|isbn=978-3-11-017770-1|page=[https://archive.org/details/lehrbuchderanorg00wibe/page/n1995 1956]–1972}}</ref>
<ref name="Cornelis">{{Cite book|author=Rita Cornelis, Joe Caruso, Helen Crews, Klaus Heumann|title=Handbook of Elemental Speciation II: Species in the Environment, Food, Medicine & Occupational Health|publisher=John Wiley and Sons|year=2005|isbn=0-470-85598-3|page=552|url=https://books.google.ba/books?id=1PmjurlE6KkC&pg=PA552}}</ref>
<ref name="Perchlorat">{{Cite journal|author=Jim C. Sullivan, K. H. Schmidt, L. R. Morss, C. G. Pippin, C. Williams|title=Pulse Radiolysis Studies of Berkelium(III): Preparation and Identification of Berkelium(II) in Aqueous Perchlorate Media|journal=Inorg. Chem.|year=1988|volume=27|number=4|pages=597–598|doi=10.1021/ic00277a005}}</ref>
<ref name="Assefa">{{Cite journal|author=Z. Assefa, R. G. Haire, N. A. Stump|title=Emission profile of Bk(III) in a silicate matrix: anomalous dependence on excitation power|journal=Journal of Alloys and Compounds|year=1998|volume=271–273|pages=854–858|doi=10.1016/S0925-8388(98)00233-3}}</ref>
<ref name="senave">{{Cite book|author=S. E. Nave, P. G. Huray, R. G. Haire|editor=J. E. Crow, R. P. Guertin, T. W. Mihalisin|title=Crystalline Electric Field and Structural Effects in f-Electron Systems|url=https://archive.org/details/crystallineelect0000inte|publisher=Plenum|location=New York|year=1980|isbn=0-306-40443-5|pages=[https://archive.org/details/crystallineelect0000inte/page/269 269]–274}}</ref>
<ref name="Fuger">{{Cite journal|author=J. Fuger, R. G. Haire, J. R. Peterson|title=A New Determination of the Enthalpy of Solution of Berkelium Metal and the Standard Enthalpy of Formation of Bk<sup>3+</sup>(aq)|journal=J. Inorg. Nucl. Chem.|year=1981|volume=43|number=12|pages=3209–3212|doi=10.1016/0022-1902(81)80090-5}}</ref>
<ref name="macroscop">S. G. Thompson, B. B. Cunningham: ''First Macroscopic Observations of the Chemical Properties of Berkelium and Californium'', dodatak radu P/825 objavljenog na Drugoj međunarodnoj konferenciji o mirnodopskom korištenju atomske energije, Ženeva, 1958.</ref>
<ref name="nubase">{{Cite journal|author=G. Audi, O. Bersillon, J. Blachot, A. H. Wapstra|title=The NUBASE evaluation of nuclear and decay properties|journal=Nuclear Physics A|year=2003|volume=729|number=1|pages=3–128|url=http://amdc.in2p3.fr/nubase/Nubase2003.pdf|access-date=18. 1. 2018|archive-date=29. 6. 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170629084656/http://amdc.in2p3.fr/nubase/Nubase2003.pdf|url-status=bot: unknown}}</ref>
<ref name="Properties">{{Cite journal|author=Stanley G. Thompson, Glenn T. Seaborg|title=Chemical Properties of Berkelium|doi=10.2172/932812|url=http://www.osti.gov/scitech/servlets/purl/932812/932812.PDF}}</ref>
<ref name="Properties_2">{{Cite journal|author=S. G. Thompson, B. B. Cunningham, G. T. Seaborg|title=Chemical Properties of Berkelium|journal=J. Am. Chem. Soc.|year=1950|volume=72|number=6|pages=2798–2801|doi=10.1021/ja01162a538}}</ref>
<ref name=sgthom>{{Cite journal|author=S. G. Thompson, A. Ghiorso, G. T. Seaborg|title=Element 97|url=https://archive.org/details/sim_physical-review_1950-03-15_77_6/page/n74|journal=Physical Review|year=1950|volume=77|number=6|pages=838–839|doi=10.1103/PhysRev.77.838.2}}</ref>
<ref name="E97">{{Cite journal|author=S. G. Thompson, A. Ghiorso, G. T. Seaborg|title=The New Element Berkelium (Atomic Number 97)|journal=Physical Review|year=1950|volume=80|number=5|pages=781–789|doi=10.1103/PhysRev.80.781|url=http://www.osti.gov/accomplishments/documents/fullText/ACC0045.pdf}}</ref>
<ref name="peterson">{{Cite journal|author=J. R. Peterson, J. A. Fahey, R. D. Baybarz|title=The Crystal Structures and Lattice Parameters of Berkelium Metal|journal=J. Inorg. Nucl. Chem.|volume=33|number=10|year=1971|pages=3345–3351|doi=10.1016/0022-1902(71)80656-5}}</ref>
<ref name="lenntech">[http://www.lenntech.com/periodic/elements/bk.htm Lenntech Water treatment & purification Holding B.V ]</ref>
}}

== Literatura ==
{{Commonscat|Berkelium}}
* {{Cite book|author=J. R. Peterson, D. E. Hobart|chapter=The Chemistry of Berkelium|editor=Harry Julius Emeleus|title=Advances in inorganic chemistry and radiochemistry|volume=28|publisher=Academic Press|year=1984|isbn=0-12-023628-1|pages=29–64|doi=10.1016/S0898-8838(08)60204-4|url=https://books.google.ba/books?id=U-YOlLVuV1YC&pg=PA29}}
* {{Cite book|author=David E. Hobart; Joseph R. Peterson|chapter=Berkelium|url=http://radchem.nevada.edu/classes/rdch710/files/Berkelium.pdf|editor=Lester R. Morss, Norman M. Edelstein, Jean Fuger|title=The Chemistry of the Actinide and Transactinide Elements|publisher=Springer|location=Dordrecht|year=2006|isbn=1-4020-3555-1|pages=1444–1498|doi=10.1007/1-4020-3598-5_10|access-date=18. 1. 2018|archive-date=17. 7. 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100717153832/http://radchem.nevada.edu/classes/rdch710/files/berkelium.pdf|url-status=dead}}

{{PSE}}

[[Kategorija:Hemijski elementi]]